6 De koning – Het nieuwe Jeruzalem in jezelf – innerlijk christendom in ‘Het Lam Gods’ van Jan van Eyck in Gent

1 DE OPDRACHT – 2 DE AANKONDIGING – 3 HET LAM – 4 DE JOHANNES-MENS – 5 DE KONINGIN6 DE KONING7 DE SCHARE8 DE BRON

Er wordt gezegd dat leerlingen van bepaalde mysteriescholen in het Oude Egypte zich intensief moesten bezinnen op de 22 afbeeldingen die later bekend zijn geworden als de tarot. Dat gebeurde in een galerij waarvan het dak gedragen werd door 22 zuilen met mysterieuze schilderingen: elf aan de linkerkant en elf aan de rechterkant.

In hoofdstuk 15 van het boek Mysteriën en symbolen van de ziel is een citaat opgenomen waarin de hogepriester een jonge mysterieleerling als volgt toespreekt:

‘Deze afbeeldingen bevatten in symbolische vorm alles wat wij weten. Alles wat de goden openbaren wilden, alles wat wij mensen bevatten kunnen, ligt in hen besloten. Deze afbeeldingen, die wij het boek Thoth noemen, vertellen ons over het wezen van de godheid die wij dienen, over de wereld en haar ontstaan en over de weg die de mensheid zal gaan. Zo leren zij ons aan welke wetmatigheden kunst, samenleving, wetenschap, ja het hele universum onderworpen zijn. 

Ze bevatten eindeloos meer dan je op dit moment kunt voorstellen. Ik zal je echter de sleutel geven om het boek te kunnen lezen. Je zult in de toekomst hier vele uren doorbrengen om inzicht en kennis uit deze symbolen te halen.’

BESTEL MYSTERIËN EN SYMBOLEN VAN DE ZIEL

Zouden wij gelijkaardig kennis en wijsheid kunnen verwerven als wij het Lam Gods op een soortgelijke manier gaan beschouwen als mysterieleerlingen uit het Oude Egypte de 22 afbeeldingen in de zuilengalerij? Jan van Eyck heeft in ieder geval enorm veel kennis en mysteriewijsheid in zijn meesterwerk verwerkt. Voor de oppervlakkige waarnemer blijft die echter verborgen. 

Geopend veelluik met tarot-kaarten

Er zijn in ieder geval duidelijke parallellen te onderkennen tussen bepaalde panelen en tarot-kaarten. De personen Christus, Maria en Johannes de Doper kunnen we ook zien als respectievelijk de bruidegom, de bruid en de vriend van de bruidegom.  Johannes de Doper getuigt: 

BESTEL BIJBEL, HERZIENE STATENVERTALING

‘Ik ben de Christus niet, maar ik ben voor hem heen uitgezonden. Wie de bruid heeft, is de bruidegom, maar de vriend van de bruidegom, die erbij staat en hem hoort, verblijdt zich zeer over de stem van de bruidegom. Deze blijdschap van mij nu is volkomen geworden.’
(Johannes 3:28-30)

Johannes is hier vervuld van vreugde omdat hij de geestbinding verkregen heeft. Jezus nodigt mensen uit om te zien en de bruidegom tegemoet te gaan. Hij zegt:

Zie, de bruidegom komt, ga naar buiten, hem tegemoet. (Mattheus 25:6)

BESTEL DE GEESTELIJKE BRUILOFT (EBOOK)

Voor de beroemde Vlaamse mysticus Jan van Ruusbroec (1293-1381) was dit vierdelige vers uit de Bijbel een inspiratie voor zijn geschrift De geestelijke bruiloft over de ontwikkeling van liefde voor God in de mens. In hoofdstuk 5 van het boek Mysteriën en uitdagingen van geboorte, leven en dood worden deze vier zinsneden als volgt geïnterpreteerd.

  1. Zie: zorg ervoor dat je blik helder is, dat je jezelf gewaar bent en vrij van (voor)oordelen en identificaties. Als je etiketten plakt op iets of iemand, zie je niet zuiver wat of wie het is.
  2. de bruidegom komt: ervaar dat de Christusgeest werkzaam in je wordt, de gans Andere (Immanuël: God in u), die je stuwt tot een geheel nieuwe ontwikkelingsgang.
  3. ga naar buiten: geef gehoor aan de uitnodiging, bereid je voor, blijf wakker en werk met de nieuwe levenskracht.
  4. hem tegemoet: vertrouw erop dat de wederzijdse toenadering leidt tot de vreugdevolle en heilzame ontmoeting.

Deze vierledige structuur komt aan bod in de drie stadia van het geestelijke leven dat Van Ruusbroec beschrijft: het werkende leven, het innerlijke leven en het schouwende leven. Zo kunnen we in het geschrift van Jan van Ruusbroec een innerlijke weg met twaalf poorten herkennen.

De bruidegom

De bruidegom is hier voorgesteld als pantocrator en heeft in zijn linkerhand een scepter die gemaakt is van kristal en van goud. Een scepter is een symbool voor de uiterlijke macht van een koning, keizer of godheid. Deze scepter van Christus is ook een symbool van innerlijke macht, want de transparante ronde staaf van zuiver kristal duidt erop dat de het cerebrospinale stelsel van de heerser, dat gevormd wordt door het brein en het ruggenmerg, doorlaatbaar is geworden voor het licht. Het slangenvuurstelsel, dat ook vaak wordt voorgesteld door de zogeheten mercuriusstaf, caduceus of staf van Hermes, is volkomen vernieuwd volgens het proces dat beschreven is in het hoofdstuk Het licht van de wereld volgen en zijn uit het boek Spirituele Pasen en Pinksteren.   

De lengte van de verticale scepter strekt zich uit van het stuitchakra tot het kruinchakra. En dat kruinchakra – dat verbonden is met de pijnappelklier, epifyse of pinealis – is evenals de zes andere chakra’s volledig werkzaam in overeenstemming met het godsplan. Dat komt tot uitdrukking in de gouden wonderbloem op de top van de scepter…en ook in de tiara op het hoofd. Die witte hoofddeksel – die is versierd met goud, saffieren, robijnen en parels – symboliseert de volledig tot ontwikkeling gekomen pinealis-vuurkring, die het mogelijk maakt te leven uit de krachten van de goddelijke wereld. Bij beelden van de Boeddha zien we iets vergelijkbaars: een kegelvormige uitstulping op het hoofd.  

Mandala bij het hart

De mandala van edelstenen bij het hart wijst erop dat de geestvonk aan de top van de rechter hartkamer maximaal is ontvlamt en straalt. Naast de eerder genoemde edelstenen zien we hier ook smaragd, symbool voor onvoorwaardelijke liefde. De rechterhand maakt het gebaar van de drie-vinger-zegening. De pantocrator schenkt anderen de kracht om de drie tot één te maken. Dat is een offer, zoals blijkt uit het zich steeds herhalende patroon op het behang op de achtergrond: een vogel die drie jongen voedt met eigen bloed. Dit is een oud alchemisch symbool voor de Christus. 

Wanneer de jongen van een pelikaan dreigden te verhongeren, zo stelde men zich dat voor, pikt het vrouwtje zelf haar borst open zodat de jongen zich kunnen voeden zich met haar bloed en blijven leven. Zo plengen ook Christus en zijn navolgers hun ‘bloed’, hun geest-zielekrachten voor mensen die naar de geest hunkeren, die door zijn offer de mysterieweg kunnen gaan, en zo deel kunnen krijgen aan het ware leven buiten ruimte en tijd.

Aan de onderkant van de twee groene linten van de tiara zijn drie kwasten aangebracht. Die kunnen wij zien als de zes emanaties die corresponderen met de zes dagen in de scheppingsmythe die natuurlijk geen dagen van 24 uur zijn, maar uitvloeiingen uit Bron des levens die zich bevindt buiten ruimte en tijd. Op de zevende dag rust de schepper en dient de mens de schepping te voltooien. 

Op de groene linten zijn kruisen aangebracht van witte parels met in het midden een rode robijn. Hierin kunnen wij een prefiguratie herkennen van wat zich bijna drie eeuwen later via drie manifesten kenbaar maakt als het Rozenkruis. De cultuur in de grote Vlaamse steden in de tijd van Jan van Eyck was een vruchtbare bodem voor dat gedachtengoed dat later vorm kreeg onder de naam Rozenkruis. Wat houdt dat in? 

De essentie van het Rozenkruis

Dat is natuurlijk niet exact te beschrijven omdat het gaat om mysteriën. De essentie van het Rozenkruis kunnen we benaderen aan de hand van zeven woorden: roos, connectie, regeneratie, universeel, Christocentrisch, innerlijk weten en scholing.

‘Het uitgangspunt van het werk van de rozenkruisers is de symbolische roos in het hart, die ook wel wordt aangeduid als de goddelijke vonk of geestvonk. Hun werk richt zich – symbolisch gesproken – op het versterken van de connectie tussen het kruis en de roos, tussen het tijdelijke en het eeuwige, tussen het natuurlijke en het goddelijke. Dat draagt bij aan de regeneratie van mens en maatschappij. De leringen van het Rozenkruis hebben een universele en tegelijkertijd een Christocentrische signatuur. Ze stellen de mens in staat te komen tot een innerlijk weten, tot gnosis, door het gaan van een scholingsweg in het dagelijkse leven.’
(Uit: Mysteriën en fakkeldragers van het Rozenkruis)

Ook het Rozenkruis is gericht op de éénwording van geest, ziel en lichaam die worden gesymboliseerd door de koning, de koningin en Christiaan Rozenkruis (of Christian Rosenkreutz). De inwijdingsweg is gesluierd weergegeven in het mysteriegeschrift ‘Chymische Hochzeit des Christiani Rosencreuz Anno 1459’ dat in 1616 in druk verscheen in Straatsburg. Evenals in ‘De geestelijke bruiloft’ van Ruusbroec speelt de liefde voor God en mens een essentiële rol, maar daarnaast is er ook aandacht voor kennis en daadkracht. 

BESTEL DE ALCHEMISCHE BRUILOFT VAN CHRISTIAAN ROZENKRUIS DEEL 1

BESTEL DE ALCHEMISCHE BRUILOFT VAN CHRISTIAAN ROZENKRUIS DEEL 2

De Nederlandse vertaling is in twee delen uitgegeven, met uitgebreide commentaren van Jan van Rijckenborgh (fakkeldrager van het Rozenkruis 21) onder de titel: De alchemische bruiloft van Christiaan Rozenkruis. Een ingekorte versie met meer eigentijdse beschouwingen is opgenomen in het boek Mysteriën en fakkeldragers van het Rozenkruis.  De zeven dagen uit dit zeer diepzinnige en uitgebreide sprookje hebben daarin de volgende titels meegekregen:

 De zeven dagen van de alchemische bruiloft

  1. De uitnodiging ontvangen
  2. Juiste beslissingen nemen
  3. Gewogen worden
  4. Het oude bewustzijn laten sterven
  5. Het nieuwe bewustzijn laten groeien
  6. Transformaties bewerkstelligen
  7. Poortwachter zijn

BESTEL MYSTERIËN EN FAKKELDRAGERS VAN HET ROZENKRUIS

‘Alle geestelijke impulsen die tot de mensheid uitgingen hadden een bepaald doel, maar in  toenemende mate verliezen oude systemen hun relatieve geldigheid. Daarom dienen zij te worden opgenomen in een hogere eenheid van een geestelijk bewustzijn dat wordt belichaamd door Christiaan Rozenkruis. Hij is het symbool voor de werkzaamheid van de geest, die de huidige mensheid beïnvloedt en die bewust en actief in haar wil worden. ‘
(Uit: Mysteriën en fakkeldragers van het Rozenkruis)

PENTAGRAM BOEKWINKEL IS DANKBAAR VOOR UW VRIJWILLIGE BIJDRAGEN

NL11ABNA0560177593 t.n.v. Rozenkruis Pers Haarlem