Essay 3

    Symbolen van de ziel, week 3

De ziel als vlam, hoofdstuk 12 van Mysteriën en symbolen van de ziel

 

DOWNLOAD ENGLISH EDITION (FREE PDF) – BESTEL EBOOKBESTEL BOEK

Er brandt een heilig vuur in de kosmos. De spiritueel voorbereide mens die daar contact mee maakt vernieuwt fundamenteel. Hij of zij wordt dan door het licht van de geestelijke zon tot een volkomen nieuwe mens herschapen, tot een lichtmens. Dat heilige vuur is onmisbaar voor de leerling van de ziel die de voorwaarden creëert waardoor de transfiguratie zich in hem of haar kan voltrekken.

De stoffelijke zon – dat is de gigantische vuurbol die iedere dag op- en ondergaat en onophoudelijk leven, licht en warmte schenkt – is één van de ontelbare manifestaties van de geestelijke zon, die op zijn beurt één van de talloze uitdrukkingen is van het onkenbare oerlicht dat in de kabbalah Ain Soph Aur en in het gnostieke evangelie van de Pistis Sophia het Licht der Lichten wordt genoemd.

Het heilige vuur dat zorgt voor de noodzakelijke bezieling op de spirituele weg is één en tegelijkertijd drievoudig. De rozenkruisers schrijven daarom in hun eerste manifest, dat in het jaar 1614 in druk verscheen, over de trigonum igneum, de vurige driehoek die opgericht is en drie gelijke zijden heeft. Dit driehoeksvuur wordt in de levensboom van de kabbalah weergegeven door de drie hoogste sefiroth die zich bevinden boven de sluier: Kether, Chokmah en Binah (zie essay 2, hoofdstuk 11).

Die drie vuren van genade worden in het christendom aangeduid als Vader, Zoon en Heilige Geest, en in het oude Egypte als Osiris, Horus en Isis. Zij hebben betrekking op achtereenvolgens goddelijke wil, goddelijke liefdewijsheid en goddelijke werkzaamheid. Deze drie-eenheid is transcendent en tegelijkertijd immanent: zij overstijgt de mens en is tegelijkertijd in hem.

DOWNLOAD ENGLISH EDITION (FREE PDF) – BESTEL EBOOKBESTEL BOEK

In de natuurlijke mens is de goddelijke drie-eenheid alleen potentieel aanwezig. Deze kan niet zomaar in hem werkzaam worden omdat ze zich achter de sluier bevindt. En dat is maar goed ook, want de mens die niet grondig voorbereid is, kan die hoge energieën van het driehoeksvuur niet verdragen. Toch is het mogelijk dat het in de mens gaat branden en stralen. Dat komt omdat binnen de menselijke ziel drie dimensies kunnen worden onderscheiden die elkaar deels overlappen: de persoonlijkheidsziel, de ziel en de geestziel.
 
Kaarsvlam  

In de Zohar, het belangrijkste boek van de kabbala, wordt de menselijke ziel vergeleken met een kaarsvlam. De pit staat dan voor het stoffelijke lichaam. Het donkere licht om de pit is vergelijkbaar met de persoonlijkheidsziel. Het witte licht daarop is een symbool voor de ziel en het licht daarboven, dat niet geheel zichtbaar is, verwijst naar de geestziel. Dit beeld van de menselijke ziel brengt niet alleen tot uitdrukking dat de ziel meervoudig is, maar ook dat zij wordt gekenmerkt door voortdurende dynamiek. De vlam lijkt misschien een constante factor, maar in werkelijkheid is zij ieder ogenblik nieuw vanwege het verbrandingsproces. Een kaarsvlam kunnen we ook zien als symbool voor een offer: de kaars offert zichzelf om het licht te kunnen verspreiden.

DOWNLOAD ENGLISH EDITION (FREE PDF) – BESTEL EBOOKBESTEL BOEK

Van nature is in de mens alleen de persoonlijkheidsziel belevendigd. Wanneer echter ook de ziel in een mens geboren wordt en groeit, kunnen de goddelijke wil, de goddelijke liefde-wijsheid en de goddelijke werkzaamheid zich geleidelijk in de persoonlijkheidsziel manifesteren. Dat principe is ook van toepassing op hogere dimensies: als de geestziel in de mens actief wordt, kunnen de krachten van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest werkzaam worden in zowel de ziel als in de persoonlijkheidsziel. In essay 7 (hoofdstuk 16) wordt dit verder toegelicht.

De klassieke alchemistische tekst Tabula Smaragdina, die wordt toegeschreven aan Hermes Trismegistus, maakt duidelijk dat het alchemische vernieuwingsproces een gerichte werkzaamheid van de leerling van de ziel vraagt. Daarin staat namelijk de opdracht: ‘Scheid liefdevol, en met groot inzicht en wijsheid, de aarde van het vuur, het fijngewevene van wat hard, dicht en gestold is.’

Er is ook een onheilig vuur van krachtformaties die in het evangelie van de Pistis Sophia archonten en eonen worden genoemd. De mensheid en de individuele mens worden door dat onheilige vuur voortgejaagd en creëren zo situaties die betreurenswaardig zijn, en bepaald niet in overeenstemming zijn met het goddelijke scheppingsplan. Dat laaiende vuur komt tot uiting in bijvoorbeeld fanatisme, onverdraagzaamheid, geweld en uitbuiting.

De astrale sfeer van de aarde en van de mens zijn zwaar verontreinigd. Je kunt het je voorstellen als een dikke mist waarin het licht van de zon vrijwel niet meer kan doordringen. Teneinde de mens de mogelijkheid te bieden zich te bevrijden uit die grauwe en lichtloze realiteit dalen regelmatig afgezanten uit de goddelijke wereld af naar de aarde om, net als Prometheus, het vuur van de goden naar de mensen te brengen. Zij incarneren op aarde en laten zich zo ketenen om een bres te slaan door de astrale sfeer en uitstorting van lichtkrachten mogelijk te maken, energieën die mensen in staat stellen innerlijk te ontwaken en de spirituele weg te gaan. Net als een kaars offeren zij zich om licht vrij te maken.

Verlossers

Volgens bepaalde stromingen binnen het hindoeïsme (met name binnen het Vaishnavisme) incarneert de god Vishnoe tien keer op aarde om de mensheid de mogelijkheid tot bevrijding te schenken. Vishnoe maakt deel uit van de hindoeïstische drie-eenheid Brahma, Vishnoe en Shiva die staan voor respectievelijke god de schepper, god de onderhouder en god de vernietiger.

Het geschrift Bhagavad Purāna noemt de tien incarnaties van Vishnoe. Het gaat om achtereenvolgens: de vis (Matsya), de schildpad (Koerma), de man-leeuw (Narasinha), het wilde zwijn (Varaha), de dwerg (Vamana), de krijger (Parasurama), Rama, Krishna, Boeddha en Kalki. De eerste zeven zijn mythisch van aard, Krishna en Boeddha zijn historische wereldleraren en Kalki moet volgens de hindoe-leer nog incarneren. In de Bhagavad Gita zegt Krishna dat hij zich steeds weer belichaamt als de mensen de dharma, die we ook de universele wijsheidsleer zouden kunnen noemen, zijn vergeten. Hij spreekt:

‘Steeds wanneer de dharma is vergeten, als onrechtvaardigheid de overhand heeft gekregen, belichaam ik mijzelf. In ieder tijdperk kom ik terug: om zoekers naar waarheid te bevrijden, om de macht van de verdorvenen te vernietigen, om de dharma opnieuw te vestigen’.  

Dit doet denken aan een uitspraak van Jezus over zichzelf in Lucas 19:10: ‘De zoon van de mensen is gekomen om het verlorene te zoeken en te redden.’ Jezus is ook een verlosser, en volgens de meeste christenen is hij zelfs de enige. Binnen het esoterisch christendom wordt erkend dat er meerdere verlossers zijn, maar dat neemt niet weg dat de genoemde orthodox-christelijke opvatting ook juist is.

De Christuskracht verbond zich namelijk met de mens Jezus bij de doop in de rivier de Jordaan, en tijdens het mysterie van Golgotha verbond de Christuskracht zich met de aarde, waardoor het in principe voor ieder mens mogelijk is om de weg terug naar het vaderhuis in zelfautoriteit te gaan. Christus heeft de mensheid nooit verlaten, maar werkt al tweeduizend jaar door middel van zijn discipelen en geïnspireerde mannen en vrouwen van elk geloof, en alle overtuigingen.

DOWNLOAD ENGLISH EDITION (FREE PDF) – BESTEL EBOOKBESTEL BOEK

Er zijn verrassende overeenkomsten tussen de verhalen over het leven van Krishna en de bijbelse evangeliën over Jezus’ leven. Krishna werd zo’n 5000 jaar geleden geboren uit een maagd in een grot of stal. Zijn geboorte werd, evenals die van Jezus, aangekondigd door een ster. Ook na Krishna’s geboorte werd een kindermoord bevolen om hem van de aarde te doen verdwijnen, en ook hij volbracht wonderbaarlijke genezingen.

Krishna stortte zijn bloed voor de mensheid, hij wordt, evenals Jezus, afgebeeld, hangende aan een kruis. Ook hij daalde neer in de hel, stond na zijn dood op, en voer ten hemel. De namen Krishna en Christus hebben dezelfde strekking. Christus wordt de goede herder genoemd, Krishna de herder. Ook Krishna werd verzocht door de duivel. Hij beleeft, evenals Jezus, een verheerlijking. Ook hij houdt een bergrede en is een figuur in wonderbaarlijke visvangsten.

Dit alles kan een aanwijzing zijn dat er aan de mensheid steeds min of meer dezelfde bevrijdende boodschap wordt overgedragen, en dat er daarom gesproken kan worden over een universele wijsheidsleer die tijdloos is, maar waarvan de vorm wel cultureel wordt bepaald.

Begeerten en verlangens  

Wat kun je nu in de praktijk doen als je de spirituele weg wilt gaan die wereldleraren uitdroegen en voorleefden? Het boekje De stem van de stilte geeft de leerling van de ziel de raad om de vuren van begeerte niet aan te zien voor het zonlicht van het leven (I:28). Begeerte is inderdaad te ervaren als een vuur, een vuur dat de kracht geeft om dat te bereiken waar het verlangen naar uitgaat, maar ook een vuur dat verwoest als het niet in toom wordt gehouden.

Met vuur kun je bijvoorbeeld stoom opwekken, en stoom kun je gebruiken om een stoommachine te laten draaien die min of meer automatisch werk voor je verricht. Als je niet aandachtig en voorzichtig bent, kun je jezelf gemakkelijk verwonden aan het vuur, aan de stoom of aan de draaiende machine.

In religieuze en spirituele kringen wordt begeerte nogal eens gezien als iets wat ongewenst is en moet verdwijnen. In zekere zin is dat juist want de leerling van de ziel dient zijn begeerten die voortvloeien uit de verontreinigde astrale sfeer inderdaad te laten afsterven. Maar dat betekent niet dat je begeerten en verlangens moet onderdrukken, want als je dat doet, bouw je spanningen op in jezelf die zich op een disharmonische wijze moeten ontladen en destructief zijn, als een vulkaanuitbarsting. Het is de kunst om het verlangen op basis van impulsen van de geestvonk de juiste richting te geven en in goede banen te leiden.

Het vermogen om te begeren of te verlangen is een goddelijk geschenk. Dit is één van de zeven aanzichten van de persoonlijkheidsziel, en van ziel, en van de geestziel. Het is te zien als één van de zeven kandelaren die door het driehoeksvuur dient te worden ontstoken (zie Openbaring 1: 20).

Verlangen is niet iets dat alleen hoort bij dieren en mensen. Zo staat er bijvoorbeeld geschreven over de hoogste engelen, de serafijnen, dat zij hun Schepper voortdurend lofprijzen, niet omdat God dat van hen vraagt maar omdat hun hoogste verlangen daar naar uitgaat. De apostel Paulus schrijft dat de schepping met reikhalzend verlangen wacht op het openbaar worden van de zonen van God (Romeinen 8:19). En dat openbaar worden is mogelijk als die zonen het verlangen volgen dat aangewakkerd wordt door de werking van hun geestvonk.

Magneet  

Je verlangen is een magisch instrument, het werkt als een magneet. Als je iets verlangt, zend je een vibratie uit die bepaald wordt door je wens, je intentie en je bewustzijn. Die vibratie wekt een werkzaamheid in een overeenkomstig vibratiegebied in de kosmos omdat het gelijke het gelijke aantrekt. En uit dat gebied ontvang je een reactie op je wens. Wees dus voorzichtig met wat je vraagt, want misschien krijg je het wel!

DOWNLOAD ENGLISH EDITION (FREE PDF) – BESTEL EBOOKBESTEL BOEK

Er zijn talloze zelfhulp-boeken, instructie-video’s en trainingen op de markt die technieken onderwijzen die je kunt toepassen om dat te ontvangen wat je wilt: een perfecte liefdesrelatie, een droomhuis, een droomauto, een topbaan, spirituele verlichting of wat dan ook. Heel bekend in dit verband zijn bijvoorbeeld het boek The Secret en de gelijknamige film.

Meestal komen de methoden erop neer dat je dagelijks visualiseert wat je wilt bereiken en dat je dat beeld en de positieve emoties die daarbij horen nu al zo levendig mogelijk ervaart, en ook dat je acties onderneemt waardoor het verlangde doel dichterbij komt. Die technieken werken inderdaad. En als je ze toepast ontvang je misschien wat je wenst, maar je betaalt er wel een prijs voor, en het is de vraag of je er gelukkiger door wordt. Als die methoden voor jou niet werken, is dat misschien ook maar goed, want dat zou een indicatie kunnen zijn dat je verlangen niet past bij de levensweg die jij moet gaan.

Misschien komt je lievelingsauto in je leven, maar krijg je daarmee een verkeersongeval. Misschien woon je op een zekere dag in je droomhuis, maar strandt je relatie. Misschien wordt de topbaan je aangeboden, maar geraak je na enige tijd in een burnout. Misschien kom je inderdaad in een toestand van grote gelukzaligheid en stromen mensen naar je toe voor jouw wijze raadgevingen, maar ga je je helemaal identificeren met de persona die je zelf hebt gecreëerd waardoor je weer terug bent bij af of nog verder terug.

Misschien gaat alles ook heel lang precies zoals je wilt omdat je, net als Faust in het verhaal van Goethe (fakkeldrager van het Rozenkruis 11), je ziel aan de duivel hebt verkocht. Je valse ego groeit dan enorm waardoor de stem van de ziel niet meer wordt vernomen. Je zevenvoudige persoonlijkheid heeft dan een dikke muur opgetrokken om je diepste innerlijk. Die muur kan pas instorten na meerdere rondgangen of aardse levens, zoals de muren van Jericho.

Het zou een misvatting zijn te menen dat je grootste kracht besloten ligt in je persoonlijke gedachten, gevoelens en verlangens. Je grootste kracht kan zich manifesteren als je de spirituele weg gaat waartoe je geroepen bent, als je gaat leven vanuit de ziel.

Behoeftenhiërarchie

Ieder mens heeft bepaalde basisbehoeften en het is belangrijk dat die worden vervuld. De Amerikaanse klinisch psycholoog Abraham Maslow (1908 – 1970) publiceerde in 1943 een theorie over de motivatie van de mens die heel bekend is geworden. De zogeheten behoeftenhiërarchie van Maslow – ook wel de piramide van Maslow genoemd – geeft weer dat een aantal fundamentele aangeboren menselijke behoeften minimaal bevredigd moeten zijn om zich als gezonde persoonlijkheid te kunnen ontwikkelen.

Eerst moet er volgens Maslow aan je basisbehoeften zijn voldaan voordat je belangstelling uitgaat naar meer luxe behoeften. Pas indien je aan vier niveaus van basisbehoeften hebt voldaan, kun je aan zelfverwerkelijking of zelfactualisatie gaan doen – het vijfde en hoogste niveau – en ben je psychisch gezond. De vijf basisbehoeften bestaan uit:

  1. primaire biologische behoeften of fysieke behoeften zoals eten, drinken, kleding, en onderdak;
  2. bestaanszekerheid of behoefte aan lichamelijke veiligheid;
  3. sociale behoefte waaronder er-bij-horen, saamhorigheid en  liefde;
  4. erkenning waaronder zelfrespect, eigenwaarde en reputatie;
  5. zelfverwerkelijking of leven in overeenstemming met je verlangen om te creëren.

Dit model van Maslow toont verrassende overeenkomsten met dat wat er in esoterische en therapeutische kringen bekend is over de zeven grote chakra’s van de mens. Dat zijn onzichtbare energetische centra in de menselijke persoonlijkheid die worden gezien als transformatiestations tussen het etherlichaam en het astrale lichaam. Zij zijn verbonden met de energie in het ruggenmerg die ook wordt aangeduid als het slangenvuur.

Afbeelding 12 toont de posities, de kenmerken en de namen van de zeven grote chakra’s en hun correspondenties met de levensboom uit de kabballah. Al in het oude India was er veel kennis over het chakrasysteem van de mens, met name in diverse yoga-tradities. Enkele decennia geleden was het moeilijk om in het westen informatie te vinden over de chakra’s. Dat is nu niet meer het geval. Er zijn enorm veel boeken en artikelen over geschreven die goed toegankelijk zijn.

Je hoeft echter geen kennis te hebben over de chakra’s om de spirituele weg te gaan. Wanneer er sprake is van onbalans in een persoonlijkheid is dat veelal het gevolg van een te sterk of te zwak functioneren van bepaalde chakra’s en/of een onvoldoende samenhang tussen de werkzaamheid van de chakra’s. Ervaren therapeuten die bekend zijn met de chakra’s zijn meestal in staat om met bepaalde behandelingen de balans in een verstoord chakrasysteem te herstellen, maar het is de vraag of de oorzaak van de onbalans daarmee wordt weggenomen.

De levensenergie van mensen die vooral vanuit hun gevoel leven is meestal geconcentreerd in de chakra’s onder het hart. Over hen wordt vaak gezegd dat zij aards zijn en ‘goed in hun lijf zitten’. De levensenergie van mensen die vooral vanuit hun denken leven, is vaak geconcentreerd in de chakra’s boven het hart. Zij zitten vooral in hun hoofd.

DOWNLOAD ENGLISH EDITION (FREE PDF) – BESTEL EBOOKBESTEL BOEK

Voor spirituele ontwikkeling is het goed functioneren van het gehele chakrastelsel belangrijk. Het hartcentrum – dat bestaat uit het fysieke hart en zijn etherische tegenhanger, het hartchakra en de geestvonk – speelt daarin een onmisbare verbindende rol. Aandacht voor het stoffelijke lichaam is essentieel omdat het de matrijs is waarmee het onsterfelijke opstandingslichaam kan worden opgebouwd of, alchemisch geformuleerd, de retort voor de vervaardiging van de steen der wijzen. Maar dat is niet voldoende. Daarom hanteerde Max Heindel (fakkeldrager van het Rozenkruis 19) het drievoudige motto: een helder verstand, een liefdevol hart en een gezond lichaam.

Gezondheid  

Pythagoras leerde zijn leerlingen in zijn mysterieschool volgens de gulden verzen die aan hem zijn toegeschreven: ‘Verwaarloos op geen enkele wijze de gezondheid van uw lichaam, maar geeft het spijs en drank in behoorlijke mate en ook de beweging waaraan het behoefte heeft. Gewen u aan een wijze van leven die behoorlijk en fatsoenlijk is, maar niet weelderig’.

Vanuit dit gezichtspunt kunnen we ook bepaalde uitspraken in de bijbel duiden. Paulus schrijft: ‘Het geestelijke komt niet eerst, maar het natuurlijke, en daarna het geestelijke’ (1 Korinthiërs 15:46). En Jezus zegt: ‘Geef aan de keizer wat van de keizer is en aan God wat van God is’ (Mattheüs 22:21). In deze uitspraak kunnen we de keizer zien als de persoonlijkheid en het lichaam.

Van nature zijn we als mens geneigd om ons leven vorm te geven binnen de vijf behoeftenniveaus die geformuleerd zijn door Maslow. We kunnen ons hele leven wijden aan de zelfverwerkelijking van onze persoonlijkheidsziel. Dan geven we aan de keizer wat van de keizer is, maar geven niet aan God wat van God is. Er is namelijk ook nog zoiets als zelfverwerkelijking van de ziel en zelfverwerkelijking van de geestziel. Dat zijn spirituele behoeften die uitstijgen boven het vijfde niveau van Maslow, boven de top van de behoeftenpiramide.

DOWNLOAD ENGLISH EDITION (FREE PDF) – BESTEL EBOOKBESTEL BOEK

Als je behoeften een sterk zelfzuchtig karakter krijgen, wakker je het onheilige vuur in jezelf aan. Je begeert dan dingen die niet in overeenstemming zijn met je innerlijke opdracht. Vroeg of laat word je dan gecorrigeerd, want het universum weet beter wat goed voor je is dan jijzelf. Op het spirituele pad word je tot een overgave gedreven die tot uitdrukking komt in een bede uit het Onze Vader: ‘Niet mijn wil, maar uw wil geschiede’.

Dan verschuift de focus van het eigenbelang naar het belang van het grote geheel, dat gediend is bij een algehele geestzieleontwikkeling. Dan verbrandt de oude persoonlijkheidsziel in het heilige vuur en herrijst de nieuwe mens als de vuurvogel Phoenix uit zijn as. Dan kan die mens het licht van zijn innerlijke vlam in stilte laten schijnen voor alles en allen.

LEES MEER OVER DE TRILOGIE OVER DE MYSTERIËN VOOR DE MENS VAN NU