1 DE OPDRACHT – 2 DE AANKONDIGING – 3 HET LAM – 4 DE JOHANNES-MENS – 5 DE KONINGIN – 6 DE KONING – 7 DE SCHARE – 8 DE BRON
De filosoof, theoloog en pedagoog Jan Amos Comenius (1592-1670, fakkeldrager van het Rozenkruis 9) schrijft in zijn laatste boek Unum Necessarium (Het ene nodige) onder andere:
’Iedere keer als een christen de heilige schrift leest, is het van het grootste belang er aandacht aan te schenken dat hij hetgeen hij erin vindt, niet beschouwt als iets dat buiten hem staat en hem niet aangaat, maar als iets dat zijn persoon betreft, die hij als in een spiegel ziet. Steeds moet hij zich in de plaats denken van degene over wie gesproken wordt, of deze nu vroom of goddeloos is. Steeds behoort hij alles wat hij hoort zeggen of ziet doen, op zichzelf toe te passen.’
Dit advies van Comenius geldt natuurlijk niet alleen voor de Bijbel, maar ook voor de mensen in ons leven en de personages die we tegenkomen in bijvoorbeeld boeken en films. Ook de mensen die zijn afgebeeld op ‘Het Lam Gods’ kunnen we zien als spiegelbeelden van onszelf.
Spiegels
Sommige personen en personages komen in ons leven om spiegels te zijn, om gewoonten en gedragingen te laten zien die we bij onszelf kunnen veranderen.
In dit vierde deel van ‘Het nieuwe Jeruzalem in jezelf’ gaan we in op de Johannes-mens, dat is de mens die je wordt als je het pad van geestelijke bewustwording en vernieuwing gaat. Deze benaming is in eerste instantie gebaseerd op de figuur van Johannes de Doper zoals die beschreven wordt in de vier evangeliën in de Bijbel. De naam Johannes kan ook verwijzen naar Johannes de Evangelist.
De twee Johannes-figuren
De beide Johannes-figuren zijn als standbeelden afgebeeld op het onderste register van het gesloten veelluik. In de kerkelijke traditie wordt het feest van Johannes de Doper (of van Sint Jan) zes maanden voor Kerst gevierd: op 24 juni, tijdens midzomer vlak na de zomerzonnewende. Dat betekent natuurlijk niet dat hij op die datum geboren is. Het is historisch aangetoond dat de profeet Johannes de Doper heeft geleefd en gewerkt in Palestina, maar zijn geboortedatum is onbekend, evenals die van Jezus.
De dag van Johannes de Evangelist is destijds vastgesteld op 27 december. Dat is dus tijdens midwinter, vlak na de winterzonnewende. Naast de polariteit winter–zomer is er nog een andere polariteiten bij de beide Johannes-figuren vast te stellen. De Doper wordt heel mannelijk verbeeld, terwijl de Evangelist een vrouwelijke uitstraling heeft. Verder treedt Johannes vooral in de openbaarheid voordat Jezus zijn omwandeling begint, terwijl Johannes de evangelist zijn werk naar buiten pas aanvangt als Jezus zijn taal op aarde heeft voltooid.
Geschriften van Johannes
In het Nieuwe Testament van de Bijbel zijn de volgende geschriften opgenomen waarin Johannes als auteur wordt genoemd:
- Het evangelie van Johannes
- De drie zendbrieven van Johannes
- De openbaring van Johannes
Eeuwenlang heeft men gedacht dat deze als bijbelboeken geschreven zijn door Johannes, zoon van Zebedeüs en één van de twaalf discipelen van Jezus. Uit historisch onderzoek blijkt dat dit hoogst onwaarschijnlijk is. De schrijfstijlen verschillen sterk en de geschriften zijn allemaal rond het jaar 100 geschreven, een moment waarop de betreffende Johannes al geruime tijd gestorven zou zijn.
Weten hoe het een en ander historisch precies in elkaar steekt is uiteraard niet nodig voor het gaan van het pad van de christelijke mysteriën. Er bestaan ook andere klassieke christelijke teksten die zijn ondertekend met de naam Johannes. Vermeldenswaardig in dit verband zijn Het geheime boek van Johannes, ook bekend als Het apocryphon van Johannes dat hoog aangeschreven stond bij de katharen, en De handelingen van Johannes. Deze hebben duidelijk een gnostiek karakter.
Van de vier evangeliën in de Bijbel is het evangelie van Johannes het meest diepzinnig en gnostiek. De naam Johannes is dan ook verbonden met veel gnostiek-christelijke stromingen. Er wordt daarom ook wel geschreven en gesproken over het johanneïsche christendom.
Hoe kan het christendom van Johannes worden gekarakteriseerd? Na een citaat Antoine Gadal (1877-1962) uit zijn boek Het erfgoed der katharen, laten we bijbelteksten volgen over een profetie van Jesaja, over de aankondiging van de geboorte van Johannes door de engel Gabriël en over het leven van Johannes de Doper.
Drie grote takken
Christus zelf werkt in een lichtende wolk en als door hem de goddelijke troon diep geworteld is, ziet men hieruit, dwars door allerlei wildgroei heen, drie grote takken ontspringen:
- de joodse traditionele tak van Petrus
- de Griekse dogmatische tak van Paulus
- de oosterse, platonische en mystieke tak van Johannes.
Met welke van deze drie oorspronkelijke takken zijn de rozenkruisers, de tempelieren en de katharen in de Pyreneeën, alsmede het maneïsme van Aquitanië verbonden? Klaarblijkelijk met de laatste, die van Johannes.
Antoine Gadal
BESTEL HET ERFGOED DER KATHAREN
De joodse profeet Jesaja schrijft:
Een stem van iemand die roept in de woestijn: Bereid de weg van de Heer, maak recht in de wildernis een gebaande weg voor onze God. Alle dalen zullen verhoogd worden, alle bergen en heuvels zullen verlaagd worden; wat krom is, zal recht worden; wat rotsachtig is, zal tot een vlakte worden.De heerlijkheid van de Heer zal geopenbaard worden.
(Jesaja 40:3-4)
De engel Gabriël zegt:
Wees niet bevreesd, Zacharias, want uw gebed is verhoord en uw vrouw Elizabet zal u een zoon baren en u zult hem de naam Johannes geven. En er zal blijdschap en vreugde voor u zijn en velen zullen zich over zijn geboorte verblijden, want hij zal groot zijn voor de Heer. Geen wijn en geen sterke drank zal hij drinken en hij zal al van de moederschoot af met de Heilige geest vervuld worden, en hij zal velen van de Israëlieten bekeren tot de Heer, hun God. En hij zal voor Hem uit gaan in de geest en de kracht van Elia, om het hart van de vaderen te bekeren tot de kinderen en de ongehoorzamen tot de bedachtzaamheid van de rechtvaardigen, om voor de Heer een toegerust volk gereed te maken.
(Lucas 1:14-17)
De evangelist Mattheüs schrijft:
In die dagen trad Johannes de Doper op en hij preekte in de woestijn van Judea, en zei: Bekeer u, want het Koninkrijk der hemelen is nabijgekomen. Want deze is het over wie gesproken werd door de profeet Jesaja toen hij zei: De stem van iemand die roept in de woestijn: Maak de weg van de Heer gereed, maak zijn paden recht. Deze Johannes had kleding van kameelhaar en een leren gordel om zijn middel; zijn voedsel was sprinkhanen en wilde honing.Toen liep Jeruzalem, heel Judea en heel het land rondom de Jordaan naar hem uit, en zij werden door hem gedoopt in de Jordaan, terwijl zij hun zonden beleden.
Mattheüs 3:1-6
BESTEL BIJBEL, HERZIENE STATENVERTALING
Ik doop u wel met water tot bekering, maar hij die na mij komt, is sterker dan ik; ik ben het niet waard hem zijn sandalen na te dragen. Hij zal u dopen met de Heilige geest en met vuur.
Mattheüs 3:11
Meer en minder worden
Johannes getuigt:
Hij moet meer worden, maar ik minder
(Johannes 3:30)
Van idee naar realisatie
Je wordt een Johannes-mens als de geestvonk in je hart is ontwaakt en je ernaar streeft om als ego minder te worden zodat de Ander, dat is Christus in je, kan groeien. Dat houdt in dat je bepaalde gehechtheden en identificaties gaat loslaten zodat er ruimte komt in je leven en het Licht zijn reinigende en vernieuwende invloed in je kan uitoefenen. Dan is het mogelijk dat je jouw aardse leven ervaart als een woestijn en dat je steeds meer verlangt naar het water des levens.
Aanvankelijk gaat het alleen nog maar om een gebeeldhouwde idee, zoals gesymboliseerd door het stenen beeld op het gesloten veelluik, dat doet denken aan de goede herder.
In de meeste boeken over het Lam Gods wordt het beeld aan de linkerkant van het gesloten veelluik in verband gebracht met de uitspraak van de Doper: ‘Zie het Lam Gods dat de zonde van de wereld wegneemt’ (Johannes 1:29). We kunnen er echter ook uit leren dat het pas ontwaakte Christusbeginsel in de geestelijk strevende mens door hem of haar beschermd moet worden, zodat het harmonisch tot ontwikkeling komt en krachtig wordt.
Als gevolg van het gaan van het bevrijdende pad wordt de persoonlijkheid, gereinigd, gelouterd en vernieuwd. Dan is er niet alleen maar sprake van een idee, maar ook van de realisatie van die idee. Die toestand wordt verbeeld door de levende Johannes de Doper op het geopende veelluik. Doordat de transfiguratie zich voltrekt of heeft plaatsgevonden is de Johannes-mens een bewoner van twee werelden geworden: van de zintuiglijke wereld die verbonden is met het stoffelijke lichaam, gesymboliseerd door de mantel van kameelhaar én van de goddelijke wereld.
De betrokkene kan in het goddelijke veld verkeren dankzij de vernieuwing van het lichtkleed van de persoonlijkheid. Dat gewaad, dat niet stoffelijk, maar etherisch is, is weergegeven in groen. Die kleur verwijst naar leven, naar hoop en ook naar het vernieuwde hartchakra dat wordt gekenmerkt door liefde voor alles en allen.
Boek op de schoot van Johannes de Doper
Het boek op de schoot van Johannes de Doper ligt open bij het oudtestamentische bijbelboek Jesaja wiens profetie is vervuld.
Teksten in de goudkleurige cirkelbogen
De nieuwe staat van zijn is in het Latijn weergegeven in de goudkleurige cirkelbogen bij het hoofd van Johannes de Doper. De Nederlandse vertaling luidt:
‘Deze is Johannes de Doper, groter dan de mens, als de engelen, samenvatting van de wet, zaad van het evangelie, stem van de apostelen, stilzwijgen van de profeten, lamp van de wereld, getuige van de Heer.’
We besluiten dit deel over de Johannes-mens met een gedeelte uit het boek Spirituele Kerst.
De waterdoop en de vuurdoop
Wat wordt er eigenlijk verstaan onder dopen?
Onderdompeling om reiniging te bewerkstelligen! Die onderdompeling in water kan natuurlijk letterlijk bedoeld zijn, als ritueel. Maar in spiritueel opzicht is de waterdoop het opgenomen worden in het hogere krachtveld van een levende spirituele traditie. Als gevolg daarvan kan de geestvonk in het hart opvlammen en een vernieuwingsproces in gang zetten. Dopen met vuur houdt in dat de kosmische Christusgeest in het menselijke stelsel ontvangen en werkzaam wordt. Je kunt begrijpen dat een zuivering van de persoonlijkheid nodig is zodat deze wordt voorbereid en afgestemd, anders zouden de hoge spirituele krachten niet kunnen worden ontvangen. De doop met vuur doet verborgen krachten in het hoofd opvlammen.
