Het taalgebruik in het boek Het universele pad van Jan van Rijckenborgh en Catharose de Petri is onmiskenbaar van de jaren vijftig van de vorige eeuw, maar de boodschap is nu misschien wel actueler dan ooit. Hieronder zijn de eerste zeven hoofdstukken te beluisteren. Zij gaan over achtereenvolgens religieuze reclame, de deur achter de sluier, de tempel van Osiris, het mysterie van het adytum, de tempel van de geest, de tempel van de natuur, Midzomernachtsdroom.
De leerling die van binnenuit tot begrip doordringt, ziet zich als het ware verplaatst in een andere wereld. Hij ziet als door een spiegelglas het gehele beweeg in deze wereld. Hij ziet niet alleen wat voor ogen is, hij ziet er ook doorheen en erachter. Hij ziet in de verborgenste schuilhoeken van de menselijke wezensgesteldheid. Hij laat zich niet bedriegen door dagblad- of radioreclame. Hij beschouwt hij de gehele wereldbewogenheid met de grootst mogelijke objectiviteit. Hij zal zijn ploegijzer zeker niet omsmeden tot een zwaard en hij zal zich niet verzetten in nutteloosheid tegen alles wat in deze wereld onafwijsbaar komen gaat.
Te midden van geweldige spanningen en een woedende oceaan van driften is het nochtans mogelijk tot grote innerlijke stilte te komen. De stilte van het nieuwe leven, dat niet van deze wereld is. Een levenswerkelijkheid vol van genade en waarheid. Een levenswerkelijkheid, soms tot ontwikkeling komend te midden van de felste bewogenheid. De mogelijkheid daartoe is in de gehele wereldhistorie gebleken. Daarom confronteert de Bijbel ons bijvoorbeeld met Openbaring 18: ‘Ik hoorde een stem zeggen: Ga uit van haar, mijn volk. Laat u niet in met haar zonden, dan zult ge ook geen deel hebben aan haar plagen. Want haar zonden zijn opgestapeld tot aan de hemel’ – tot in het hart van de spiegelsfeer. ‘En zie… de kooplieden der aarde weenden zeer.’
Het ware te wensen dat u zeer intelligent de heilige waarschuwing begreep: ‘Vlied voor de komende storm !’ Het gaat hier om de vlucht, de opvaart, de binnenkomst in het nieuwe leven, in een nieuwe bestaanscirkel. Moge de storm van de komende dingen u behouden thuis vinden.
Om de deur tot het nieuwe leven te vinden, wordt de aandacht van de leerling gevestigd op het eigen levensstelsel. Immers, hij moet ‘ondergaan in Jezus de Heer.’ De leerling moet het oog richten op het eigen bloedswezen, op de persoonlijkheid naar de natuur. Deze persoonlijkheid, dit gehele levenssysteem moet ‘ondergaan’. Niet door penitenties, door boetedoening, door mystieke lichaamsteisteringen en al die dingen die in het verleden zo rijkelijk beoefend werden, doch door magische alchemie, door een spontane, directe methode, die in alle hogere bewustzijnsscholen werd en wordt onderwezen.
Door de toepassing van deze methode, van deze hogere levensverwerkelijking, ontvangt de leerling een goddelijke kracht, die in de gewijde taal van de Bijbel wordt aangeduid als het bloed Christi. Met behulp van deze kracht sterft de leerling om te kunnen leven. Hij sterft niet de vrijwel nutteloze dood van de natuur, om daarna met zijn schamele resten naar de spiegelsfeer te verhuizen. Nee, hij sterft de procesmatige structurele dood in Jezus de Heer.
U moet dit goed verstaan. Een van de mystieke verzen zegt: ‘Wie in ’t geloof op Jezus ziet, die vreest de dood en helle niet.’ Inderdaad, dat is mogelijk! Het geloof maakt immuun voor zorg, angst en vrees. De geloofsbinding is inderdaad een sterke kracht. Doch zij is het begin. Zij is geen oplossing in zichzelf. De leerling moet niet slechts in het geloof op Jezus zien, hij moet in die kracht ondergaan en daardoor het geweldige alchemische herscheppingsproces mogelijk maken. Daar waar de mystieke mens stagneert, gaat het Rozenkruis verder.
Wanneer we het grote pad bewandelen, dan zien wij de tempel van Osiris in al zijn schoonheid stralen. Drie gedachten vlammen op bij het aanschouwen van deze verhevenheid: de drieheid Osiris, Isis en Horus. Osiris wordt de bouwmeester genoemd, Isis de weduwe, en Horus het kind, de zoon van de weduwe. Osiris, zo wordt ons in de universele leer gezegd, is het symbool van de viervoudige wereldether, de heilige spijs, de oorspronkelijke zuivere oersubstantie.
In de tempel van Osiris, in de leerling die zich aan deze tempelbouw wijdt, wordt de oersubstantie, de heilige zonnekracht, de oorspronkelijke goddelijke kracht ingevoerd. Deze kracht huwt met Isis, het wereldwijde beeld van de aarde en het aardse. Osiris komt tot de mens, die gevallen is, van God vervreemd is en daardoor gevangen zit in de dialectiek van de dingen. De mens die van God verbroken is, en daardoor wordt aangeduid als weduwe.
Als nu het grote werk van wedergeboorte en herschepping door de leerling begrepen wordt, dan wordt uit de samenbinding tussen Osiris en Isis een zoon geboren, namelijk Horus, de zoon van de weduwe. Zoon van de weduwe is de klassieke aanduiding voor een in het nieuwe oorspronkelijke leven herboren mens! De zoon van de weduwe: Horus en Hiram Abiff, zijn in feite wezenseen, één en dezelfde taal spreekt uit de verschillende taalprojecties. Zou het dus niet zo zijn, dat de weg die de geestesschool van het Rozenkruis wijst, de ‘universele weg’ genoemd kan worden? De bouw, die zij haar leerlingen onderwijst, is zij niet met recht de koninklijke kunst van bouw? En is de roep niet altijd dezelfde?
De universele waarheid, die in deze wereld verzonken ligt, is op alle mogelijke en onmogelijke wijzen bevlekt en geschonden; zij moet nu verheven worden, daar een nieuwe dag lichtend over de wereld aanbreekt. Zoals u weet zal dit grote werk zich voltrekken als een vele aanzichten bezittende, ingrijpende wereldrevolutie, van kosmische, atmosferische en geestelijke aard. Daarom is het noodzakelijk dat zij die daaraan willen meewerken, zich op de komende gebeurtenissen afstemmen, door juist begrip, verstaan en omvatten. Eerst dan kunnen zij de gang van de eeuwigheid, die zich in de tijd aan de mensheid openbaart, beluisteren.
Het wonder van de hemelse mens, die onsterfelijk uit het graf der natuur oprijst, is niet alleen veilig gesteld in de evangeliën, doch deze waarheid is reeds ver voor onze jaartelling tot ons overgedragen. Denk in dit verband aan de alchemie. De ware alchemie is een wetenschap die reeds voor het tegenwoordige historische tijdperk als exact weten geheel en al verloren is gegaan. Deze wetenschap bevatte de ware kennis met betrekking tot de transmutatie, dat wil zeggen de oplossing van het onedele, het niet in God begrepene, en het vervaardigen van het edele, het hemelse, het ware goud.
De alchemie werd onder drie van elkaar te onderscheiden aspecten bestudeerd en beoefend: het kosmische, het menselijke en het aardse aspect. Het kosmische aspect betrof de bezinning op het plan Gods met de wereld. Het hemelse aspect concentreerde zich op de taak en de aard van de ware mens in dit wereldplan. Het aardse aspect betrof de verlossing van de aardgebonden hogere mens uit de begoocheling en zijn terugkeer tot in het Onbeweeglijk Koninkrijk. Zo zien wij dat de wedergeboorte uit water en geest door een vernieuwde geest uit de oorspronkelijke Materia Magica, tot in het diepste diep van de wereldhistorie beoefend werd, en dat de Geestesschool van het Gouden Rozenkruis bij herhaling het bewijs levert een dienares te zijn van de Broederschap van het Onbeweeglijk Koninkrijk, de Fraternitas Universalis.
De gebruikelijke jaarlijkse pinksterfeestviering in de loop van het mystieke jaar is iets geheel anders dan het pinksterfeest dat de leerling op het pad der vernieuwing eventueel zou kunnen vieren. Wanneer dan ook in de Bijbel (in Handelingen 2) wordt gezegd ‘toen de dag van het Pinksterfeest vervuld werd’, dan valt deze dag niet samen met het joodse pinksterfeest, noch met dat van het kerkelijke jaar.
Het pinksterfeest waarvan de Bijbel spreekt, houdt het moment in waarop de ontwikkeling en voorbereiding van de leerling een punt bereikt heeft waarop de Heilige Geest — de universele, oorspronkelijke, geestelijke substantie — in werkelijke, lijfelijke, gemeenschap met hem kan treden. Dientengevolge neemt een geheel nieuw proces een aanvang. Daarom zou het goed zijn te overwegen welke deze voorbereiding is, hoe deze samenbinding plaatsvindt, alsmede wat en hoe de gevolgen zijn. Wij willen daarom al onmiddellijk afscheid nemen van enig historisch gebeuren. Als leerling van een geestesschool confronteren wij u met een geheel nieuwe mogelijkheid, een zeer actueel gebeuren in de leerling zelf, waarvan ook u deel kunt uitmaken. Wij gaan met u spreken over de tempel van de Geest, want u begrijpt, om deze heilige, universele Geest te kunnen ontvangen, moet er een tempel zijn.
Daar nu de leerling zelf zijn tempel zal dienen te bouwen, is het logisch dat als eerste voorwaarde wordt gesteld dat de leerling een tempelbouwer wordt. Het begrip ’tempelbouwer’ verbindt ons ogenblikkelijk met het begrip vrijmetselarij, met de hoeksteenvrijmetselarij van het Rozenkruis. De hoeksteenvrijmetselarij is een vrijmetselarij die bouwen wil op een universele hoeksteen, namelijk op de hoeksteen Jezus Christus.
Als einddoel van het streven van de leerling op het pad staat voor zijn geestesoog ‘de tempel van de goddelijke natuur’ opgericht, de oorspronkelijke wezenswerkelijkheid, waarin de goddelijke natuur-van-den-beginne zich volledig zal kunnen uitdrukken. Het is de werkelijke tempel van de Heilige Geest.
Als het bouwwerk van transfiguratie voldoende vordering heeft verkregen en het in staat is de universele geest te ontvangen, dan zal het resultaat zich als een zichtbaar teken voor allen bewijzen. Als de klassieke figuren uit het boek der Handelingen in de door hen toebereide tempel de universele Heilige Geest ontvangen, zijn er velen die deze wondere gebeurtenis mogen aanschouwen.
Als Petrus in een magische rede de hoedanigheid, het wezen en de oorzaken die tot deze uitstorting van het goddelijke prana hebben geleid, voor de verbijsterde schare uiteenzet, zijn er twee reacties: een reactie van spot en ongeloof en een reactie van intense belangstelling. Deze tweevoudige reactie is uit de werkelijkheid gegrepen. Als de universele geest, de universele taal en de universele wijsheid zich door de dienaren van de Broederschap bewijzen, is er ten eerste de stormwind van de geest die het gewone leven aantast, de afwijzing, de spot, de kritiek en het ongeloof; ten tweede is daar een van binnenuit gegrepen zijn en daarom een fundamentele belangstelling bij steeds meerderen.
Niemand kan de weg van heiligmaking bewandelen, die het wezen met de ezelskop blijft beminnen, ook al zal hij er een zogenaamd mystiek leven op na houden. Niemand kan de nieuwe natuur aandoen zonder de oude natuur vaarwel te zeggen. Beide natuurwaarden stellen hun midzomernachtsdroom. Het ontwaken uit de ene droom beduidt: gebondenheid aan het wiel van op- en ondergang. Het ontwaken in de andere midzomernachtsdroom stelt de eeuwige volheid.
Allen, die de weg gaan van de ware verlossing, zullen tot de ontdekking komen, dat die weg bevochten zal moeten worden. Allen, die de weg gegaan zijn, laten ons daarover niet in het onzekere, want er zijn velen die er belang bij hebben, de leerling aan de oude natuur te binden. Het staat onomstotelijk vast dat de winst van een entiteit voor de nieuwe natuur, een crisis betekent voor de oude natuur. In de midzomernachtsdroom van William Shakespeare (1564-1616) is het Oberon, de koning van het natuurgeestenrijk, die door middel van zijn dienaren al het mogelijke doet om Hermia vast te ketenen aan Lysander. Zo blijkt dat de leerling niet alleen zichzelf heeft te overwinnen, doch ook al die anderen, die hem weerhouden van de verlossende daad.
Iedere leerling, die op het pad van vernieuwing staat, zal kunnen getuigen hoe juist dit is, en welk een geweldige strijd te strijden is, maar voor hem ligt het vreugdevolle hierin, dat hij nu mag bewijzen, dat het zaad, dat door de goddelijke levenssubstantie is ontkiemd, hem de nieuwe levensidee heeft doen grijpen en hij de mensheid in het nieuw opgekomen zonnelicht zal mogen voorgaan, om nimmermeer onder te gaan.
