BESTEL MYSTIEK VAN HET ROZENKRUIS
1 IK MEDITEER – 2 IK MOET GAAN – 3 IK HEB LIEF – 4 IK BEN VERLICHT – 5 IK NEEM TOE – 6 IK ZOEK DE HOOGTEN – 7 IK WORD BESCHERMD – 8 IK HOOP OP VERNIEUWING
Ben jij verlicht? Durf jij de titel van het embleem ‘Ik ben verlicht’ op jezelf te betrekken? In bepaalde spirituele kringen wordt verkondigd dat je al verlicht bent, maar dat je dat nog niet weet. ‘Je hoeft het je alleen maar te herinneren,’ wordt dan gezegd. ‘Verder hoef je niets te doen’.
Potentieel is de mens inderdaad verlicht, omdat het hele ontwikkelingsplan voor de totstandkoming van de nieuwe mens besloten ligt in het mystieke hart, in de geestvonk of roos des harten. En als je je dat herinnert – niet als een intellectueel concept, maar als een innerlijk weten – kan de nieuwe mens zich inderdaad gaan openbaren en een instrument worden voor het goddelijke licht. Symbolisch gaat de roos dan bloeien op het kruis.
Voor mensen met minderwaardigheidsgevoelens kan de affirmatie ‘Ik ben verlicht’ troostrijk zijn en bijdragen aan meer zelfvertrouwen waardoor ze krachtiger en prettiger in het leven kunnen staan. Dat is waardevol, maar heeft nog niets met nieuwe mens te maken waarover wordt gesproken en geschreven in authentieke spirituele tradities.
Verloren zoon
Het herinneren van de verlichte toestand van zijn is het punt van ommekeer in de gelijkenis van de verloren zoon, en ook in het meer omvangrijke lied van de parel. Daarna is er bewuste inspanning en werkzaamheid vereist die symbolisch kan worden samengevat als: opstaan en naar de Vader gaan. Dat is niet iets wat je in veertien dagen kunt doen. Het is een opdracht waar je je leven aan kan wijden.
Welke visie bestaat daarover in de meer dan vier eeuwen oude traditie van het rozenkruis? Daniël van Egmond zegt daarover:
‘De rozenkruisers hadden een diepgaande kennis verkregen over de weg terug naar het paradijs, een weg van gebed, meditatie en studie van heilige teksten en symbolen. Een weg waarbij het gebed een manier van leven wordt. Vanuit zo’n gebedsleven kan je proberen in de wereld te handelen. Zo wordt de mens gaandeweg meer en meer persoon in relatie tot de Heilige. Zonder relatie met de heilige als bron kunnen wij niet worden wie wij zouden moeten zijn.’
Waar is de wijsheid van de rozenkruisers op gebaseerd? Op innerlijk weten natuurlijk, maar leringen die werden onderwezen in mysteriescholen, vormen ook een belangrijk fundament.
Pijlers van de manifesten
Er wordt wel gezegd dat de eerste twee manifesten van de klassieke rozenkruisers gegrondvest zijn op vier pijlers: innerlijk begrip van de bijbel, filosofie in de hermetische geschriften, wetenschap zoals die zich destijds vooral had ontwikkeld in met name de Arabische wereld en Paracelsus (1493-1541). In het eerste manifest van de rozenkruisers uit 1614 is de Zwitserse universele mens Paracelsus de enige historische persoon over wie wordt uitgeweid, omdat de auteurs hem zien als een lichtend voorbeeld van iemand die zich inzette voor de zo noodzakelijke vernieuwing van alle kunsten en wetenschappen.
De officiële naam van Paracelsus luidt: Philippus Aureaolus Theophrastus von Hohenheim. Deze is diep symbolisch. Aureolus verwijst naar goud, Theophrastus betekent ‘verklaarder van God’ en Von Hohenheim verwijst naar een afkomst uit een hooggelegen huis.
Paracelsus
Volgens Paracelsus is de mens veel meer dan de stoffelijke verschijning die we kennen. Hij scheef:
‘De mens wordt microkosmos genoemd, dat wil zeggen kleine wereld. Ons aardse lichaam is echter onvruchtbaar. Vruchtbaar wordt het gemaakt door God, opdat uit hem een ander lichaam zal ontstaan: het lichaam dat op zal staan.’
Hier verwijst Paracelsus naar het nieuwe onsterfelijke licht-lichaam dat in de mens geboren kan worden en groeien. We kunnen de geboorte van dat licht-lichaam herkennen in het schilderij ‘Aanbidding door de herders’ van Rembrandt (1606-1669).
Aanbidding door de herders
De pasgeboren Jezus verlicht de ruimte om hem heen met verwarmend licht. Het is de gebeurtenis waarover de mystieke Duitse dichter Angelus Silesius schrijft:
Werd Christus duizendmaal in Bethlehem geboren
En niet in u, helaas, gij zijt dan toch verloren.
Dat klinkt ernstig en dat is het ook. Maar de jaarlijkse terugkeer van het licht dat we met Kerst vieren, herinnert ons er steeds aan dat het licht in ons geboren kan worden.
Rembrandt
Rembrandt bracht bijbelverhalen op een ontroerende wijze tot leven. Hij was duidelijk een diepgelovig mens met een protestantse signatuur, maar hij heeft zich voor zover bekend nooit bij een kerk aangesloten.
Het hart van het omvangrijke oeuvre van Rembrandt wordt gevormd door verhalen uit de Bijbel. In zekere zin is hij daardoor een apostel. Daarom is het niet zo vreemd dat hij zichzelf in één van zijn bijna honderd zelfportretten schildert als de apostel Paulus. Rembrandt was 31 jaar toen in het jaar 1637 De gezaghebbende Statenvertaling verscheen, de eerste Nederlandse bijbelvertaling die gedurende een periode van bijna twintig jaar direct was vertaald uit de grondteksten en in bepaalde kringen nog steeds wordt gelezen
Rembrandt maakte ruim driehonderd werken waarbij hij zich liet inspireren door verhalen uit de Bijbel: voornamelijk tekeningen en etsen en ongeveer zestig schilderijen. Kenmerkend voor zijn stijl is steeds het verrassende spel tussen. Licht en donker, dat symbolisch correspondeert met leven en dood, en dat ook sterk tot uitdrukking komt in de circa twaalf schilderijen die hij maakte over het kerstverhaal over de geboorte van Jezus.
Poolse ruiter en man in harnas
Rudolf Steiner beweert op basis van geesteswetenschappelijk onderzoek dat Rembrandt een directe leerling was van een incarnatie in de zeventiende eeuw van de individualiteit die bekend staat als Christian Rosenkreutz. Rembrandt zou door hem zijn ingewijd in de mysteriën van licht en duisternis en zou zijn verlichte leraar hebben vereeuwigd op zijn schilderijen ‘Poolse ruiter’ en ‘Man in harnas’.
Embleem ik ben verlicht met bijbeltekst
De emblemen van Daniël Cramer zijn niet van zo’n hoog artistiek niveau als de werken van Rembrandt. Dat was ook niet de opzet. Ze zijn bedoeld als voeding voor de ziel die het mogelijk maakt dat de ziel kan groeien en bloeien. Het is de bedoeling dat je ze tot je neemt, er symbolisch op lang op kauwt, zodat het goed kan verteren en kan worden opgenomen in je stelsel. Daarvan mag je geen snelle resultaten verwachten want het is een langzaam proces. Er bestaat geen snelweg naar verlichting.
Het embleem ‘Ik ben verlicht’ is geïnspireerd op Psalm 36:10
‘Bij U is de bron van het leven; in Uw licht zien wij het licht.’
Wie enigszins vertrouwd is met de Bijbel, kan deze bijbeltekst en het embleem in verband brengen met het begin van het Evangelie van Johannes. Dat is het meest diepzinnige evangelie in de bijbel dat in stromingen van het innerlijke christendom heel hoog staat aangeschreven, toen en nu. Zo ook binnen het Gouden Rozenkruis. Johannes 1, de zogeheten proloog, is een compendium; want de hele bevrijdende spirituele weg ligt erin besloten. De eerste vijf verzen van die proloog luiden:
In het begin was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God.
Dit was in het begin bij God. Alle dingen zijn door het Woord geworden,
en zonder dit Woord is geen ding geworden dat geworden is.
In het Woord was het leven en het leven was het licht van de mensen.
En het licht schijnt in de duisternis,
en de duisternis heeft het niet gegrepen.
Op het embleem zien we een opengeslagen boek en we lezen de woorden ‘VERBUM DOMINI’ dat kan worden vertaald als het woord van God of het goddelijke Woord. Het is belangrijk te beseffen dat dat Woord of Logos veel meer is dan de Bijbel. Het Woord, met een hoofdletter, kunnen zien als het goddelijke scheppingsplan.
Als je dat Woord aanneemt, wil dat zeggen dat je je inspant om het menselijke stelsel dat je bewoont geschikt te maken om mee te werken aan het goddelijke scheppingsplan. Dan kan je deelgenoot worden van de God-menselijke hiërarchie of universele Broederschap en Zusterschap. Die bestaat uit de engelenscharen en de menselijke entiteiten die ofwel nooit gevallen zijn, en dus geen incarnaties op aarde hebben gehad, ofwel de weg naar het verloren vaderhuis met succes zijn gegaan.
Uit het Woord komt het leven voort, dat gesymboliseerd wordt door het hart. Dat hart heeft een geopend oog. Daarin kunnen we een opdracht zien die Hermes Trismegistus uitspreekt in een hermetisch geschrift: ‘Zie weer met het oog van je hart’. Dat wil zeggen: alles tegemoet treden vanuit de ziel: vanuit eenheid, vrijheid en liefde.
Jezus zegt in zijn beroemde Bergrede tot zijn discipelen: ‘De lamp van het lichaam is het oog’. De mens heeft twee ogen, maar Jezus spreekt over hét oog – enkelvoud dus. Hier verwijst hij waarschijnlijk naar de zogeheten pinealis vuurkring, die verband houdt met het kruinchakra. Het is de duizendbladige lotus die zich niet kan plaatsen onder de menselijke wil. Dat ‘kruin-oog’ kan zich openen als gevolg van een edel innerlijk en uiterlijk leven waarin egocentriciteit steeds verder afneemt. Sommige oosterse geschriften noemen het ‘kruin-oog’ de schenker van goddelijke kennis, die een licht uitstraalt alsof alle zonnen tegelijk stralen.
Grondsteenmeditatie
We besluiten met het laatste gedeelte van de grondsteenmeditatie. Rudolf Steiner gaf deze spreuk aan de leden van de door hem opgerichte vereniging tijdens de kerstconferentie van 1923 in Dornach in Zwitserland.
In der tijden wending
Trad het Wereld-geesteslicht
In de aardse wezensstroom
Nacht-donker
Heerste niet langer;
Daghelder licht
Ontstraalde in mensenzielen
Licht
Dat verwarmt
De arme herdersharten
Licht dat verlicht
De wijze koningshoofden
Goddelijk licht
Christus-zon
Verwarm onze harten
Verlicht onze hoofden
Dat goed worde
Wat wij
Uit harten gronden
Dat wij
Uit hoofden
Doelvervuld leiden willen
