Het graalmysterie van Parzival – boek van Benita Kleiberg


BESTEL HET GRAALMYSTERIE VAN PARZIVAL

Ieder mens kan zich spiegelen aan Parzival en zijn avonturen. Benita Kleiberg, auteur van Parzival en het graalmysterie laat zien hoe

Inleiding

Een van de grootste culturele en geestelijke schatten van de Middeleeuwen is ongetwijfeld de graalvertelling van Wolram von Eschenbach. Wolfram schildert in machtige beelden de lotgevallen van het personage Parzival. Enerzijds worden wij op boeiende wijze geconfronteerd met een leven dat zich afspeelt in een ver verleden, anderzijds wordt ons een wereld gespiegeld, waarin wij onszelf kunnen herkennen.

Het verhaal van de graal beschrijft niet zomaar een avontuur, maar verbeeldt met grote zeggingskracht een geestelijke realiteit, een wereld in wording waar de hedendaagse mens ook een rol te vervullen heeft. Daarom zou men kunnen stellen dat het verhaal van de graal zich nog steeds voortzet en dat zij haar einde nog niet bereikt heeft.

Het middeleeuwse werk van von Eschenbach steekt boven alle meesterwerken van die tijd uit, omdat het blijk geeft van een realiteit die geheel in het nu te plaatsen is, aangezien zij ons een ziele-ontwikkeling toont waarmee de huidige zoekende mens zich nog steeds kan identificeren.

Zoals Parzival zijn ook in onze tijd velen op zoek naar het ware levensdoel. Alle zoekers die dit doel voor ogen hebben zijn daarom per definitie ‘graalzoekers’. De hedendaagse mens wordt op zoek naar waarheid, evenals Parzival, op talloze wijzen op een dwaalspoor gebracht. Maar Parzival voelt in zijn wezen een niet te stuiten drang om dwars door de wereld van duisternis de waarheid, het licht te zoeken en hij stopt niet met zoeken tot hij zijn doel , zijn lotsbestemming gevonden heeft. Hij kan zijn queeste niet opgeven, omdat hij dan tegen zijn eigen wezen dat hem voortdrijft zou handelen.

De weg naar de graal, naar bevrijding uit de duisternis, ligt voor iedereen open. Het enige wat men hoeft te doen, is deze weg daadwerkelijk te gaan. Wanneer we het Parzival-verhaal op deze wijze tot ons nemen, kunnen we spreken van een weg van inwijding die voor ons geplaatst wordt, een pad dat niet gebonden is aan tijd of plaats: haar zeggingskracht was, is en zal door de eeuwen dezelfde zijn. 

De graalsage sprak de middeleeuwse mens enorm aan. Zij vond in Europa een bijzonder goede voedingsbodem, aangezien vele schrijvers zich door dit diepzinnige onderwerp lieten inspireren en het resultaat was, dat er een schat aan graalvertellingen tot stand kwam.

Door de impulsen vanuit de Renaissance wordt later haar invloed minder, maar na verloop van tijd neemt de belangstelling voor het graalverhaal weer toe. Zo heeft in de 19e eeuw de componist Richard Wagner een belangrijke en interessante bijdrage geleverd aan de graalsage. Zijn opera Parsifal vertegenwoordigde voor hem de kroon op zijn arbeid op het gebied van muziek die uit meerdere opera’s bestond. Met dit werk wilde Wagner afscheid nemen van deze wereld. Hij bevestigt met zijn indrukwekkende opera het feit dat de graalvertelling geen gegeven is uit een ver verleden: ook de hedendaagse mens kan zich met het graalmysterie verbinden, want het graalmysterie is het mensheidsmysterie.

Steeds meer mensen voelen zich in deze tijd met haar waanzinnig hoge tempo en met een allesoverheersende stroom van informatie, als gevangen in een op hol geslagen wereld. Afgesneden van de geestelijke wereld worden menselijke handelingen zinloos en zonder inhoud. Maar als een afschaduwing van het hemelse Jeruzalem kan het onvergankelijke in deze voorbijgaande wereld verrijzen. Het nieuwe Jeruzalem moeten wij immers niet in een ver en afgelegen oord zoeken: het ligt als een (graal)burcht in de mens zelf verborgen. Voorwaarde voor het vinden van deze graalburcht is echter dat de mens zich als een Parzival-mens dient te ontwikkelen: hij moet het verlangen hebben de graalburcht te vinden en dient haar onafgebroken te zoeken.   

Er zijn in de loop der tijd vele boeken met interessante en diepzinnige interpretaties over de graalvertelling verschenen. Maar dit boek wil de graal in de actualiteit plaatsen, dus in het dagelijks leven van nu. Het wil daarbij onderstrepen dat de graalvertelling niet alleen een avonturenverhaal is, maar ons tegelijkertijd een spiegel wil tonen waarin wij onze eigen zielenontwikkeling – vooralsnog door een sluier – kunnen waarnemen.

De reeks van ontwikkelingen die Parzival, de hoofdpersoon, in de graalvertelling doormaakt , kunnen wij natuurlijk buiten onszelf plaatsen, maar het verhaal krijgt bijzondere zeggingskracht wanneer wij de beelden, die voor ons geplaatst worden als het ware verinnerlijken. Dan kunnen wij de geschilderde imaginaties doorleven als beelden die in iedere mensenziel kunnen oprijzen. Dan worden de avonturen die Parzival doormaakt, op een bepaald niveau meebeleven. Met andere woorden: zijn groei kan ons inzicht verschaffen ten aanzien van de eigen ziele-ontwikkeling. Op deze wijze is het graalmysterie een mensheidsmysterie dat uiteindelijk door ieder mens ontsluierd moet worden.

Het graalverhaal wordt in het volgende veelal aan de hand van het gedachtegoed van Rudolf Steiner (fakkeldrager van het Rozenkruis 16)  en Jan van Rijckenborgh (fakkeldrager van het Rozenkruis 21) becommentarieerd. Rudolf Steiner (1861-1925), grondlegger van de antroposofie heeft met zijn geesteswetenschap een belangrijke bijdrage geleverd om bestaande visies op eigen wijze in een geheel ander daglicht te stellen. Naast zijn enorme kennis van wetenschap en filosofie werken zijn geestelijke inzichten aangaande de christelijke inwijdingsweg bijzonder inspirerend. Tijdens zijn leven heeft hij op onvermoeibare wijze op vele plaatsen in Europa talloze lezingen gegeven, die later op schrift zijn gesteld. Zo kan men tot op heden in de vele tot stand gekomen boeken kennisnemen van zijn inspirerende ideeën.

Ook Jan van Rijckenborgh, stichter van de gnostieke geestesschool van het Gouden Rozenkruis, het Lectorium Rosicrucianum, is een groot inspirator. Hij hanteert de methode van de gnostieke magie. Dit is zonder veel omhaal tot de kern van het wezenlijke doordringen. Hij duidt in al zijn werken op een streven dat er op gericht is eerst het Koninkrijk der Hemelen te zoeken, ‘de Christus in mij’ tot leven te wekken; al het andere is secundair. Zijn inzichten zijn verbazend direct, ‘to the point’ en onmiddellijk toepasbaar in het dagelijks leven.

Met hulp van geesteswetenschappelijke kennis van Steiner en van de ‘gnostieke magische sleutels’ van Van Rijckenborgh is dit boek tot stand gekomen, waarin een poging werd ondernomen tot de kern van het mysterie van het graalverhaal door te dringen.

Geschiedenisschets van de Graal

Wanneer wij een goed begrip willen krijgen over de Graal is het van belang haar ontstaansgeschiedenis na te gaan. Men dient er echter rekening mee te houden dat wanneer de Graal van zich laat horen in een uiterlijke verschijningsvorm, er al een hele ontwikkeling aan vooraf is gegaan.

Er zijn verschillende stromingen en interpretaties te onderkennen. Ten eerste worden hier de voorchristelijke geschriften genoemd van Hermes die in zijn Corpus Hermeticum spreekt over de ‘Crater’ die omlaag gezonden wordt en gevuld is met de kracht van de Geest. Vervolgens zijn er de overbekende Keltische Arthurlegenden waarin gesproken wordt over twee ketels, die evenals de Graal wedergeboorte en vervolmaking konden schenken.

Dan is er een belangrijk Perzisch aanknopingspunt. Volgens bepaalde bronnen stamt het graalgedicht van Wolfram uit Perzië en is het via Kyot, die het Arabische graalverhaal van Flegétanis in Toledo vond, in het Westen beland. In 1931ontdekte men bovendien een Manichees geschrift dat buiten het bekend geworden Lied van de Parel, fragmenten bevatte van de Pârsiwalnâmeh en dat als basis voor de graallegende van Parzival zou hebben gediend. Hierin staan namen die opvallend sterk overeenkomen met de namen die Wolfram aan zijn personages heeft gegeven. We noemen enkele voorbeelden: Gajmuret – Gahmuret, Trefrezent – Trevizent en Fartus – Anfortas.

Er is echter nog een Perzische invalshoek. Zo wordt in het Koningsboek, de Shah-Nameh, het Iranese nationale epos van de dichter Aboel-Quasim Mansoer Firdausi uit Toes (ca. 934-1025) een magische schaal met zeven cirkels beschreven die het universum weerspiegelt. De verhalen in dit omvangrijke epos vertonen grote overeenkomsten met de graallegenden. Het toenmalige Rusland had in de middeleeuwen ook haar eigen graalverhalen over koning Wladimir, het glanzende zonnetje. In deze vertellingen is er sprake van een broederschap van ridders die naar innerlijke adeldom streven.

Het meest bekend zijn de christelijke, middeleeuwse Midden-Europese graalvertellingen, waarvan vaststaat dat zij op schrift ontstaan zijn aan het einde van de 12de eeuw. We geven hier een opsomming van de meest bekende:

  • Perceval ou le Conte del Grál van Chrestien de Troyes, geschreven in 1180
  • Josef van Arimathea van Robert de Boron, geschreven omstreeks 1190
  • Jüngeren Titurel, van Albrecht von Scharfenberg, geschreven omstreeks 1270
  • Parzival van Wolfram von Eschenbach, geschreven tussen 1197 en 1210
  • De Morte d’Arthur van Sir Thomas Malory, geschreven rond 1470>

Wanneer men bovenstaande jaartallen bekijkt, is het duidelijk dat de bekendste graalvertellingen binnen een tamelijk kort tijdsbestek in de geschiedenis zijn opgetekend en dat deze tijdspanne samenvalt met de bloei van de middeleeuwse riddercultuur met haar Tempelridders tussen 1175 en 1275. Een stroom van bezielende krachten trok toen gedurende enkele eeuwen door Europa en voerde de middeleeuwse mens tot indrukwekkende prestaties, die echter ook een tegenwerkende impuls teweeg bracht.

Bedoeld wordt hier het fanatisme dat tot de kruistochten leidde. Dat fanatisme veroorzaakte tevens de vervolging van de gnostiek georiënteerde broederschappen, die door Rome als ketters werden gekwalificeerd. Vrij abrupt raakte het graalthema in de vergetelheid en dat moment valt samen met de vervolging door de inquisitie van de Kerk van Rome van de ketterse gemeenschappen. In 1244 valt het laatste bolwerk van de Katharen, de Montségur. De ridders, de verdedigers van het Rijk der Liefde waren verdwenen, gedood of ingesloten in kerkers, terwijl hun priesters op de brandstapel waren omgekomen. Na enige eeuwen werd het thema van de Graal weer opgenomen maar na de 15de eeuw worden de graalvertellingen in hun beeldentaal minder zuiver en treedt er een verval op.

INHOUD

1. Geestelijke en culturele invloeden op het graalthema 

  • Inleiding
  • Geschiedenisschets van de Graal
  • De oostelijke sterrenwijsheid
  • Graal en katharisme
  • Minne en jonkvrouwendienst
  • De Keltische bardencultuur, als westelijke stroom
  • Manichese invloeden uit het oosten
  • Hermes, het genie van de alchemie en inaugurator van de zuidelijke stroom
  • De Germaanse manmoedigheid als noordelijke bron

2. Enige achtergrondinformatie over het graalthema

  • Wat is de Graal?
  • Zielenontwikkeling en Graal
  • De Graal en het hart
  • Nomen omen est
  • Exacte fantasie
  • Opbouw van het verhaal

3. Voorbereidende fase en de eerste ontwikkelingen in het leven van Parzival

  • Gahmuret, onbewuste wegbereider tussen oost en west
  •  Jeschute en Orilus
  • De eerste ontmoeting met Sigune
  • Ither, de Rode Ridder
  • Gurnemanz
  • Condwiramur
  • De relatie tussen de graalburcht en de pinealis
  • De relatie tussen de graalburcht van Von Scharfenberg en de kathedralenplattegrond van Steiner
  • De graalburcht en het onzichtbare Gebouw
  • Binnenkomst in de graalburcht
  • De graalprocessie
  • De graalmaaltijd
  • Het gebroken graalzwaard
  • Tweede ontmoeting met Sigune
  • Bloeddruppels in de sneeuw
  • Cundrie, boodschapper van de Graal
  • Het slangenvuurstelsel
  • De chakra’s

4.  Gawan, de wegbereider van Parzival

  • Gawan
  • De plexus sacralis als spiegel
  • De functie van het zenuwstelsel in het alchemisch proces

5. De gespiegelde Parzival avonturen van Gawan

6. Intermezzo met Parzival die zijn geloof hervindt

  • Derde ontmoeting met Sigune
  • Trevizent
  • De Graalkelk uit jaspis
  • Trevizent II
  • Kaïn en Abel
  • Saturnus

De overwinningen van Gawan en Parzival

  • Gawan en Orguluse
  • De minneavond op Schastel Marveile
  • De zwartemagiër Klingsor
  • Gondishapur
  • De tweekamp
  • Het optreden van Gawan als voorbereiding op de ontmoeting van Parzival met Feirefis
  • De ontmoeting met Feirefis
  • De heilsmare van Cundrie
  • Het tweede bezoek aan de graalburcht en de genezing van Amfortas
  • Laatste treffen met Sigune
  • Graalavond op Mont Salvat
  • Slotbeschouwing

Bron: ‘Het graalmysterie van Parzival – verborgen lichtader uit een ver verleden van haar bedekking ontdaan’ van Benita Kleiberg

BESTEL HET GRAALMYSTERIE VAN PARZIVAL

LEES MEER OVER DE BOVENSTAANDE VIJF BOEKEN OVER DE GRAAL

LEES OVER DE THEMADAG PARCIVAL DAT BEN JIJ OP 1 APRIL IN ARNHEM