De wijze maakt zich tot een voorbeeld in de wereld – hoofdstuk 22-2 van ‘De Chinese Gnosis’

 

BESTEL DE CHINESE GNOSIS

HOOFDSTUK 22-1HOOFDSTUK 22-2HOOFDSTUK 22-3

BESTEL DE CHINESE GNOSIS

Hieronder volgt het tweede van de drie commentaren die J. van Rijckenborgh (1896-1968) en Catharose de Petri (1902-1990) hebben geschreven op strofe 22 van de Daodejing (of Tao Teh King) in hun boek De Chinese Gnosis.

In onze vorige beschouwing hebt u kunnen vaststellen of u het werkelijke leerlingschap reeds bent binnengetreden en de weg der vervolmaking hebt mogen aanschouwen. Het is u duidelijk geworden dat zij die dit leerlingschap kennen niet de minste moeite zullen hebben met het ‘recht maken der paden’. Ja, dezulken zullen met volledige interesse vanzelfsprekend iedere gelegenheid daartoe aangrijpen, iedere mogelijkheid benutten om de geschouwde weg der vervolmaking te bewandelen.

Het ‘recht maken der paden’ steunt op de praktijk van de Johannes-rozenkruiserij. Een praktijk die kan worden aangevangen zodra de innerlijke verlichting tot een werkelijkheid geworden is. Het is dan ook zeer merkwaardig en belangrijk dat de vier grote mogelijkheden waarvan onze tekst gewag maakt – het onvolmaakte zal volmaakt worden, het gebogene zal recht worden, het holle zal vol worden, het versletene zal nieuw worden – volledige overeenkomst vertonen met de boodschap, de heilmare, die ons door alle grote wereldleraren bekend werd gemaakt.

Iedere mens die zich van het pad Gods afgewend heeft, moet eerst de ware weg, het ene pad, kunnen aanschouwen. Dit is de primaire voorwaarde, waarop dan als vanzelfsprekend het leerlingschap van Johannes de Doper volgen kan, ja, volgen móet. Dit leerlingschap houdt niets anders in dan het recht maken der paden, dat wil zeggen, alle voorbereidingen treffen tot de grote terugkeer. Wie dit leerlingschap in praktijk brengt, zal alle correcties aanbrengen die deze terugkeer nog belemmeren. Hij zal derhalve in een zeer revolterende nieuwe levenshouding treden.

Wij zeggen: Eerst dan wordt men werkelijk leerling van de gnostieke Geestesschool. De ouden zeiden: Eerst dan wordt men geboren in Nazareth, eerst dan is men een Nazoreër geworden, dat wil zeggen, eerst dan wordt men en is men weer een tak aan de boom des levens geworden. Eerst dan is men een van de natuur des doods afgezonderde, een uitgezonderde geworden.

Wie dus aan het einde van zijn pad in de doodsnatuur gekomen is en op dit dieptepunt de wijdheid en de glorie van het werkelijke leven als in een flits aanschouwen mag, benut ten volle de tweede mogelijkheid waarvan wij u spraken: het recht maken der paden, dat is het gaan van de weg terug tot het punt van uitgang. En eerst dan zal het ontledigde worden gevuld.

De natuurgeboren mens is ontledigd van het prana des levens. Deze oorspronkelijke astrale radiatie, de oorspronkelijke levenskracht van de Moeder des Levens, dient dus weer in het persoonlijkheidsstelsel te stromen. Het is een fase waarin de kandidaat bezield wordt met nieuwe zielenkracht: het uitgeholde dat opnieuw vol gemaakt wordt met levenskracht.

Hierop kan dan de grote vierde mogelijkheid worden aangewend: Het versletene zal nieuw worden. De vernieuwing der transfiguratie zal zich voltrekken. Zo blijkt dan de waarheid van het woord: ‘Met weinig wordt “het” verkregen. Met veel dwaalt men ervan af.’

U moet nu opnieuw voorzichtig zijn dat u dit in telegramstijl gesproken woord van Lao Tse niet bagatelliseert. Want het wijst ons ten volle op het geweldig revolterende karakter van het gnostieke pad der zelfverwerkelijking.

Om naar het werkelijke zelf iets te worden, dient men zich naar het oude zelf volkomen te ontledigen. De mens moet tot het niet-zijn doordringen. Heel de cultuur van het dodenrijk moet prijs worden gegeven. De zoeker moet de moed hebben af te dalen tot het weinig-zijn. ‘Met het weinig-zijn wordt “het” verkregen; met veel dwaalt men ervan af.’

Dan zal door het minder worden de Andere kunnen wassen. Dan zal de stem van de roos des harten kunnen klinken, dan kan de ontmoeting met ‘het’, met Tao, worden gevierd. Daarom, zo zegt Lao Tse, omvat de wijze het ene en maakt zich zo tot een voorbeeld in de wereld. Een merkwaardig voorbeeld voor de wereld zal de mens vormen die de Johannes-rozenkruiserij in toepassing brengt.

Lao Tse gaat nu over tot een nadere detaillering van dit minder worden om het andere de Andere – te doen wassen:

1. zelf niet licht schijnen,
2. zichzelf niet hoog schatten,
3. zichzelf niet roemen,
4. zich niet in de hoogte plaatsen,
5. in de strijdloosheid staan.

De mens die de vier grote mogelijkheden nadert, zal ongetwijfeld deze vijfvoudige zelfrevolte voltrekken. U moet er op letten dat de zeer zelfbewuste natuurgeboren mens – en op die mens wordt hier in onze tekst gedoeld – bezeten is van cultuurdrang. Momenteel zijn er in de wereld miljoenen zeer zelfbewuste mensen. Een drang die ook een groot deel van het huidige ras kenmerkt. Daarom worden de dagen van het einde snel naderbij gebracht.

Als de natuurgeboren mens tot de grens van zijn aardse mogelijkheden gekomen is, ontstaat er naast degeneratie enerzijds, een machtige cultuurdrang anderzijds. Bij de psychisch zwakke mens, bij de van huis uit moreel defecte mens, de massamens, zal de lijn zich zeer vlot omzetten in degeneratieve zin. Doch bij de zeer zelfbewuste mens – aan de grens gekomen en van de werkelijke situatie des levens geen kennis dragend – zal een zeer grote spanning ontstaan. Hij wil verder – groter – wijder. De machtsdrift jaagt die mens op. En de spanning is dan daar, omdat de natuurwet een absoluut ‘halt’ gebiedt.

In deze grote drang gaat een steeds groter gedeelte van de mensheid tot studie over, althans tot wat men daar dan onder verstaat. Dit verschijnsel doet zich over de gehele wereld voor – een bewijs dat het einde van een periode gekomen is, want het zelfbewustzijn is tot zijn grens gekomen. Alle rassen werpen zich op studie. Het aantal middelbare scholen, instituten en universiteiten neemt hand over hand toe. Heel de opvoeding is daarop afgestemd. In hetzelfde tempo neemt het aantal ambachtsmensen, de werkelijke wereldinstandhouders, af. Overal in de zogenaamde beschaafde landen neemt het aantal werkers af en ontstaan tekorten die men tracht aan te vullen met ‘gastarbeiders’, zoals men dan zegt. Het aantal afgestudeerden in vrijwel alle takken en vakken van studie neemt echter in sterke mate toe.

U verstaat dat dit tot diverse crises voeren zal of reeds gevoerd heeft. Het is de grote signatuur van de spanning die ontstaan is in het grensland van de dialectische natuur. Men wil licht doen stralen als zelfbewuste natuurgeboren mens. Men zal zichzelf in die staat-van-zijn zeer hoog schatten. Men zal zijn ambt, het bereikte cultuurpeil, met de glans van de roem omhullen. Men zal zich tot op het uiterste inspannen om zich zeer in de hoogte te plaatsen. Hoe hoger de sport die men grijpen kan, hoe beter.

Dat dit alles een intense strijd met zich brengt, het uiterste raffinement der zelfhandhaving, zal u bekend zijn. Met de regelmaat van de hartenklop woedt de strijd der zelfhandhaving in het spanningsveld van het natuurgeboren zelfbewustzijn op alle fronten. Misschien doet u daar wel min of meer aan mee!

Zo wordt straks uit nood – vanwege het steeds toenemende gebrek aan arbeidskrachten – de mechanische mens, de robot, geboren, met alle gevolgen van dien. Dan zal, voordat alle natuurgeborenen intellectuelen, doctorandi en professoren geworden zijn, de afgrond zich wijd hebben geopend voor allen die alles weten, met uitzondering van ‘het ene nodige‘.

Ach, u weet dit alles wellicht beter dan wij, omdat u vanwege uw maatschappelijke positie vooraan aan het front staat. Wereld en mensheid hebben reeds vele van dergelijke periodes gekend. Is het woord uit hoofdstuk 22 van de Tao Teh King niet gegrepen uit de werkelijkheid van deze tijd?

Daarom proeft u als het ware met ons de hartekreet van Lao Tse, overgedragen tot zijn jongeren, namelijk de mensheid bewust te maken met betrekking tot het ene nodige, haar de vier grote mogelijkheden voor te houden en haar te bepalen bij de vijfvoudige zelfrevolte, voor het te laat is, voor andermaal de fundamentele zelfmoord in dit tijdperk tot een feit geworden is. Zelfrevolte of zelfmoord, daar gaat het voor de mensheid om!

Daarom zal de wijze, die verstaat, zich volkomen distantiëren van het gehol en gedraaf in het spanningsveld van de dialectische wereld. Hij zal alle middelen om het voorste gelid te bereiken en de tegenstanders van zich af te houden, volstrekt afwijzen. Hij zal de weg gaan van de roos en het kruis en hij zal tot een geheel andere wijsheid doordringen. De dageraad van het werkelijke leven zal dan door hem aanschouwd worden en dan zal hij tot de ontdekking komen dat de grenspalen verdwenen zijn. En, o wonder, juist zo, door het bewust minder worden, zal ‘het andere’ verkregen worden.

In de strijdloosheid naar de natuur zal nochtans sprake zijn van een klare, positieve overwinning. Juist dezulken zullen in het aardse tranendal, in de wereld der doodsnatuur, een grote mensheidsdienende taak gaan vervullen, zodat men hun in het pantheon der onsterfelijken een plaats zal moeten inruimen. Daarop doelt het laatste woord van hoofdstuk 22:

‘Hoe zou het een leeg gezegde kunnen zijn, wat de Ouden noemen: “Het onvolmaakte wordt volmaakt”? Als iemand het volmaakte bereikt heeft, moet alles zich naar hem voegen.’

Bron: De Chinese Gnosis, door J. van Rijckenborgh en Catharose de Petri

BESTEL DE CHINESE GNOSIS

DOWNLOAD THE CHINESE GNOSIS (FREE PDF)

LEES OVER DE BOVENSTAANDE BOEKEN EN E-BOOKS OVER TAO