Messiah, an Oratorio, ook A New Sacred Oratorio, is een oratorium Georg Friedrich Händel, gecomponeerd in 1741, samengesteld uit teksten uit de Bijbel. Hij had slechts 24 dagen nodig om het werk te componeren. De eerste uitvoering was een benefietconcert op 13 april 1742 in Dublin, na een extreem strenge winter. Via de bovenstaande video is een uitvoering in het Sydney Opera House uit 2019 te beluisteren. Hieronder volgen de oorspronkelijke Engelse tekst en Nederlandse vertaling die gebaseerd is op een vertaling van Nederlands Bijbel Genootschap (NBG 1951) en een live opname uit Hamburg op 18 december 2021.
De Messiah, die in de meeste gevallen iets minder dan tweeënhalf uur duurt, wordt, met name in de Angelsaksische landen, vooral rond Kerst uitgevoerd, maar ook wel in de paastijd. Charles Jennens heeft de tekst voor Messiah geschreven. Deze bestaat uit een groot aantal losse, korte teksten uit de Bijbel, uit het Oude en het Nieuwe Testament. Het werk is opgesplitst in drie delen:
- de profetieën in het Oude Testament met de verkondiging van de Messias;
- zijn dood, de opstanding en de hemelvaart;
- zijn wederkomst en heerschappij.
PART I
1. Ouverture
grave – allegro moderato
2. Recitatief – Jesaja 40:1-3
Comfort ye, comfort ye My people, saith your God. Speak ye comfortably to Jerusalem, and cry unto her, that her warfare is accomplish’d, that her iniquity is pardon’d. The voice of him that crieth in the wilderness, “Prepare ye the way of the Lord, make straight in the desert a highway for our God.”
Troost, Troost mijn Volk, zegt uw God. Spreekt tot het hart van Jeruzalem, roept het toe, dat zijn lijdenstijd volbracht is, dat zijn ongerechtigheid geboet is. Hoor, iemand roept: “Bereidt in de woestijn de weg des Heren, effent in de wildernis een baan voor onze God.”
3. Aria (Tenor) – Jesaja 40:4
Ev’ry valley shall be exalted, and ev’ry mountain and hill made low, the crooked straight and the rough places plain.
Elk dal worde verhoogd en elke berg en heuvel geslecht, en het oneffene worde tot een vlakte en de rotsbodem tot een vallei.
4. Koor – Jesaja 40:5
And the glory of the Lord shalI be revealed, and all flesh shall see it together, for the mouth of the Lord hath spoken it.
En de heerlijkheid des Heren zal zich openbaren en al het levende tezamen zal dit zien, want de mond des Heren heeft het gesproken.
5. Recitatief (Bas) – Haggaï 2:7-8, Maleachi 3:1
Thus saith the Lord, The Lord of Hosts: Yet once, a little while, and I will shake the heav’ns and the earth, the sea, and the dry land; and I will shake all nations, and the desire of all nations shall come. The Lord whom ye seek, shall suddenly come to His temple, ev’n the messenger of the convenant, whom ye delight in: behold, He shall come, saith the Lord of Hosts.
Want zo zegt de Here der heerscharen: Een ogenblik nog, een korte wijle, dan zal Ik de hemel en de aarde, de zee en het droge doen beven; Ja, Ik zal alle volken doen beven en de kostbaarheden van alle volken zullen komen; plotseling zal tot zijn tempel komen de Here, die gij zoekt, namelijk de Engel des verbonds, die gij begeert: Zie, Hij komt, zegt de Here der Heerscharen.
6. Aria (Alt) – Maleachi 3:2
But who my abide the day of His coming? And who shall stand when He appeareth? For He is like a refiner’s fire.
Doch wie kan de dag van zijn komst verdragen, en wie zal bestaan, als Hij verschijnt? Want Hij zal zijn als het vuur van de smelter
7. Koor – Maleachi 3:3
And He shall purify the sons of Levi, that they may offer unto the Lord an offering in righteousness.
Hij zal de zonen van Levi reinigen … opdat zij de Here in gerechtigheid offer brengen.
8. Recitatief (Alt) – Mattheüs 1:23
Behold, a virgin shall conceive and bear a son, and shall call His name Emmanuel. “God with us”.
Zie, de maagd zal zwanger worden en een zoon baren, en men zal Hem de naam Immanuël geven, hetgeen betekent: God met ons.
9. Aria (Alt) – Jesaja 40:9 en 60:1
O thou that tellest good tidings to Zion, get thee up into the high mountain: O thou that tellest good tidings to Jerusalem, lift up thy voice with strength: lift it up, be not afraid, say unto the cities of Judah: “Behold your God!” O thou that tellest good tidings to Zion, arise, shine, for thy light is come and the glory of the Lord is risen upon thee.
Klim op een hoge berg, vreugdebode Sion; verhef uw stem met kracht, vreugdebode Jeruzalem; verhef ze, vrees niet; zeg tot de steden van Juda: Zie, hier is uw God!
Vreugdebode Sion, sta op, wordt verlicht, want uw licht komt en de heerlijkheid des Heren gaat over u op.
9. Koor – Jesaja 60:1
O thou that tellest good tidings to Zion, good tidings to Jerusalem, arise, lift up thy voice with strength, say unto the cities of Judah. Behold your God! Behold, the glory of the Lord is risen upon thee.
Vreugdebode Sion, sta op, zeg tot de steden van Juda: Zie, hier is uw God! Zie, de heerlijkheid des Heren gaat over u op.
10. Recitatief – Jesaja 60:2-3
For behold, darkness shall cover the earth, and gross darkness the people, but the Lord shall arise upon thee, and His glory shall be seen upon thee. And the Gentiles shall come to thy light, and kings to the brightness of thy rising.
Want zie, duisternis zal de aarde bedekken en donkerheid de natiën, maar over u zal de Here opgaan en zijn heerlijkheid zal over u gezien worden. Volken zullen opgaan naar uw licht en koningen naar uw stralende opgang.
11. Aria (Bas) – Jesaja 9:1
The people that walked in darkness have seen a great light, and they that dwell in the land of the shadow of death, upon them hath the light shined.
Het volk dat in donkerheid wandelt, ziet een groot licht; over hen die wonen in een land van diepe duisternis, straalt een licht.
12. Koor – Jesaja 9:5
For unto us a Child is born, unto us a Son is given; and the government shall be upon his shoulder, and His name shall be called: Wonderful, Counsellor, The Mighty God, The Everlasting Father, The Prince of Peace.
Want een Kind is ons geboren, een Zoon is ons gegeven, en de heerschappij rust op zijn schouder en men noemt hem Wonderbare Raadsman, Sterke God, Eeuwige Vader, Vredevorst.
13. Pastorale
14-16. Recitatief (Sopraan) – Lucas 2:8-11, 13
There were shepherds abiding in the field, keeping watch over their flocks by night. And lo, the angel of the Lord came upon them, and the glory of the Lord shone round them, and they were sore afraid. And the angel said unto them: “Fear not, for, behold, I bring you good tidings of great joy which shall be to all people. For unto you is born this day in the city of David, a Saviour, which is Christ the Lord.” And suddenly, there was with the angel a multitude of the heav’nly host, praising God, and saying:
En er waren herders … die zich ophielden in het veld en des nachts de wacht hielden over hun kudde. En opeens stond een engel des Heren bij hen en de heerlijkheid des Heren omstraalde hen, en zij vreesden met grote vreze. En de engel zeide tot hen: “Weest niet bevreesd, want zie, ik verkondig u grote blijdschap, die heel het volk zal ten deel vallen: U is heden de Heiland geboren, namelijk Christus, de Here, in de stad van David.” En plotseling was er bij de engel een grote hemelse legermacht, die God loofde, zeggende:
17. Koor – Lucas 2:14
Glory to God, glory to God in the highest and peace on earth, goodwill towards men.
Ere zij God in den hoge, en vrede op aarde bij mensen des welbehagens.
18. Aria (versie II: Sopraan) – Zacharia 9:9 en 10
Rejoice greatly, o daughter of Zion! Shout, o daughter of Jerusalem! Behold, thy King cometh unto thee! He is the righteous Saviour, and He shall speak peace unto the heathen.
Jubel luide, gij dochter van Sion; juich, gij dochter van Jeruzalem! Zie uw koning komt tot u, hij is rechtvaardig en zegevierend …; en hij zal de volken vrede verkondigen.
19. Recitatief (Sopraan) – Jesaja 35: 5,6
Then shall the eyes of the blind be open’d and the ears of the deaf unstopped. Then shall the lame man leap as an hart and the tongue of the dumb shall sing.
Dan zullen de ogen der blinden geopend en de oren der doven ontsloten worden; dan zal de lamme springen als een hert en de tong van de stomme zal jubelen.
20. Aria (versie II: Alt) – Jesaja 40:11, Mattheüs 11:28-29
He shall feed His flock like a shepherd and He shall gather the lambs with His arm and carry them in His bosom, and gently lead those that are with young. Come unto Him, all ye that labour, come unto Him, ye that are heavy laden and He will give you rest. Take His yoke upon you and learn of Him for He is meek and lowly of heart and ye shall find rest unto your souls.
Hij zal als een herder zijn kudde weiden, in zijn arm de lammeren vergaderen en ze in zijn schoot dragen; de zogenden zal Hij zachtkens leiden. Komt tot Hem, allen, die vermoeid en belast zijt en Hij zal u rust geven; neemt zijn juk op u en leert van Hem, want Hij is zachtmoedig en nederig van hart en gij zult rust vinden voor uw zielen.
21. Koor – Mattheüs 11:30
His yoke is easy and His burden is light.
… mijn juk is zacht en mijn last is licht.
PART II
22. Koor – Johannes 1:29
Behold the Lamb of God that taketh away the sin of the world.
Zie, het lam Gods, dat de zonde der wereld wegneemt.
23. Aria (Alt) – Jesaja 53:3 en 50:6
He was despised and rejected of men, a men of sorrows and acquainted with grief. He gave His back to the smiters, and His cheeks to them that plucked off the hair. He hid not His face from shame an spitting.
Hij was veracht en van mensen verlaten, een man van smarten en vertrouwd met ziekte. Mijn rug heb ik gegeven aan wie sloegen en mijn wangen aan wie mij de baard uittrokken; mijn gelaat heb ik niet verborgen voor smadelijk speeksel.
24. Koor – Jesaja 53:4-5a
Surely, He hath borne our griefs and carried our sorrows. He was wounded for our transgressions, He was bruised for our iniquities, the chastisement of our peace was upon Him.
Nochtans, onze ziekten heeft hij op zich zich genomen, en onze smarten gedragen… Maar om onze overtredingen werd hij doorboord, om onze ongerechtigheden verbrijzeld; de straf die ons de vrede aanbrengt, was op hem…
25. Koor – Jesaja 53:5b
And with His stripes we are healed.
En door zijn striemen is ons genezing geworden.
26. Koor – Jesaja 53:6
All we like sheep have gone astray, we have turned ev’ry one to his own way and the Lord has laid on Him the iniquity of us all.
Wij allen dwaalden als schapen, wij wendden ons ieder naar zijn eigen weg, maar de Here heeft ons aller ongerechtigheid op hem doen neerkomen.
27. Recitatief (Tenor) – Psalm 22:8
All they that see Him, laugh Him to scorn; they shoot out their lips and shake their heads, saying:
Allen die mij zien bespotten mij, zij steken de lip uit, zij schudden het hoofd:
28. Koor – Psalm 22:9
He trusted in God that He would deliver Him, let Him deliver Him, if He delight in Him.
Wentel het op de Here – laat die hem verlossen, hem redden, Hij heeft immers welgevallen aan hem!
29. Recitatief (Tenor) – Psalm 69:21
Thy rebuke hath broken His heart; He is full of heaviness; He looked for some to have pity on Him, but there was no man, neither found He any to comfort Him.
De smaad heeft mij het hart gebroken, en ik ben verzwakt. Ik wachtte op een teken van medelijden, maar tevergeefs,
op troosters, maar ik vond hen niet.
30. Aria (Tenor) – Klaagliederen 1:12
Behold, and see if there be any sorrow like unto His sorrow.
Aanschouwt en ziet, of er een smart is als de smart die mij werd aangedaan,…
31. Recitatief (Tenor) – Jesaja 53:8
He was cut off out of the land of the living. For the transgressions of Thy people was He stricken.
… hij is afgesneden uit het land der levenden, om de overtreding van mijn volk is de plaag op hem geweest.
32. Aria (Tenor) – Psalm 16:10
But Thou didst not leave His soul in hell, nor didst Thou suffer Thy Holy One to see corruption.
Want Gij geeft mijn ziel niet prijs aan het dodenrijk, noch laat Gij uw gunstgenoot de groeve zien.
33. Koor – Psalm 24:7-10
Lift up your heads, o ye gates and be ye lift up, ye everlasting doors and the King of Glory shall come in. Who is this King of Glory? The Lord strong and mighty, the Lord mighty in battle. Lift up your heads, o ye gates, and be ye lift up, ye everlasting doors, and the King of Glory shall come in! Who is this King of Glory? The Lord of Hosts, He is the King of Glory.
Heft, poorten, uw hoofden omhoog, en verheft u, gij aloude ingangen, opdat de Koning der ere inga. Wie is toch de Koning der ere? De Here, sterk en geweldig, de Here, geweldig in de strijd. [Heft, poorten, uw hoofden omhoog, en verheft u, gij aloude ingangen, opdat de Koning der ere inga.
Wie is toch de Koning der ere? De Here der Heerscharen, Hij is de Koning der ere]
34. Recitatief (Tenor) – Hebreeën 1:5
Unto which of the angels said He at any time: “Thou art My Son, this day have I begotten Thee?”
…Tot wie der engelen heeft Hij ooit gezegd: Mijn Zoon zijt gij; Ik heb u heden verwekt?
35. Koor – Hebreeën 1:6b
Let all the angels of God worship Him!
En Hem moeten alle engelen Gods huldigen.
36. Aria (Alt) – Psalm 68:19
Thou art gone up on high, Thou hast led captivity captive and receivest gifts for men, yea even for Thine enemies, that the Lord God might dwell among them.
Gij zijt opgevaren naar den hoge. Gij hebt gevangenen meegevoerd; Gij hebt gaven in ontvangst genomen onder de mensen, ja ook van weerspannigen, om daar te wonen, o Here God.
37. Koor – Psalm 68:12
The Lord gave the word; great was the company of the preachers.
De Heer deed het machtwoord weerklinken; de boodschapsters van goede tijding waren een grote schare.
38. Aria (versie II: Duet en Koor) – Jesaja 52: 7 Romeinen 10:15
How beautiful are the feet of them that preach the gospel of peace and bring glad tidings of good things.
Hoe liefelijk zijn op de bergen de voeten van de vreugdebode, die vrede aankondigt, die goede boodschap brengt, die heil verkondigt, die tot Sion spreekt: Uw God is Koning. Breekt uit in gejuich; een goede boodschap: Uw God is Koning
39. Koor – Romeinen 10:18
Their sound is gone out into all lands, and their words unto the ends of the world.
Over de ganse aarde is hun geluid uitgegaan
en tot de einder der wereld hun woorden.
40. Aria (Bas) – Psalm 2:1-2
Why do the nations so furiously rage together? Why do the people imagine a vain thing? The kings of the earth rise up and the rulers take counsel together against the Lord, and against His Anointed.
Waarom woelen de volken en zinnen de natiën op ijdelheid? De koningen der aarde scharen zich in slagorde en de machthebbers spannen samen tegen de Here en Zijn gezalfde:
41. Koor – Psalm 2:3
Let us break their bonds asunder, and cast away their yokes from us.
Laat ons hun banden verscheuren en hun touwen van ons werpen!
41. Recitatief (Tenor) – Psalm 2:4
He that dwelleth in heaven shall laugh them to scorn, the Lord shall have them in derision.
Die in de hemel zetelt, lacht;
de Here spot met hen.
43. Aria (Tenor) – Psalm 2:9
Thou shalt break them with a rod of iron. Thou shalt dash them in pieces like a potter’s vessel.
Gij zult hen verpletteren met een ijzeren knots, hen stukslaan als pottenbakkerswerk.
44. Koor – Openbaringen 19:6, 16 en 11:15
Hallelujah! For the Lord God Omnipotent reigneth. Hallelujah! The Kingdom of this world is become the Kingdom of our Lord and of His Christ; and He shall reign for ever and ever, King of Kings and Lord of Lords! And He shall reign for ever and ever. Hallelujah!
Halleluja! Want de Here, onze God, de Almachtige, heeft het koningschap aanvaard. Het koningschap over de wereld is gekomen aan onze Here en aan zijn Gezalfde en Hij zal als koning heersen tot in alle eeuwigheden. Koning der koningen en Here der heren! En Hij zal als koning heersen tot in alle eeuwigheden. Halleluja!
PART III
45. Aria (Sopraan) – Job 19:25-26, 1 Korinthiërs 15:20
I know that my Redeemer liveth, and that He shall stand at the latter day upon the earth. And though worms destroy this body, yet in my flesh shall I see God. For now is Christ risen from the dead, the first fruits of them that sleep.
Maar ik weet: mijn Losser leeft en ten laatste zal hij op het stof optreden. Nadat mijn huid aldus geschonden is, zal ik uit mijn vlees God aanschouwen. Maar nu, Christus is opgewekt uit de doden, als eersteling van hen, die ontslapen zijn.
46. Koor – 1 Korinthiërs 15:21-22
Since by man came death, by man came also the resurrection of the dead. For as in Adam all die, even so in Christ shall all be made alive.
Want, dewijl de dood er is door een mens, is ook de opstanding der doden door een mens. Want evenals in Adam allen sterven, zo zullen ook in Christus allen levend gemaakt worden.
47. Recitatief (Bas) – 1 Korinthiërs 15:51-52
Behold, I tell you a mystery, we shall not all sleep, but we shall all be chang’d in a moment, in the twinkling of an eye, at the last trumpet.
Zie, ik deel u een geheimenis mede. Allen zullen wij niet ontslapen, maar allen zullen wij veranderd worden, in een ondeelbaar ogenblik, bij de laatste bazuin,
48. Aria (Bas) – 1 Korinthiërs 15: 52-53
The trumpet shall sound, and the dead shall he raised incorruptible, and we shall be changed. For this corruptible must put on incorruption and this mortal must put on immortality.
want de bazuin zal klinken en de doden zullen onvergankelijk opgewekt worden en wij zullen veranderd worden. Want dit vergankelijke moet onvergankelijkheid aandoen en dit sterfelijke moet onsterfelijkheid aandoen.
49. Recitatief (Alt) – 1 Korinthiërs 15:54
Then shall be brought to pass the saying that is written. Death is swallow’d up in victory.
[Dan]… zal het woord werkelijkheid worden, dat geschreven is: De Dood is verzwolgen in de overwinning.
50. Duet (Alt en Tenor) – 1 Korinthiërs 15:55-56
O death, where is thy sting? O grave, where is thy victory? The sting of death is sin, and the strenght of sin is the law.
Dood, waar is uw overwinning – Dood, waar is uw prikkel? De prikkel des doods is de zonde en de kracht der zonde is de wet.
51. Koor – 1 Korinthiërs 15:57
But thanks be to God, Who giveth us the victory through our Lord Jesus Christ.
Maar Gode zij dank, die ons de overwinning geeft door onze Here Jezus Christus.
52. Aria (Sopraan) – Romeinen 8:31, 33-34
If God is for us, who can be against us? Who shall lay anything to the charge of God’s elect? lt is God that justifieth. Who is he that condemneth? lt is Christ that died, yea, rather that is risen again. Who is at the right hand of God, Who maketh intercession for us.
Als God vóór ons is, wie zal tegen ons zijn? Wie zal uitverkorenen Gods beschuldigen? God is het, die rechtvaardigt; wie zal veroordelen? Christus Jezus is de gestorvene, wat meer is, de opgewekte, die ter rechterhand Gods is, die ook voor ons pleit.
53. Koor – Openbaringen 5:12-13
Worthy is the Lamb, that was slain, and hath redeemed us to God by His blood, to receive power, and riches, and wisdom, and strength and honour and glory and blessing. Blessing and honour, glory and power, be unto Him that sitteth upon the throne and unto the Lamb, for ever and ever. Amen.
Het Lam, dat geslacht is, is waardig te ontvangen de macht en de rijkdom, en de wijsheid en de sterkte, en de eer en de heerlijkheid en de lof. Hem, die op de troon gezeten is, en het Lam zij de lof en de eer en de heerlijkheid en de kracht tot in alle eeuwigheden. En de vier dieren zeiden: Amen.
KERSTMUZIEK
1 Weihnachtsoratorium – Johann Sebastian Bach
2 Magnificat – Johann Sebastian Bach
3 The Messiah – Georg Friedrich Händel
4 Tien bekende christelijke kerstliederen
5 Drie nieuwe Nederlandse teksten voor ‘Stille Nacht, heilige nacht’
