Een midzomernachtsdroom is een romantische komedie van William Shakespeare uit 1600. Het is het enige stuk, naast The Tempest, dat Shakespeare niet baseerde op een ouder toneelstuk of verhaal. In het verhaal kunnen diepere lagen worden herkend.  De bovenstaande video toont een muzikale uitvoering van Felix Mendelssohn (met een Nederlandstalige vertelster) waarin de fantasiebeelden van Shakespeare meesterlijk worden verklankt. Na de onderstaande transcriptie volgt een video met een Engelstalige uitvoering van het toneelstuk.

Bravo! Bravo! O, wow! Bravo! Wow! O, huh, hallo allemaal. Kunnen jullie mij zien? Ohhh. Ja, ik moet dat even vragen, want normaal gesproken ben ik onzichtbaar voor mensen. Maar vandaag laat ik mezelf aan jullie zien. En … ik zal jullie een verhaal vertellen. En dat is een hele eer voor eenvoudige mensen zoals jullie. Geloof mij maar.

Ik zal mij eerst even voorstellen. Mijn naam is Puck. Ik ben een elf. En niet zomaar een elf. Nee, nee, nee, nee, ik ben Puck, een vrolijke dwaler door de nacht, een vriend voor iedereen die goed is voor mens en dier. Een plaaggeest voor iedereen die lui en onaardig is.

Ik ben, al zeg ik het zelf, de belangrijkste dienaar van elfenkoning Oberon. Hij moet altijd vreselijk hard lachen om mijn grappen. Jullie kunnen ons niet zien, maar wij elfen zijn overal waar bloemen, planten en bomen zijn. Wij loeren naar jullie vanaf de hoogste takken. En soms kunnen jullie onze stemmen horen fluisteren in de wind die door de bladeren waait. Luister, je hoort ons overal.

muziek

Ik kom jullie vandaag één van de vele avonturen die ik heb meegemaakt vertellen. Het gebeurde … Ja, wanneer was dat ook al weer? Was het honderden jaren geleden, of was het gister? Of heb ik het hele verhaal gedroomd? Ja, soms is het een beetje verwarrend om eeuwig te leven. Je maakt zoveel mee, dat je alles door elkaar begint te halen.

Het begon in elke geval met Hermien. Hermien was een meisje dat in een klein doorpje woonde aan de rand van een groot bos. Hermien was mooi en lief en zacht, en ze was hééééééél erg verliefd op de knappe jonge  Lysander. En Lysander was ook hééééééél erg verliefd op Hermien. Mooi toch, zou je zeggen? Maar nee, helaas niet. Het pad van de ware liefde is altijd al grillig geweest.

Zie je, Hermien had een vader. Dat is niet zo gek, bijna iedereen heeft een vader. Maar deze vader zorgde voor een groot probleem. Hij vond namelijk dat Hermien moest trouwen met een andere man: Egbert. Egbert was een rijke man, de rijkste man van het dorp. Bijna iedereen in het dorp had een hekel aan Egbert. Egbert was namelijk helemaal geen aardige man. Maar, zei Hermiens vader, Egbert is rijk. En als je met hem trouwt, zullen we bij de rijkste familie van het dorp horen. En je zult heel deftig zijn, en dure jurken mogen dragen, en in koetsen kunnen rijden.

Maar Hermien wilde helemaal geen dure jurken en koetsen. Het enige dat zij wilde was haar mooie knappe Lysander. Tja, zo ging dat vroeger bij de mensen. Dochters moesten doen wat hun vaders hen opdroegen. En het was allemaal nog erger, want er was één mens in het dorp die geen hekel had aan Egbert: Hermiens beste vriendin Helena.

Helena was tot over haar oren verliefd op Egbert. Maar hij zag haar helemaal niet staan. Hij wilde alleen maar Hermien. Ik heb veel mensen met slechte smaak gezien, maar Helena is toch wel de ergste. Stel je voor: verliefd zijn op zo’n halve zool als die Egbert… En hij maar achter Hermien aansjokken. Oooh, wat een dwazen zijn mensen toch, altijd moeilijk doen, hun leven kan nooit eens even rustig en kalm verlopen. Nee, het moet altijd schots en scheef, omhoog, omlaag, naar links, naar rechts en uiteindelijk in de knoop. Ik ben al duizenden jaren oud en ik heb in alle landen van de wereld gewoond, en als er één ding is dat ik over de mensen heb geleerd, dan is het dat ze verschrikkelijk in de war zijn, en dat vaak zelf niet weten.

Toch was er hoop voor Hermien en haar geliefde Lysander. Want Hermien had vrienden, in de bomen, de bloemen en de struiken, op de heide en in de bossen: het elfenvolk.

muziek

Elke avond, al sinds ze een klein meisje was, zette hermien een schaaltje melk buiten voor de elfjes. Daar zijn wij dol op! Jullie zullen dus begrijpen dat wij Hermien heel aardig vonden. en wij helpen onze vrienden graag, zoals wij ook graag onze vijanden straffen. En Egbert, de man met wie Hermien moest trouwen, was een vijand van het elfenvolk. Hij verdiende veel geld met het bouwen van huizen. Dat is nog niet zo erg, maar hij kapte bomen om, hele stukken bos, om op die grond zijn huizen te kunnen bouwen. En daar zaten bomen bij waarvan iedereen in het dorp wist dat ze aan de elfen tolebehoorden. Elfenbomen worden zulke bomen genoemd.

De oude mensen in het dorp, die wat meer wijsheid hadden, waarschuwden Egbert wel eens. ‘Egbert,’ zeiden ze, ‘kap geen elfenboom om, daar kan alleen maar onheil van komen. Maar Egbert lachte hen vierkant uit. Hij geloofde niet in elfen, en daar was hij nog trots op ook. Hij dacht dat zijn domheid hem slim maakte. ‘Elfjes bestaan niet,’ riep hij altijd. En er is maar één ding dat wij elfen erger vinden dan het omkappen van onze bomen: als iemand zegt dat wij niet bestaan. Hoe zouden jullie dat vinden? Als ik zou zeggen dat jullie niet bestaan? Dan zou ik hier voor een lege zaal staan te vertellen. Ik heb wel betere dingen te doen, zeg.

Wij elfen, wilden Hermien en Lysander graag helpen, al was het maar om die Egbert maar eens lekker dwars te zitten. Duis, op een mooie zomeravond, bij het licht van de volle maan, riep koning Oberon me bij zich. ‘Puck,’ zei de koning, ‘ik wil dat jij op zoek gaat naar een bloem waarvan ik een toverzalf zal gaan maken: het driekleurig viooltje. Ze zijn erg zeldzaam, dus het zal een flinke zoektocht worden.’

En een flinke zoektocht werd het. Maar gelukkig ben ik heel erg snel. Ik kan binnen veertig minuten om de aarde vliegen als ik dat wil. Ik vertrok meteen, sneller dan de wind. Door heg, door struik, over heuvels, door dal, door water en vuur … overal zoekend naar een driekleurig viooltje.

muziek

Intussen gebeurde er van alles met de mensen. Hermien en Lysander hadden genoeg van haar bemoeizuchtige vader en die vervelende kwal van een Egbert. Dus ze besloten om weg te lopen, de wijde wereld in te trekken. Dat moest natuurlijk geheim blijven, maar Hermien vertelde het wel aan Helena, want ja, dat was haar beste vriendin! Die moet je wel kunnen vertrouwen toch? Nee, Helena dacht dat ze Egbert een plezier zou doen, door hem alles te vertellen. ‘Zie je wel,’ zei ze, ‘die Hermien is niks voor jou’. Maar Egbert was het daar niet mee eens. Hij werd woedend en rende achter Hermien en Lysander aan het bos in. Helena raakte in paniek. Dit was niet haar bedoeling geweest! Dus zij rende weer achter Egbert aan.

Het duurde niet lang voordat ze allemaal verdwaald waren in het grote bos. Ze waren de weg kwijt, én ze waren elkaar kwijt. En toen het laat werd, vielen ze uiteindelijk alle vier in slaap onder de sterren van de prachtige midzomernacht.

muziek

Natuurlijk lukte het me uiteindelijk het driekleurig viooltje te vinden. Geen opdracht die Puck te moeilijk is. Ik gaf de bloem aan koning Oberon, en hij plette hem, en prakte hem en mengde hem met andere planten, waarna hij er de heerlijkste honing bij goot.

muziek

‘Ik heb nu een toverzalf gemaakt,’ zei de koning. ‘Als je dit op de ogen van een slapend mens wrijft, zal hij verliefd worden op de eerste die hij ziet als hij wakker wordt. Smeer het vannacht op de ogen van Egbert, zodat die vervelende kerel eindelijk verliefd wordt op Helena, en Hermien voortaan met rust zal laten. Hij ligt te slapen in het bos, niet ver hiervandaan, en Helena is vlakbij hem.

muziek

Ik nam het potje met toverzalf en vloog over de toppen van de bomen op zoek naar Egbert. Maar ik wist eigenlijk helemaal niet hoe hij eruit zag. Toen ik een jongeman zag slapen op een open plek in het bos met niet ver bij hem vandaan een meisje, dacht ik: dat moet hem zijn. De koning had toch gezegd dat Helena vlakbij hem was? Hoeveel jongens konden nou in het bos slapen met een meisje vlakbij zich? Dus ik dook omlaag, en smeerde voorzichtig de zalf op zijn ogen.

De zon kwam op en de vier mensen werden wakker. Maar er was iets mis gegaan! Zie je, Helena was eerder wakker geworden dan Egbert en ze was een eindje weggelopen om droevig te dwalen tussen de bomen. Dat doen mensen wel vaker als ze verdrietig zijn. En daar had ze Lysander zien liggen, ook slapend in het bos. Hermien zag ze niet, want die lag een eindje verderop. Helena schrok een beetje, om Lysander zo te zien liggen. Ze schudde hem even, om te zien of dat hij sliep, of…, of dat hij misschien…misschien wel dood was? Maar hij opende zijn ogen. O, rampspoed. o, ongeluk. Lysander was in één klap verliefd … maar wel op de verkeerde. Op Helena. De toverzalf had prima gewerkt, dat wel.

Hermien werd nu ook wakker en zag hoe haar grote liefde, Lysander, opeens van iemand anders hield! Haar hart was gebroken. Ze probeerde op hem in te praten: ‘Lysander, Lysander, wat is er met je gebeurd? En waarom hou je niet meer van mij? Maar het had geen zin. Lysander negeerde haar en staarde alleen nog maar naar Helena.

Helena snapte er helemaal niks van. Waarom was Lysander nu ineens verliefd op haar? ze dacht dat Lysander de spot met haar dreef en ze rende in tranen weg. En Hermien was zo verdrietig, dat het haar allemaal niet meer kon schelen. Ze gaf haar vader de zin en ging trouwen met Egbert. ‘Hahahahaha!,’ lachte Egbert toen hij het nieuws hoorde. ‘Ik heb toch altijd al gezegd dat die Lysander een sukkel is!’ Zoals ik al zei, het was helemaal geen aardige man. De enigen in het dorp die blij waren, waren Egbert en Hermiens vader.

Hermien was doodongelukkig. Het hele dorp had medelijden met haar. En Helena was verdrietig omdat Egbert niet met haar, maar met Hermien ging trouwen. En koning Oberon …ja … die was dus heel erg boos op mij. En ik geloof dat ik dat niet helemaal goed had aangepakt. Heel af en toe kan zelfs een elf zo dom zijn als een mens.

De dag van de bruiloft van Egbert en Hermien naderde als een grote donkere onweerswolk aan de horizon. En Lysander, haar ware grote liefde, die dwaalde rond door de bossen op zoek naar Helena. Maar de elfen zaten niet stil! De koning had een plan. Met man en macht zochten we over de hele wereld naar een andere bloem. Een nog zeldzamere bloem, de gouden roos! De koning zei dat hij daarvan een ander zalfje kon maken, waarmee hij de betovering van Lysanders ogen kon halen en alles hopelijk weer goed zou komen.

O, het was een moeilijke zoektocht. Maar eindelijk, op de avond voor de bruiloft, lukte het. Een paar elfen hadden de gouden roos gevonden in een verlaten bosje, verborgen tussen hoge bergen hoog in het noorden. Ze vlogen razendsnel terug naar het hof van koning Obereon. die maakte snel de zalf en stuurde mij op weg om Lysander te vinden. ‘en zorg dat je deze keer de juiste te pakken hebt,’ riep hij me na. Wat ik eigenlijk een beetje flauw vond. Iedereen kan toch wel eens een foutje maken?

Ik vond Lysander in het bos waar hij in slaap was gevallen. Snel smeerde ik de zalf op zijn ogen. En toen hij de vvolgende ochtend wakker werd, was hij weer helemaal zichzelf en herinnerde hij zich zijn liefde voor Hermien. ‘Ga snel naar de kerk, Lysander!,’ riep ik vanuit de bladeren. ‘Egbert gaat morgenochtend trouwen met Hermien.’ En daar ging hij, rennend alsof zijn leven ervan afhing.

Ja, maar nu denken jullie vast … en nu? Hermien moet toch nog steeds met Egbert trouwen van haar vader? En Helena, waar is die? Ha-ha-ha, dan vergeten jullie Puck. Slimme Puck. Handige Puck, Puck die wonderen verricht! Ik had de andere elfen opgedragen om Helena te vinden en haar terug te brengen naar het dorp. Ejn ikzelf was middenin de nacht naar het huis van Egbert geslopen. Ik gebruikte één van mijn eigen toverkunsten en ik veranderde het gezicht van Egbert in dat van een ezel met grote flaporen en een grijze snuit.

Toen iedereen de volgende ochtend het nieuwe gezicht van Egbert zag, moest zelfs Hermiens vader toegeven dat hij zijn dochter niet met zo’n ezel kon laten trouwen. Egbert werd boos en wilde Hermiens vader uitschelden, maar het enige geluid dat eruit kam was: iiiaaa, hahaha. Ben ik niet Puck? Puck de vrolijke dwaler door de nacht! Puck, een vriend voor iedereen die goed is voor mens en dier! Puck, een plaaggeest voor iedereen die lui en onaardig is!

Met Hermien en Lysander kwam alles goed. En met Egbert? Nou … die kwam er ook nog best goed van af, want helena was nog steeds verliefd op hem. Het maakte haar helemaal niets uit dat hij nu het gezicht van een ezel had. Egbert raakte daardoor echt door ontroerd en begon een klein beetje beter te snappen hoe de liefde eigenlijk echt werkte. Niet lang daarna werden er dus maar liefst twee bruiloften gevierd. En ze leefden alle vier nog lang en gelukkig.

BESTEL WILLIAM SHAKESPEARE VERZAMELD WERK

muziek

Er werd nog lang over nagepraat in het dorp. Was het allemaal wel echt gebeurd? Of was het alleen maar een droom? En jullie? Zijn jullie wakker of zijn jullie aan het dromen? Ik hoop maar dat jullie allemaal tegelijk dromen over de prachtige builoften van Helena en Egbert en Hermien en Lysander.

https://youtu.be/0P-bJjrVOtI