BESTEL DE ROZENKRUISERS REVOLUTIE, TRADITIE EN VERNIEUWING
LEES MEER OVER DE TENTOONSTELLING OP DE WEBSITE VAN DE EMBASSY OF THE FREE MIND
In het boek De Rozenkruisers Revolutie – traditie en vernieuwing, dat ontwikkeld is naar aanleiding van de gelijknamige tentoonstelling, is een essay opgenomen waarin Corey Andrews de symboliek bespreekt van vier gravures. Het gaat om afbeeldingen van de graveur Mattheus Merian die zijn opgenomen in het het boek ‘Speculum sophicum rhodo-stauroticum’ (De wijsheidsspiegel van het Rozenkruis) dat Daniel Mögling (1593-1650) in 1618 publiceerde onder het pseudoniem Theophilus Schweighardt Constantiensem. Dat werk staat ook bekend als en het vierde rozenkruisersmanifest en bevat ook de bekende gravure met het rijdend kasteel (Collegium Fraternitatis) met vleugels. Op de genoemde tentoonstelling hebben 3 van de 82 tentoongestelde objecten betrekking op Mögling, die al op jonge leeftijd onder de indruk was van de drie manifesten van de rozenkruisers. Hieronder volgt een gedeelte uit het essay van Andrews dat gaat over de symboliek van de bovenstaande titelpagina van ‘De wijsheidsspiegel van het Rozenkruis’.
DE TITELPAGINA VAN MÖGLINGS SPECULUM – COREY ANDREWS
Helemaal bovenaan de titelpagina lezen we ‘sub umbra alarum tuarum’ (onder de schaduw van uw vleugels), een verwijzing naar Psalmen 17:8 & 57:1 en tegelijk de slotregel van het eerste rozenkruisersmanifest, de Fama Fraternitatis. Onmiddellijk daaronder drie keer het Hebreeuwse tetragrammaton (de vierletterige onuitsprekelijke naam van God).
Het Hebreeuwse tetragrammaton is drie keer diagonaal gerangschikt, in de
vorm van een pythagoreïse tetractys en heeft misschien christelijk-kabbalistische betekenis. De eerste die de tetraktys van Pythagoras en het Hebreeuws tetragrammaton samenvoegde was de Duitse katholieke humanist Johannes Reuchlin (1455-1522) in zijn De verbo mirifico (Het wonderwerkende woord, 1494). Het motief werd later door Heinrich Khunrath (1560-1605), overgenomen.
Meteen daaronder bevinden zich twee geknielde mannelijke figuren, de linkse verzonken in gebed (ORA), de rechtse slaat op een aambeeld (LABORA). Het is waarschijnlijk dat Mögling voor deze thema’s van gebed en arbeid inspiratie heeft ontleend aan de gravures van iemand die belangrijk zou blijken zijn voor de literatuur en symboliek van de rozenkruisers, namelijk Heinrich Khunrath (1560-1605) een andere Duitse arts, alchemist en hermetisch filosoof. Wat betreft de tekstvakken links en rechts van deze figuurtjes: het rechter luidt: ‘Hier wordt duidelijk uiteengezet alle wetenschap van de gehele wereld, alle Kunst en Wetenschap tegelijk. Maar zoek eerst het koninkrijk Gods en overdenk dan deze zaak en neem van alles zorgvuldig nota.’
Het linker is rechtstreeks tot de lezer gericht: ‘Als je mijn gevoelens begrijpt en volgt, zul je nooit naar iets anders verlangen en net als ik tevreden zijn. Vraag nog weinig naar de ellendige wereld. Als ik weet hoe ik me hier moet inhouden zullen geld noch goederen mij ontbreken.’
Onder de tekstvakken zien we twee vrouwelijke figuren, links met het bovenschrift PHYSIOLOGIA, rechts met het onderschrift THEOLOGIA. In de herziene editie van Goddelijke Wijsheid, Goddelijke Natuur heeft Carlos Gilly erop gewezen dat het opschrift van de linkerfiguur ‘Theologia’ zou moeten zijn en dat van de rechterfiguur ‘Physiologia’. Deze fout in de gravure is overgenomen door de kopiist die het handschrift in Zürich maakte.
Maar nu zien we hoe ‘Physiologia’ een gevleugeld vlammend hart in haar rechterhand houdt en twee symbolen – een roos en een palmtak – in haar linker, terwijl boven haar de (Duitse) inscriptie luidt: Dit houd ik voor mijn grootste vreugde. Haar metgezel en tegenpool, Theologia, houdt een hart vast met daarop de eerste en laatste letters van de ‘goddelijke’ alfabetten uit de klassieke tijd, Alfa en Omega (Grieks), A en Z (Latijn), en Alef en Tav (Hebreeuws). In zijn Lexicon Alchemiae (1612), dat zes jaar vóór Möglings Speculum uitkwam, schreef de Duitse arts, alchemist, en volgeling van Paracelsus Martin Ruland de Jongere (1569-1611) het volgende over Azoth:
AZOTH is Kwikzilver, dat getrokken wordt uit ieder metalen lichaam, en eigenlijk het stoffelijke Mercurius, het Mercurius van het metalen lichaam is. Vooral Paracelsus ziet dit als het universele medicijn, voor welke alle dingen gelijk zijn, en iedere soort van stof blootlegt, een immense kracht verleent, en een universele centrale kwaliteit. Het omvat in zichzelf alle andere geneesmiddelen, evenals het eerste beginsel van alle andere stoffen, hun niet-essentiële eigenschappen inbegrepen.
‘Theologia’ houdt met haar linkerhand een liniaal en passer vast met het opschrift ‘De kunst der natuur’. Boven haar staat het opschrift ‘Gods woord dat blijft in de eeuwigheid’. Misschien vertegenwoordigt het vlammende hart dat ‘Physiologia’ vasthoudt de hartstochten die samenhangen met lichamelijkheid en stoffelijkheid aan de linkerkant, terwijl ‘Theologia’ hier wordt geassocieerd met goddelijke communicatie, precieze metingen, en de ‘apollonische’ deugden van mathematische logica en spirituele opgang. Onder de titel van het boek zien we in het midden een paneel met een inscriptie en verschillende symbolen erin. In het midden staat een kruis in een krans van vier rozen, een expliciete verwijzing naar de verbondenheid met de geheimzinnige Broeders van het Rozenkruis.
Links van het rozenkruis in het midden staat een cryptische inscriptie die luidt: ‘Zie lezer, wat voor uw ogen staat. Dit is mijn ware portret, mijn leven en mijn hele stand, waardoor mijn naam bekend zal worden. In dit teken is mijn kracht.’
De berg in het midden van het paneel rijst op uit de zee van ‘ignorantia’ of onwetendheid, wat, zoals later in het essay zal worden aangetoond, vaak terugkeert in Möglings rozenkruiserssymboliek. Het schip aan de linkerkant drijft op een juiste koers boven de zee van onwetendheid, ongetwijfeld geleid door de welwillende hand van God (verbeeld door het tetragrammaton) rechts. Aan weerszijden van dit paneel vinden we twee inscripties; de linker luidt: ‘Tenzij je mijn ware leer begrijpt, zul je nooit een ander boek begrijpen’, en de rechter: ‘Ik heb het zo duidelijk uitgelegd en het met figuren voor je ogen gebracht’
En helemaal onderaan in het midden lezen ‘Quarite primum regnum caelorum’ oftewel ‘Zoek eerst het koninkrijk van de hemel’. Dit is een parafrase van een regel uit het Evangelie van Matteüs 6:33, ‘Quaerite ergo primum regnum Dei’ – Zoek eerst het Koninkrijk van God. In het midden van de geïllustreerde titelpagina de titel: Speculum sophicum rhodo-stauroticum (Spiegel van de wijsheid van het rozenkruis).
INHOUDSOPGAVE VAN DE ROZENKRUISERS REVOLUTIE – TRADITIE EN VERNIEUWING
- Inleiding – Dr. L. Martin
- Twee schatkamers van de rozenkruisertraditie in Nederland: De Bibliotheek J.R. Ritman (BPH) in Amsterdam en de Kloss Bibliotheek van de Orde van Vrijmetselaren (BOV) in Den Haag – Dr. C.Gilly
- Het grafgewelf van Vader Broeder Christiaan Rozenkruis – J.R. Ritman
- De Rozenkruisers Revolutie. Traditie en vernieuwing – W. van den Brul
Vier eeuwen levende traditie
- Een bijzonder tijdsgewricht – G. van Eijk
- Een rozenkruisweg voor deze eeuw – P. Huijs
- Het grote plan – Drs. R. Spaink
- Rudolf Steiner en de rozenkruiserstroming – Prof. Mr. Dr. J. Sijmons
- Aspecten van de Westerse Mysterieschool – P. Huijs
- Harvey Spencer Lewis – K.J. Bakker
Het geheim van de roos
- Arcanum Rosae: rozenkruiserssymboliek in Daniel Möglings Spiegel van de wijsheid
van het rozenkruis (1618) – C. Andrews MA
De Rozenkruisers Revolutie. Traditie en vernieuwing
Tijdlijn
BESTEL DE ROZENKRUISERS REVOLUTIE, TRADITIE EN VERNIEUWING
