Musicus en componist Ad de Jong componeerde in 2017 het muziekstuk Via Lucis voor koor (SABT) van ruim vijf minuten dat gebaseerd is op een tekstgedeelte uit het gelijknamige geschrift van Jan Amos Comenius (1592 – 1670, fakkeldrager van het Rozenkruis 9). Die compositie is hierboven te beluisteren. De Latijnse tekst, de Nederlandse vertaling en toelichtingen door de componist zijn hieronder te lezen.
TEKST LATIJN
Deum mundo haud longe post interituro,
reddendam veritatem,
Lucem et dignitatem decrevisse?
Lucis universalis
ante finem mundi
spem esse indubiam
Non expectamus illos?
Quin nos,
Si bona haec videntur,
Tentamus aliquid.
Quod consilia Dei ad universalem
Reformationem semper tendant
Per Crucem ad Lucem
Rosis tamen solatiorum
Dei refocillata
Via Lucis
TEKST NEDERLANDSE VERTALING
Weten jullie, sterfelijken, dat God besloten heeft
om de spoedig ten ondergaande wereld de waarheid,
het Licht en de waardigheid terug te geven?
Er bestaat geen twijfel over dat het universele licht
vóór het einde van de wereld zal stralen.
Moeten we daarop wachten?
Laten we liever met dat wat goed is een poging ondernemen
het in de praktijk te brengen.
Dat de Goddelijke raadgevingen steeds
op een universele verbetering gericht zijn.
Door het Kruis tot het Licht
Verkwikt door Rozen
Der vertroostingen Gods.
De weg van het Licht.
DE BOODSCHAP VERKLAARD DOOR AD DE JONG
De weg van het Licht is net zo oud als de mensheid zelf. Als methode om terug te keren naar God de Vader en de weg die bewandeld dient te worden om als Lichtwezen, als geest-zielemens, terug te keren tot in het Licht zelve.
In onze aardse dreven heeft dat uiteraard consequenties. Zouden we nu direct terugkeren naar het Licht, we zouden verbranden. We zullen dus moeten aanvangen met een proces van transmutatie, transformatie om uiteindelijk via transfiguratie aan de randvoorwaarden te voldoen.
Wat wij licht noemen is slechts een afschaduwing van het werkelijke Goddelijke Licht. Daarom vangt Comenius aan met te zeggen dat God besloten heeft het Licht zijn waardigheid terug te geven. Per slot van rekening laat Hij niet varen de werken Zijner Handen.
Desondanks zullen wij niet bij de pakken neer moeten gaan zitten, maar het heft, voor zover dat in ons vermogen ligt, alvast in handen te nemen het alleen goede in de praktijk te brengen. Daarbij zullen we ons laten leiden door de raadgevingen Gods, opdat wij niet ontsporen.
Wil onze goedheidsdrang zegenrijk zijn, zal zij noch aan tijd of ruimte onderhavig mogen zijn, zodat men met recht kan spreken over streven naar Universele Liefde.
Ofschoon deze boodschap bijna 400 jaar geleden is opgetekend, is deze boodschap voor ons ook van waarde. Sterker nog, deze boodschap is nog altijd actueel.
Dit is niet de gemakkelijkste weg, maar wij weten ons getroost op deze weg van het Licht, door de Roos en het Kruis, de Via Lucis.
Dit werk heb ik als bewonderaar van de Bibliotheca Philosophica Hermetica opgedragen aan de schatbewaarders van deze boodschap in geschrift: Joost en Rachel Ritman.
Ex Deo Nascimur
In Jesu Morimur
Per Spiritum Sanctum Reviviscimus
DE COMPOSITIE TOEGELICHT DOOR AD DE JONG
- De compositie is geïnspireerd door en gebaseerd op Via Lucis, het geschrift waarmee Jan Amos Comenius (1592-1670) als patriarch van het licht in een soort compendium van kennis en wijsheid aan de wereld de werking van licht uitlegt. Aan de hand van een wetenschappelijke analyse en analogie over de lichtwerkzaamheid kan de zoeker op het spoor gezet worden om zich met het Licht te verbinden en daadwerkelijk de Weg van het Licht te gaan.
- Omdat Comenius denkt als een homo universalis wil hij als geen ander zijn kennis en wijsheid delen met de hele wereld in de wetenschappelijke taal van de toenmalige wereld het Latijn. Daarom heb ik voor deze compositie ook Latijn als voertaal gebruikt.
- De compositie start met een D majeur akkoord dat tevens symbool staat voor Mars, het aardse. Dit akkoord klinkt niet hoog, maar ook niet laag. Het wordt vanuit een midden aan ons gericht. Maar direct na het begin verandert de klank als een licht dat openbreekt in een prismatisch licht van klanken.
- De woorden Quod consilia Dei (De Goddelijke raadgevingen) staan genoteerd in een quasi recitativo. De tekst wordt solistisch gedeclameerd en moet verstaan worden als een raadgeving. De raadgevingen klinken boven het woord ‘Dei’. Goede raad is letterlijk gebaseerd op en ingegeven door de Allerhoogste om er zeker van te zijn dat het goed is. (…) ad universalem Reformationem semper tendant (die steeds op universele verbetering gericht zijn). Slechts dan is het gericht zijn op universele verbetering zinvol!
- Per Crucem ad Lucem (door het kruis tot het Licht) is de weg van het endura. Dit zinsdeel begint met een kwintsprong, symbool van de opgaande ziel, net zoals Hildegard von Bingen dat vroeger ook in haar muziek toegepast heeft. Hiervan heb ik verschillende voorbeelden gevonden in de BPH.
- Daarnaast is het klankidioom van het quasi recitativo in een renaissance-sfeer geplaatst. Als, bij wijze van spreke, Comenius om de hoek meeluistert, zou hij de muziekstijl kunnen herkennen.
- Degenen die de weg van het Licht gaan zullen zich uiteindelijk gaan verheffen boven het aardse: Rosis tamen solatiorum, verkwikt door Rozen. Op dat moment klinkt de oorspronkelijke roep vanuit den beginne opnieuw, maar dan een kwint hoger! De quinta essentia, kan dan de mens(heid) door de Roos en het Kruis tot troost zijn.
- De cirkel is nu rond; Als bevestiging klinkt na deze verheffing Via Lucis, zacht, maar nog altijd even krachtig!
EEN SELECTIE VAN WERKEN VAN AD DE JONG
- De Tabula Smaragdina (Hermes Trimegistus)
- De zeven Da Vinci principes (Michael J. Gelb)
- Via Lucis (Jan Amos Comenius)
- Sparkling Cosmos (Antoine de Saint-Exupéry)
- Symfonisch gedicht 2020 – 2021 – 2022
Great !