LEES EEN INGEKORTE BLADERVERSIE VAN LOGON 2023-2
ONTVANG HET TIJDSCHRIFT LOGON 2023-2 OP PAPIER PER POST
ONTVANG LOGON EEN JAAR LANG PER POST IN NEDERLAND: € 32,50 VOOR 4 NUMMERS
Voor het tijdschrift Logon schrijft Dick van Niekerk sinds 2020 columns onder de titel Filosofie bij rampspoed’. Hij schreef onder andere over Joost Lips, Jan Amos Comenius en crisis. Hieronder volgt zijn elfde column, gepubliceerd is in Logon 2023-2, die gaat over de groene sophia
In de trein zat ik onlangs tegenover een vrolijke, jonge vrouw die er geen geheim van maakte dat ze naar een demonstratie ging. Ze was bezorgd over het welzijn van onze planeet en dat van toekomstige generaties. Een belangrijke levenstaak was het om de bekommernis daarover breed onder aandacht te brengen. ‘Noem mij geen milieu-activist maar een aardeschepper!’
Het was alsof in het heden van de treinreis plots een eeuwenoud verleden doorbrak. Was het niet de Duitse zieneres en femina universalis Hildegard von Bingen (1098-1178) die het als de belangrijkste opdracht zag voor de mens om medeschepper te zijn in deze schepping? Inderdaad! De profetes uit Bingen schreef in Scivias (Ken de wegen) dat de mens er niet voor zichzelf is maar tot taak heeft om het scheppingswerk te voltooien. De mens is niet alleen een schepsel maar ook een schepper. In hem/haar vloeien schepsel en schepping ineen, in haar termen: microkosmos en macrokosmos.
Met deze benadering raakt ze aan het begrip gezondheid. Ze geeft in beelden
van het ‘levensgroen’ (de viriditas) weer wat ze ermee bedoelt. Gezondheid is
geen toestand, geen abstracte waarde, geen innerlijk of sociaal zich goed voelen. Hildegard wijst een diepere weg die van de eenheid en heelheid tussen lichaam en geest. ‘De ziel is de groenende levenskracht die het lichaam doet groeien.’ Die levenskracht stelt de mens in staat om te werken aan zijn/haar goddelijke opdracht om medeschepper te zijn. Dat is de ware gezondheid! Die groenende levenskracht vloeit toe vanuit de groene Sophia, de vrouwelijke wederhelft van God, de Almoeder of Vrouwe Natuur.
De visioenen over het vrouwelijke van het scheppingsgebeuren die Hildegard in 1151 opschreef, zijn lange tijd als curiositeiten afgedaan. Echter, ook vanuit de wetenschap van toen komen er nu signalen dat de schepping een door het vrouwelijke gedomineerde zaak is geweest. De uit het Franse Tours afkomstige monnik Bernard Silvestris schreef een onbekend gebleven scheppingsverhaal De kosmos geschreven (1147). Silvestris beriep zich daarin onder andere op Plato, Boëthius en het Corpus Hermeticum, met name de Asclepius.
In het eerste deel, ’Megakosmos’ blijkt dat Vrouwe Natuur de stoffelijke chaos beu is en Vrouwe Geest smeekt een ordelijke en fraaiere kosmos te scheppen. Geest scheidt daarop de elementen vuur, water, aarde en lucht van elkaar; de engelen, sterren, planeten en winden. Daarna voorziet zij de aarde van bergen, rivieren, beplanting en dieren. Het hoogtepunt bewaart ze voor het laatst: de schepping van de microkosmos.
Na Hildegard is de groene Sophia weer lange tijd ondergronds gegaan. Opmerkelijk is dat het minder gaat met de aarde als de groene Sophia of de Almoeder uit het bewustzijn wordt gedrukt. Dat was in archaïsche tijden ook al. Dan heerst er schaarste en hongersnood. Dan dreigt de aarde te verworden tot een verbrandnetelende dorheid, tot een dood ding dat je voor eigen gewin kunt exploiteren. Edoch, nu er een breed ontwakend bewustzijn lijkt te groeien, keert de toewijding aan de scheppende, vrouwelijke godin en aan Moeder Aarde geleidelijk terug.
Hier dringt zich een zaligspreking uit de Bergrede op: ‘Zalig zijn de zachtmoedigen want zij zullen de aarde beërven.’ De zachtmoedigen (prachtig woord!) belichamen het ontwaakte bewustzijn dat alle aspecten van het leven op onze planeet verandert. Ook de natuur, omdat het leven op aarde onlosmakelijk verbonden is met het menselijk bewustzijn dat het ziet en erop inwerkt. Dat is de aarde beërven.
Geboren worden is een opdracht! Een opdracht tot ontwaken en tot zachtmoedigheid. Uiteraard kun je daarvan mede blijk geven door naar het Malieveld te gaan maar het is bovenal een innerlijk proces.
Uit: Logon 2023-2
LEES DE SYMPOSIONVOORDRACHT VAN DICK VAN NIEKERK OVER INNERLIJK CHRISTENDOM