Hieronder volgen de tekst van strofe 29 van de Daodejing (of Tao Teh King) en het eerste commentaar dat J. van Rijckenborgh (1896-1968) en Catharose de Petri (1902-1990) daarop hebben geschreven in hun boek De Chinese Gnosis.
Als de mens het rijk wil vervolmaken met actie,
zie ik dat hij niet slaagt.
Het rijk is een heilige offervaas,
waaraan men niet mag werken.
Werkt men eraan, dan bederft men haar.
Grijpt men ernaar, dan verliest men haar.
Daarom zijn er mensen die voorgaan en die volgen,
die verwarmen en die verkoelen,
die sterk zijn en die zwak zijn,
die bewegen en die stilstaan.
Daarom verwerpt de wijze
buitensporigheid, overdaad en pracht.
Tao Teh King, hoofdstuk 29
29-1 DE HEILIGE OFFERVAAS
Wat zijn de woorden die in hoofdstuk 29 van de Tao Teh King vervat zijn, door de eeuwen heen misverstaan! Had men de inhoud van dit levende woord van Lao Tse begrepen, hoe totaal anders zou de wereld van nu er hebben uitgezien!
Open en eerlijk, recht op de man af, in slechts enkele sobere bewoordingen werd de waarheid en de werkelijkheid door Lao Tse aan zijn jongeren voorgehouden. En nu is minst genomen een uitvoerige, diepgaande bespreking nodig om u enigszins te doen omvatten wat hij bedoeld heeft. De oorzaak daarvan is gelegen in het feit dat wereld en mensheid zich gedurende vele, vele eeuwen hebben voortbewogen, ontwikkeld en gevormd en gekristalliseerd zijn in een totaal van het essentiële afwijkende richting. De mensheid is zo verward in het labyrint van de aardse ellendestaat, de wereld is dermate een volstrekte hel geworden, dat, als wij u bij monde van LaoTse zeggen: Het rijk – de wereld – is een heilige offervaas, waaraan men niet mag werken, u eerst de adem zult inhouden van verbazing, vervolgens verontwaardigd zult protesteren en mogelijk schamper lachen over zulk een domme naïviteit.
De heilige offervaas is dan wel tot een mestvaalt verworden! U weet wellicht van de immense gevaren van astrale geaardheid die zich momenteel rond de wereld samenhopen en die zich straks zullen uitstorten in de offervaas. Hoe is dat alles te omvatten en te verstaan?
Allereerst dient u zich dan een goede voorstelling te maken van ‘het rijk’. Denk hierbij niet aan een Chinees keizerrijk of vorstendom uit de oudheid. Denk evenmin aan instructies voor regeerders, ministers en andere autoriteiten. Het rijk is ten eerste de aarde als planeet in openbaring: het rijk waarin de menselijke persoonlijkheid zich naar haar vormzijde volledig zal moeten openbaren. Het rijk is voorts de hemel-aarde, de werkelijke woonstede Gods, door Hem de mensheid als woonplaats toegewezen voor de werkelijke mens naar geest, ziel en lichaam. De aarde-aards en de hemel-aarde dient u te zien als twee-in-een, onafscheidelijk met elkaar verbonden: zij vormen ‘het rijk’.
Dát rijk nu is ‘een heilige offervaas’, dat wil zeggen: een ruimte door de Logos toebereid, door Hem in stand gehouden, waarbinnen een machtig, heerlijk, goddelijk werk tot stand moet worden gebracht, naar het besluit van den beginne: ‘Laat ons mensen maken naar ons beeld en onze gelijkenis.’ En dacht u ook maar één moment dat dit goddelijke besluit van den beginne niet zou worden uitgevoerd? Vele grote krachten, vele levensgolven, anders dan de onze, zijn met deze machtige arbeid doende om monaden, geroepen tot menswording, bij te staan in hun wordingsprocessen.
Deze bijstand is een offergang, een offerdienst, die reeds onvoorstelbaar lange tijden duurt en duren zal, om het grote plan tot zijn alles bekronende zege te voeren in de heilige offervaas. De Heren van het Lot, de Heren van Mededogen, de vele engelenscharen en tal van andere hoogverheven wezens vormen tezamen de schare van zich offerende dienaren, die bekendstaan als en zich verbinden tot het ene machtige wezen van ‘de altijd levende vijgenboom ̋. Het grote offer van de altijd levende vijgenboom zal niet aflaten van de heilige offervaas dan nadat alle monaden, die tot menswording geroepen zijn, die hoge staat-van-zijn binnengetreden zijn
U bent reeds gewend uzelf als ‘mens’ te denken. U noemt zich ‘mens’ en ‘mensheid – doch u bent het niet – nog niet. Deze waan is u door de theologie en door misvorming van de oorspronkelijke waarheid bijgebracht. Daarom is het goed zich de gehele weg van de mensheid duidelijk voor ogen te plaatsen.
De heilige offervaas, de planetaire twee-in-een, is geworden in vele mensheidsperiodes van voorbereiding, geheel in overeenstemming met de monadische menswordingsgang. Om de gehele procedure van involutie, nadirbeleven en evolutie aan te duiden en de heilige offervaas dus volledig te maken, spreekt de wijsbegeerte van het Rozenkruis van zeven bollen, derhalve van zeven gedaanten van de planetaire twee-in-een.
Gemakshalve worden deze bollen, zoals u wellicht zult weten, aangeduid met de letters A, B, C enzovoort. Wij bewonen momenteel bol D, de nadirbol. Bol E, de vijfde bol van de reeks van zeven, ligt op een hoger vlak van zijn, echter niet aan de involutionaire zijde van de monadische menswording, doch aan de evolutionaire zijde. Op iedere bol vinden zeven ontwikkelingen plaats, die enerzijds in zekere zin herhalingen zijn van vorige bollen, en anderzijds voorbereidingen op volgende ontwikkelingen, op latere manifestaties van de twee-in-een.
Wij bewonen nu, zoals gezegd, de vierde bol – bol D, de nadirbol dus. Op deze bol hebben wij drie tijdperken achter ons waarin het gehele oerverleden als het ware werd herhaald. Wij staan nu in het vierde tijdperk, het Arische tijdperk, waarin de aarde alweer tal van secundaire gedaanteverwisselingen heeft ondergaan. Het Arische tijdperk is het allesbeslissende, want daarin dient de gehele involutie, de gehele voorbereiding van de vormzijde der dingen te worden afgesloten en dient de innerlijke zijde, de kernzijde, zich te openbaren. Allereerst in de drie nog komende tijdperken op bol D, waarin de gehele toekomst van de mensheid als een realiteit zal worden geopenbaard en zal moeten worden verwerkelijkt. Hierop volgen dan de machtige en heerlijke ontwikkelingen van de drie nog volgende bollen E, F en G.
Wij bepaalden u even bij dit kosmologische beeld opdat u een duidelijke impressie zou krijgen van het wezen van de heilige offervaas. En als u zich nu, zo duidelijk het u maar moge- lijk is, deze impressie voor ogen stelt, dan zult u volkomen weten welk een ontzaglijk wordingsplan ten grondslag ligt aan de tot menswording geroepen goddelijke monaden. En dan zult u ook weten dat dit plan niet kan falen, omdat de altijd levende vijgenboom de offervaas overschaduwt.
‘Het plan dat aan de menswording ten grondslag ligt kan niet falen.’ Is dit als een axioma uitgesproken woord niet hoogstens een vrome wens te noemen? Een totaal ongewettigd optimisme, gezien de werkelijkheid van het huidige nadirbeleven? Laat ons dit nader onderzoeken.
Het is duidelijk dat de mensheid in de huidige fase van het Arische tijdperk opnieuw een grote crisis beleeft, zoals Lao Tse en de zijnen in hun dagen. Deze crisis wordt onder andere veroorzaakt door het feit dat de mensheid, vanwege ikcentraliteit en onwetendheid en door het dientengevolge ontbreken van waarlijk bevrijdende zielenkracht, niet wil overstappen van de dieptepunten van het nadirbeleven naar de bevrijdende opgang van de evolutieboog.
De mensheid-in-wording kan daartoe niet gedwongen worden, omdat dit proces in eenheid, vrijheid en liefde moet worden voltrokken, met behulp van een nieuw- geboren ziel, die geworden is uit en door de twee monadische stromen waarover wij u in het vorige hoofdstuk mochten spreken.
Als deze nieuwe zielenstaat ontbreekt en de driedimensionale verwarring de gehele monadische herinnering blokkeert, is bijgevolg aan iedere progressie een absoluut halt toegeroepen. Daarmee dreigt het gehele plan-in-openbaring in elkaar te storten. Dan wordt de mensheid geconfronteerd met het bittere feit dat alle mensen elkaar verbijten en vereten als verscheurend gedierte, in een dodelijke zelfvernietiging aan de lopende band
– waarin en waarbij een kosmische revolte zo nu en dan een handje komt helpen. Zo is onze wereldsituatie toch volkomen juist getypeerd?
Nee, duizendmaal nee! De crisisstonde die wij andermaal beleven is het sprekendste bewijs dat de altijd levende vijgenboom niet van de mensheid aflaat en dat van het oorspronkelijke plan – ‘mensen’ van haar te maken, dat wil zeggen: wezens naar Gods beeld en zijn gelijkenis – niet wordt afgeweken en dat de grote eis daarbij is en blijft: zelfverwerkelijking.
Hierbij is niet slechts sprake van een eis, doch van een natuurnoodzakelijke, vanzelfsprekende uitkomst. Aan de heilige offervaas, of aan het heilige mengvat, zoals Hermes zegt, liggen natuurwetten ten grondslag die aan de wordende mens slechts één uitkomst stellen: vervolmaking en vrijmaking door zelfverwerkelijking.
Om deze natuurwetmatigheid te verstaan dient u met de volgende levensaanzichten rekening te houden:
- ten eerste is er bij de mens-in-wording sprake van een monade of microkosmos;
- ten tweede gaan er, zoals wij in het vorige hoofdstuk bespraken, van deze monade twee stromen van kracht uit, die ten opzichte van elkaar omgekeerd evenredig gepolariseerd zijn: de mannelijke kracht en de vrouwelijke zachtmoedigheid;
- ter derde is er sprake van een monadisch zelf of monadisch ego (= bewustzijn van de microkosmos), van welks kern deze twee stromen uitgaan;
- ten vierde is er door natuurgeboorte steeds weer sprake van een persoonlijkheid, het werktuig in dienst van de monade;
- deze persoonlijkheid bevat, ten vijfde, een natuurbewustzijn, een ik, het natuurgeboren ik of ego, dat is: de natuurgeboren bewustzijnsstaat;
- ten zesde is er sprake van een karmisch wezen, ook wel genoemd het karmische ik of ego, het astrale zelf, de tegenstander, of ook wel de duivel;
- deze levensaanzichten in openbaring, in samenwerking of in strijd, verzekeren, ten zevende, in volstrektheid de uiteindelijke overwinning van het plan Gods.
Waarom dat onweerlegbaar zeker is hopen wij u in het volgende hoofdstuk duidelijk te maken. Als wij daarin slagen, zult u hoofdstuk 29 van de Tao Teh King ten volle kunnen verstaan.
