Leonardo, geniale alleskunner – symposionboek

DOWNLOAD 24 VAN DE 100 PAGINA’S VAN HET LEONARDO-SYMPOSIONBOEK (PDF)

BESTEL HET SYMPOSIONBOEK OVER LEONARDO

Schilder, tekenaar, architect, uitvinder, waterbouwkundig ingenieur, filosoof, natuurkundige, scheikundige, anatoom, beeldhouwer, schrijver, componist, cartograaf… Leonardo da Vinci (1452-1519) was dat allemaal en nog veel meer. Deze homo universalis hanteerde kunst als een ervaringswetenschap, waarmee hij zichzelf, de mensheid en de wereld nader trachtte te doorgronden. Niet voor niets noemde hij zich een leerling van de ervaring.

Leonardo da Vinci was de belichaming van de overgang naar de renaissance, een tijdperk waarin de mens groeide van een anonieme cel in een getrapte samenleving tot een autonoom geestelijk individu. Maar juist daarom willen wij deze reus uit de Europese geschiedenis van de geest en de kunst opnieuw tot leven brengen. Alles stond voor hem ter discussie, alles moest worden bevraagd, alles moest worden onderzocht, alles is in beweging, alles vernieuwt zich.

Zijn pioniers- en vernieuwingselan kende geen grenzen en hij heeft daarmee tot in deze tijd zijn schaduwen vooruitgeworpen. Leonardo liet de geest waaien door niets anders dan een vanuit hogere waarden geïnspireerde, ongebreidelde nieuwsgierigheid– ‘Curiosità’! De ene vraag was nog niet opgelost ‘Hoe is de menselijke ziel rationeel te begrijpen?’ of hij formuleerde al de volgende ‘Hoe komt het dat vogels kunnen vliegen?’

Hij bleef zich afvragen waarom mensen niezen of geeuwen, of hoe de mentale staat van een zwangere vrouw de foetus beïnvloedt. Hij bleef kijken naar het dagelijkse  leven om dan in een schets vast te leggen ‘Hoe ze druiven dragen in Cesena’- dat kon immers van pas komen bij het schilderen. En al die vragen had hij het eerst gesteld aan zijn pen. Want aan iedere nieuwe pen die hij in gebruik nam, vroeg hij in het Italiaans van zijn dagen: ‘Dimmi’. Dat betekent: ‘Vertel me, leg me uit, verklaar.’

We proberen naar deze geniale alleskunner, deze Leonardo da Vinci, te zien met de ogen van zijn tijd: hoe moeten we ons zijn uiterlijk voorstellen? Hoe en in welke omgeving is hij opgegroeid? Hoe was zijn karakter? Is er een verklaring voor zijn succes? […]

De inspiratie die Leonardo onze tijd kan bieden, is de nieuwsgierigheid, de durf om utopisch te denken, het vermogen om vragen, hypothesen en experimenten net zo belangrijk te vinden als antwoorden, resultaten of onmiddellijk nut. Daarmee kunnen wetenschap of kunst zich bevrijden uit de moderne greep van bureaucratie en commercialisering en van de gefragmenteerde specialisaties die de brede kijk alleen maar wantrouwen.

In deze tijd van nieuwe vormingsvragen die de digitalisering met zich brengt, een tijd ook waarin veel mensen plotseling met hun bekwaamheden en opleiding van geen nut meer zijn, biedt Leonardo’s permanent lerende leven een voorbeeld voor het individu om los van autoriteiten en instituties op eigen gezag aan zelfscholing te blijven doen, om uit eigener beweging aan kennisverrijking te werken en niet op aanwijzingen van een ander.

Wat moet er gebeuren met de oogst van al zijn werken die in dit herdenkingsjaar weer flitsend voor ons oplichten? Laten we voor het antwoord kijken naar de natuur, zoals Leonardo dat zo graag onderzoekend deed. De natuur deelt alles met iedereen.

Leonardo zou zich voor zijn werken niet anders wensen. En dat is een heel andere houding als de ivoren toren–houding waarachter kunst zich makkelijk verschuilt. Immers – zo redeneert Leonardo – als we de graankorrels opgeslagen in de schuur laten liggen, dan zullen ze uiteindelijk wegrotten. Daarom ‘oogsten’ wij samen met u zijn werken nog eens, laten wij die samen met u nog eens herleven. En al oogstend hopen we ook zijn ziel voor u te laten oplichten en iets van haar goddelijke oorsprong te mogen proeven.

Leonardo da Vinci was een genie, geen genie als Newton en Einstein. Deze Leonardo zonder onderwijs was het genie van de samenbindende ervaringen en experimenten. Zijn genialiteit zat in bekwaamheden die wij ook nu nog kunnen nastreven:

  • twijfelen aan de waarden die ons van generatie op generatie als een soort erfzonde worden doorgegeven;
  • nieuwsgierig zijn, ongeremd nieuwsgierig, en aandachtig observeren; 
  • de perfectie beschouwen als de vijand van het goede. Soms moet je een taak volbrengen of een product afleveren waarvan je weet dat er ergens nog wel een verbetering valt aan te brengen. Dat is een goede regel voor het dagelijks leven. Maar het is ook wel eens fijn om te zijn als Leonardo en niets te laten passeren dat niet absoluut volmaakt is;
  • inbeeldingsvermogen ontwikkelen dat zo licht ontvlambaar is dat het aan fantasie grenst.

BESTEL HET SYMPOSIONBOEK OVER LEONARDO

INHOUD VAN HET SYMPOSIONBOEK (deel 44 uit de Symposionreeks):

Inleiding: Reiken naar de eeuwigheid met Leonardo da Vinci

1. Leonardo in zijn tijd en omgeving, Dick van Niekerk

  • Leerling van de ervaring en van het experiment
  • Stadstaat Florence
  • Leonardo da Vinci in Milaan en Amboise
  • Europa
  • Leonardo da Vinci en Michelangelo
  • Jeroen Bosch
  • Bovennatuurlijke dimensies
  • Epiloog

2. De da Vinci principes in een compositie, Ad de Jong

  • Curiosità
  • Dimostrazione
  • Sensazione
  • Sfumato
  • Arte/Scienza
  • Corporalità
  • Connessione

3. Het ongewone in het gewone, Ankie Hettema

  • Het kleine in het grote en andersom
  • Goddelijke proportie
  • Fibonacci-reeks
  • De mens als afspiegeling van het heelal
  • Het portret tot symbool
  • Bijbelse taferelen
  • Het eeuwig vrouwelijke
  • De ziel van de Mona Lisa
  • Het laatste avondmaal
  • De graal
  • Waarachtige verhouding
  • Inwijding
  • Uomo universale
  • Leda en de zwaan
  • Het raadsel Judas

Bijlagen

  1. Woorden van Leonardo da Vinci
  2. Woorden van anderen over Leonardo da Vinci

Literatuur

DOWNLOAD 24 VAN DE 100 PAGINA’S VAN HET LEONARDO-SYMPOSIONBOEK (PDF)

BESTEL HET SYMPOSIONBOEK OVER LEONARDO

LEES OVER DE BOVENSTAANDE BOEKEN OVER DE RENAISSANCE