Tag archieven: filosofie

De mislukte verlichting – Jonathan I. Israel over ideeën, revoluties en de nederlaag van de democratie – 1748-1830

BESTEL DE MISLUKTE VERLICHTING

De mislukte Verlichting gaat over de groeiende kloof tussen een Verlichting van de elites en een Verlichting die de hele samenleving wilde verheffen door het bewustzijn, de vrijheden en het algemene opleidingsniveau van de mensheid te verhogen. Jonathan Israel legt uit waarom de beweging richting democratie en radicale secularisatie van de westerse Verlichting in talloze landen – vooral in Europa en Noord- en Zuid-Amerika – uiteindelijk faalde. De radicale Verlichting werd na aanvankelijke successen bijna volledig uit het westerse bewustzijn verdrongen, mede door de opkomst van het marxisme en andere vormen van socialisme. Israel brengt zowel de Amerikaanse als de Franse Revolutie op een nieuwe manier in verband met de Verlichting en laat zien hoe beide grote revoluties fundamenteel verdeeld waren tussen fel tegengestelde en volstrekt onverenigbare ideologische stromingen. Lees verder →

De wereld in een korrel zand – inleiding in de filosofie van de mystiek door Giovanni Rizzuto

BESTEL DE WERELD IN EEN KORREL ZAND

In deze Inleiding tot de filosofie van de mystiek wordt er historisch en systematisch naar mystieke ervaringen gekeken. Het historische deel gaat in op mystiek in westerse en niet-westerse religieuze tradities zoals neoplatonisme, christendom, islam, hindoeïsme, (zen-)boeddhisme en taoïsme. In het systematische deel worden wijsgerige vragen gesteld over de theoretische en ethische claims van mystici zoals: ‘bestaat het object van mystieke ervaringen wel of is het een illusie?’, ‘welke gevolgen heeft mystiek voor ons morele handelen?’, ‘waarin verschilt mystieke kennis van andere soorten kennis?’ Deze vragen zijn voor de wijsbegeerte van eminent belang maar worden zelden gesteld laat staan beantwoord. Lees verder →

Gnosis als wereldreligie – Leo Köhlenberg over leven en werk van Gilles Quispel in Gnosis als wereldreligie

BESTEL GNOSIS ALS WERELDRELIGIE

In de bovenstaande video – het eerste deel van de vierdelige Teleac-cursus over de geschiedenis van de gnosis – is veel aandacht voor historicus Gilles Quispel (1916-2006). Centraal in zijn werk staat de gnostiek, een verzameling religieuze bewegingen die tot bloei kwamen in de eerste drie eeuwen van onze jaartelling. Het boek ‘Gnosis als wereldreligie – leven en werk van Gilles Quispel ‘ van Leo Köhlenberg is aan hem opgedragen. De gnostiek werd als ketterij veroordeeld nadat de Romeinen het christendom tot officiële religie hadden verklaard. Quispels fascinatie voor deze vroegchristelijke stromingen werd geboren op het Dordtse gymnasium waar hij al op jonge leeftijd kennismaakte met gnostische denkbeelden. 

In 1952 kocht Quispel de zogeheten ‘Jung Codex’, onderdeel van een grote collectie geschriften die in 1945 in Nag Hammadi in Egypte werden gevonden. Deze Nag Hammadi-geschriften bevatten onder andere het zogenoemde Evangelie van de Waarheid en het Evangelie van Thomas. Lees verder →

Verenigd met de onbegrensde vitale energie – Jan de Meyer over de klassiek Chinese reisliteratuur

BESTEL VERENIGD MET DE ONBEGRENSDE VITALE ENERGIE

In ‘Verenigd met de onbegrensde vitale energie’, verschenen in februari 2025, presenteert sinoloog en vertaler Jan De Meyer een aspect van het klassiek Chinese proza dat in het Nederlandse taalgebied zo goed als onbekend is: de reisliteratuur. Gebaseerd op een schat aan vertaalde teksten is het boek meer dan zomaar een schets van de evolutie van een literair genre, want de klemtoon ligt op de levensbeschouwelijke dimensie.

Wat ziet, voelt en denkt de mens die, uit eigen beweging of gedwongen, zijn vertrouwde omgeving verlaat en geconfronteerd wordt met een deel van de natuurlijke wereld dat hem vreemd was? ‘Verenigd met de onbegrensde vitale energie’ is een fascinerende ontdekkingsreis door Lees verder →

Bekentenissen van een illusieloze romanticus – Francis Smets over schoonheid, wijsheid en liefde

BESTEL BEKENTENISSEN VAN EEN ILLUSIELOZE ROMANTICUS

De romantische mens – voor, tijdens of na de 19de eeuwse romantiek – zou kunnen worden omschreven als ‘de mens van de liefde’. ‘De nostalgie naar het oneindige’ of ‘het oceanische gevoel’ die de romantiek kenmerkt, getuigt van een diep verlangen naar eenwording. Dit leidt echter tot twee vragen. Als we de mens beschouwen als een ethisch wezen, begaafd met een streven naar vrijheid, is het dan wel mogelijk geen romanticus te zijn? Als we uitgaan van zijn analytisch vermogen en zijn vermogen om historische mislukkingen op weg naar een verzoende wereld te overzien, is het dan nog mogelijk niet illusieloos te zijn?  Lees verder →