BESTEL GODDELIJKE WIJSHEID – GODDELIJKE NATUUR
LEES OVER DE TENTOONSTELLING DE ROZENKRUISERS REVOLUTIE’
De relatie tussen God, de natuur en de mens in de beeldtaal van de vroege zeventiende eeuw, geïnspireerd door de manifesten van de rozenkruisers. Dat is het thema van het boek ‘Divine Wisdom, Divine Nature – The message of the Rosicrucian Manifestoes in the visual language of the seventeenth century’ van José Bouman en Cis van Heertum. Uitgeverij in de Pelikaan, verbonden aan de Bibliotheca Philosophica Hermetica in Amsterdam, gaf het in 2015 niet alleen uit in het Engels, maar ook in het Duits, Hongaars, Nederlands, Pools en Tsjechisch.
De Nederlandse editie was destijds snel uitverkocht. In mei 2022 is er een nieuwe druk beschikbaar van ‘Goddelijke wijsheid, goddelijke natuur – de boodschap van de rozenkruisersmanifesten in de beeldtaal van de zeventiende eeuw’. Die uitgave past uitstekend bij de huidige tentoonstelling De Rozenkruisers Revolutie, traditie en vernieuwing en het bijbehorende gelijknamige boek.
‘Goddelijke wijsheid, goddelijke natuur’ bevat afbeeldingen van en toelichtingen op een aantal uitzonderlijke gravures die in Duitsland in de vroege zeventiende eeuw werden uitgebracht.
De afbeeldingen komen grotendeels voort uit een kring kunstenaars en denkers die direct geïnspireerd waren door de manifesten van de rozenkruisers en vergelijkbare bronnen die de samenhang toonden tussen God en de Natuur, de macrokosmos en de microkosmos.
De gravures stammen uit werken van uiteenlopende auteurs: Heinrich Khunrath, Daniel Mögling, Stephan Michelspacher, Robert Fludd en Michael Maier. Hun boeken werden in verschillende plaatsen uitgegeven: Hanau, Frankfurt, Augsburg en Oppenheim. Het is waarschijnlijk geen toeval dat de meeste werken in kwestie werden gepubliceerd in de jaren 1616-1618, pal na het verschijnen van de rozenkruisersmanifesten.
De enige uitzondering is Khunrath en diens Amphitheatrum sapentiae aeternae. Vanaf het begin was het er Khunrath niet om te doen om met zijn Amphitheatrum een systematisch theosofisch betoog te schrijven, maar om een waarlijk theosofisch schouwspel of hermetisch theater te creëren waarin alle symbolen en denkbeelden die onderdeel waren van de nieuwe natuurfilosofie begrijpelijk werden gemaakt en tot leven kwamen in een reeks afbeeldingen en voorstellingen.
BESTEL GODDELIJKE WIJSHEID – GODDELIJKE NATUUR
LEES OVER DE TENTOONSTELLING DE ROZENKRUISERS REVOLUTIE’
Het rijk geïllustreerde werk van Daniël Mögling , ‘Speculum sophicum Rhodostauroticum’ uit 1618, dat vaak het ‘vierde rozenkruisersmanifest’ is genoemd, is ook daadwerkelijk tot stand gekomen onder invloed van de rozenkruisers broederschap. Daniël Mögling begon zijn kunstzinnige werk met een letterlijke verwijzing naar Khunraths Amphitheatrum. Dat deed hij waarschijnlijk niet alleen om Khunrath in ere te herstellen, die was weggezet als een amphitheatrale bombastische acteur (of zou de betreffende tekst uit de Confessio Fraternitatis R.C. verwijzen naar de middelmatige acteur William Shakspere uit Stratford on Avon?), maar misschien ook om in zekere zin het hoofd te bieden aan Johann Valentin Andreae, die zich juist in die tijd begon te distantiëren van de alchemisch-theosofische tendensen in de rozenkruisersbeweging. Mögling gebruikte ook een nieuwe terminologie, die hij samenvatte in termen als ‘Arbor pansophiae’, ‘pansofische studies’, pansofische wijsheid’ – of simpelweg ‘Pansophia Rhodo-Staurotica’.
De drie overige auteurs, Fludd, Maier en Michelspacher, waren verklaarde voorstanders van de rozenkruisersbroederschap, terwijl het enige werk dat vóór de publicatie van de Fama Fraternitatis R.C. in 1614 werd gepubliceerd, Khunraths Amphitheatrum sapentiae aeternae, voor de oplettende beschouwer eigenlijk dezelfde boodschap bevat als die van de andere werken. Bovendien is het zo dat de impuls achter de symboliek en de boodschap die in de rozenkruisersmanifesten is verwerkt, nauw verweven is met die in de werken van de legendarische Hermes Trismegistus, die in de renaissance werd ‘herontdekt’ dankzij de vertaling van het Corpus Hermeticum.
‘Goddelijke wijsheid, goddelijke natuur’ wil de lezer vertrouwd maken met de wijsheid die vervat is in en uitgedragen wordt door deze ‘iconoteksten’ uit het begin van de zeventiende eeuw. Ze drukken op hoogst kunstzinnige wijze uit dat het onderzoeken van het boek van de natuur een heilige daad is, en de schepping het bewijs is van de goddelijke wijsheid.
BESTEL GODDELIJKE WIJSHEID – GODDELIJKE NATUUR
LEES OVER DE TENTOONSTELLING DE ROZENKRUISERS REVOLUTIE’
