Wat Francis Bacon (fakkeldrager van het Rozenkruis 4) in zijn Advancement of Learning en New Atlantis beschrijft, bouwt voort op het werk van Roger Bacon (1210/1214-1294), een Engelse franciscaner broeder, van wie gezegd wordt dat hij een eerdere incarnatie van meester R was. Roger Bacon studeerde geometrie, rekenkunde, muziek en astronomie in Oxford. Pas in 1247 raakte hij zeer geïnteresseerd in wetenschap. In Oxford besteedde hij enorme hoeveelheden geld, tijd en energie aan experimenteel onderzoek. Hij breidde de faculteiten van de talen, optiek, alchemie, astronomie en wiskunde aan de universiteit uit.
Roger Bacon beschikte over een uitzonderlijke verbeelding, waarbij hij zijn waarnemingen van de natuurlijke wereld ‘vertaalde’ naar de toekomst. Zo schreef hij: ‘Machines om te navigeren zijn mogelijk zonder roeiers, zodat grote schepen die geschikt zijn voor rivier of oceaan, door een man bestuurd, zich met grotere snelheid voortbewegen dan wanneer ze vol mannen zitten. Net zo kunnen voertuigen zo gemaakt worden dat ze zonder een trekpaard met grote snelheid voortbewogen kunnen worden. En vliegmachines zijn mogelijk, zodat de mens in het midden kan zitten en aan een instrument draaien, waardoor kunstmatige vleugels in de lucht kunnen bewegen, net als bij een vliegende vogel.’ Hij vond ook de microscoop en de telescoop uit.
In 1257 trad hij toe tot de orde van de minderbroeders. Ondanks zijn slechte gezondheid beschikte hij over een ongelooflijke intellectuelele energie en verkondigde zijn luidkeelse minachting voor iedereen die zijn idealen niet deelde, wat leidde tot disciplinaire maatregelen van zijn superieuren. Bacon protesteerde door naar de vrijzinnige paus Clement IV te schrijven en daarbij zijn voorstellen voor het hervormen van de wetenschap te schetsen. Hij redeneerde dat een nauwkeurige kennis van de natuur, vergaard door experimenten, het christelijk geloof en het geloof in God zou versterken.
De paus gaf hem daarop opdracht zijn werken op te sturen; in de overtuiging dat deze werken al bestonden. Bacon ging aan het werk en schreef in iets meer dan een jaar zijn Opus Majus, Opus Minus en Opus Tertium, die hij naar de paus toezond. De paus stierf echter in 1268 en Bacons hoop dat de kerk een uitbreiding van wetenschap aan de universiteiten zou steunen, werd daardoor niet bewaarheid.
In zijn Opus Majus noemt Roger Bacon vier hoofdoorzaken van de menselijke onwetendheid en de mislukking om de waarheid te onderscheiden: gewoonte, vooroordeel, geloof en valse autoriteiten, het opvoeren van valse wijsheid om onwetendheid te verhullen. Hij benadrukte zijn voorliefde voor de theologie door te verklaren dat alle waarheid in de evangeliën besloten ligt, maar dat filosofie en de rede slechts uitbreidingen van geestelijke kennis zijn, daar rede afkomstig is van God.
Bacon redeneerde dat God bedoelde dat de mens zijn rede diende te gebruiken en niet zijn bijgeloof. Hij zag de filosofie als de manier om de mens tot kennis van en dienstbaarheid aan God te brengen. Rond 1277-1279 beschuldigden medemonniken hem van ‘verdachte nieuwigheden’ in zijn geschriften. Hij zou een buitensporige nadruk op het belang van alchemie en astrologie leggen. Ze probeerden zijn voortdurende aanvallen op eigentijdse theologen en wetenschappers hiermee een halt toe te roepen. Het kwam tot een gevangenisstraf en toen Bacon na 14 jaar vrijkwam, keerde hij naar Oxford terug en daarna stierf hij spoedig.
Roger Bacon had een zware prijs betaald voor zijn uitgesproken ideeën. In een tijd vol bijgeloof en onwetendheid voorspelde hij dingen die anderen uitlegden als magie of hekserij. Hij was zijn tijd ver vooruit en daarom gebruikte hij, net als Francis Bacon later, ook geheimschrift om sommige van zijn ontdekkingen te verbergen. David Kahn suggereert in The Codebreakers dat John Dee (fakkeldrager van het Rozenkruis 2) met zijn grote belangstelling voor de dertiende-eeuwse alchemist Roger Bacon diens werken onder de ogen van Francis Bacon heeft gebracht. Onder het pseudoniem Robert Greene heeft Francis Bacon in het toneelstuk Friar Bacon and Friar Bungay zijn grote voorganger Roger Bacon beschreven.
Bron: ‘Het mysterie rond Francis Bacon. Was hij Schakespeare? Beïnvloedde hij de denkwereld van de klassieke rozenkruisers?’ door Jaap Ruseler
