1 Basisboek Oosterse filosofie
Wie was Confucius en wat onderwees hij? Draait zen alleen om het bereiken van een serene levenshouding? En wat is precies het verschil tussen hindoeïstisch en boeddhistisch denken? Op deze en andere vragen geeft het Basisboek oosterse filosofie van Michel Dijkstra een helder antwoord. De inleiding biedt een kernachtig overzicht van de drie belangrijkste tradities uit het oosterse gedachtegoed: India, China en Japan. Terwijl in de Indiase wijsbegeerte het zoeken naar het ‘zelf’ een belangrijk thema vormt, staan in het Chinese denken ethische en sociaalmaatschappelijke kwesties centraal. De Japanners namen veel inzichten van de Chinezen over, maar transformeerden deze ook naar eigen smaak: een fraai voorbeeld van intercultureel filosoferen uit de middeleeuwen. Behalve een eerste kennismaking met de belangrijkste filosofen uit Azië bevat het basisboek een ruime selectie fragmenten uit hun werk. Een glossarium complementeert dit overzicht van de oosterse filosofie, die in al haar veelvormigheid, diepgang en complexiteit schouder aan schouder met het westerse denken staat.
LEES MEER OVER BASISBOEK OOSTERSE FILOSOFIE
BESTEL BASISBOEK OOSTERSE FILOSOFIE
2 Zenboeddhisme
Zen. Het woord roept als vanzelf associaties op met een relaxte levenshouding, onthaasting en minimalistisch ingerichte kamers. Elke zichzelf respecterende drogisterijketen verkoopt tegenwoordig wel beautyproducten of zoetgeurende wierook met een verwijzing naar deze naam. En populaire tijdschriften roepen hun gestreste lezers op om meer zen in hun leven toe te laten, zodat zij weer helemaal tot zichzelf kunnen komen. In Zenboeddhisme laat Michel Dijkstra zien dat er achter deze clichébeelden een eeuwenoude en rijkgeschakeerde denktraditie schuilgaat. Deze filosofie, die ontstond in India en China en tot rijping kwam in Korea en Japan, staat in het teken van het loslaten. Wie deze levenskunst virtuoos beheerst, vervalt juist niet tot navelstaarderij: hij of zij treedt de wereld open tegemoet en probeert de ander spontaan te helpen.
3 Taoïsme – Elementaire Deeltjes 78
‘Kijk, je kunt het niet zien; luister, je kunt het niet horen; tast, je kunt het niet aanraken.’ Taoïstische teksten zoals deze uit de Daodejing blinken uit in gewilde obscuriteit. Over Lao Zi, de mythische stichter van het taoïsme, wordt dan ook gezegd dat hij zich toelegde op het verborgen blijven. Dit elementaire deeltje belicht de duisternis van deze Chinese filosofie aan de hand van de belangrijkste taoïstische auteurs en gedachten. Tegelijkertijd wordt de onpeilbaarheid van het taoïsme gerespecteerd, want: ‘De Weg (Tao) die genoemd kan worden, is niet de permanente Weg.’
4 De essentie van Dōgen
De weg van de Boeddha bestuderen is jezelf bestuderen. Jezelf bestuderen is jezelf vergeten. Jezelf vergeten is verlicht worden door de tienduizend dingen.’ Met deze paradoxale regels beschrijft zenmeester Dōgen (1200-1253) het hart van zijn denken: de ontdekking van een even weidse als intieme verbondenheid van het ‘ik’ en ‘de ander’ of ‘het andere’. Vergankelijkheid vormt bij Dōgen het onontkoombare uitgangspunt. We delen haar niet alleen met onze medemens, maar ook met alle dieren, planten en dingen. Met De essentie van Dōgen biedt Michel Dijkstra een ingang tot de rijkdom en schoonheid van Dōgens verbindingskunst. Hij verduidelijkt de vaak moeilijk te doorgronden teksten van Dōgen en laat helder zien wat we van hem kunnen leren.
LEES MEER OVER DE ESSENTIE VAN DŌGEN
5 Japanse filosofie
In ‘Japanse filosofie’ van Michel Dijkstra staan drie grote premoderne denktradities en hun interactie centraal: Shintō , boeddhisme en confucianisme. Shintō leert je om je met het leven te verbinden en je geborgen te voelen in het hier-en-nu. Het boeddhisme wijst juist de weg van onthechting en acceptatie van de vergankelijkheid. Het confucianisme toont hoe je de staat harmonieus kunt ordenen en bovendien deugdzaam kunt besturen. Voor klassieke Japanse denkers zijn deze intellectuele tradities geen gescheiden werelden, maar vullen ze elkaar aan. De drie stromingen vormen één denkweg waarmee de mens zijn leven kan verfijnen en zijn verbinding met de wereld kan verdiepen.