De Daodejing van Lao Zi is door de eeuwen heen herkend als universele wijsheid die een leidraad kan vormen voor het dagelijks leven. Deze universaliteit vormt de grondtoon in Hart voor Tao. Auteur Elly Nooyen laat zien dat de 81 verzen verschillende thema’s vertegenwoordigen. Daarnaast verduidelijken de verzen elkaar. Hieronder volgen hoofdstuk 49 met de titel ‘Hebbende handelen’ en de inhoudsopgave.
Het meeste denken, voelen en handelen van de mens is op zichzelf en op zijn eigen belang gericht. Dit wordt in de taoïstische filosofie aangeduid met de term you wei. Letterlijk betekent dit: hebbende handelen. Hiermee wordt bedoeld dat de mens in actie komt om een persoonlijke behoefte te bevredigen. Dit type handelen is in zijn algemeenheid te herkennen we aan het voorvoegsel: ‘ik heb’, of ‘wij hebben’ wanneer we ons met een groep identificeren. Meteen daarachter kunnen we de woorden ’te veel’ denken. Hebbende handelen, you wei, gaat over: ik heb te veel, ik wil te veel, ik voel te veel, en ik doe te veel. Met ’te veel’ wordt bedoeld: los van Tao.
Ieder mens heeft een aantal basisbehoeften zoals voedsel, slaap en veiligheid. Wordt hieraan niet voldaan, dan sterft hij. Wanneer aan deze behoeften voldaan wordt, kan hij zich verder ontplooien: vaardigheden leren, werk vinden en een partner zoeken. Is ook aan deze behoefte voldaan, dan kan hij verder groeien, zijn capaciteiten benutten, zich met zingeving bezig houden.
Uit behoeften komen handelingen voort. You wei gaat niet over handelingen die noodzakelijk zijn om een natuurlijke evenwichtige ontwikkeling mogelijk te maken. Er wordt mee bedoeld een handelen dat gestuurd wordt door de eigen wil en het eigen belang, waarbij tevens sprake is van meer verkrijgen dan nodig is. Te veel gaat in tegen de zi ran van het leven. Daarom is het altijd schadelijk voor iets of iemand.
Onze behoefte om voedsel te bemachtigen bijvoorbeeld is in ons eigen belang, maar gaat niet in tegen de zi ran van ons leven, het valt daarom niet onder you wei. Dit is wel het geval wanneer we meer voedsel tot ons nemen dan we nodig hebben. Dat is onmatig, gaat in tegen zi ran en daardoor brengen we schade toe. Er ontstaat schade voor ons eigen lichaam, maar ook voor de natuur.
De grote kunst is om uit te vinden waar de natuurlijke grens ligt tussen onze legitieme behoeften en overdaad, en om vervolgens deze grens goed te bewaken. Het lastige daarvan is dat deze grens voor ieder mens anders ligt. Het ijkpunt is de vraag: is mijn handelen te veel, en is het voor iets of iemand schadelijk? In verschillende verzen in de Laozi wordt, zonder de term te noemen, naar you wei verwezen , bijvoorbeeld in vers 57:
‘Bestuur het land met ordelijkheid.
Gebruik de wapens met listigheid.’
…
Hoe weet je dat dit alles zo is?
Hoe meer er in het rijk verboden is,
hoe armer het volk.
Hoe meer dodelijke wapens de koning bezit,
hoe meer beneveld het land.
He meer mensen over kunstige vaardigheden bezitten,
hoe meer enge dingen ze gaan uitvinden.
Hoe meer wetten en verordeningen er komen,
hoe meer dieven en rovers.
Het land regeer je door normaal te doen.
Oorlog voer je door onnatuurlijk te doen.
…
Hoe ik daar zo zeker van ben?
Hierdoor:
Hoe meer beperkingen en verboden,
hoe armer het volk.
Hoe meer wapens, hoe groter de wanorde.
Hoe meer kennis,
hoe meer vreemde voorvallen.
Hoe meer wetten en geboden,
hoe meer rovers en dieven.
Baker en Wilkes
Door zelfzuchtige neigingen raakt een mens het contact met het hart in het hart kwijt. Hierdoor worden de zaken steeds gecompliceerder en gaan escaleren. Dit vraagt veel energie. Voor we het weten zijn we het contact met de essentiële natuur in ons kwijtgeraakt. Laozi 53 zegt hierover:
De hof is totaal verloederd
de velden overwoekerd,
de graanschuren leeg.
maar zij kleden zich in de fraaiste gewaden,
dragen scherpe zwaarden aan hun gordel,
proppen zich vol met eten en drinken,
hebben massa’s geld en goed.
Dit heet ‘roven’ en niet ‘de weg (Tao)
Kristofer Schipper
Aan het hof heerst overvloed
en op het land regeert de armoede,
de velden staan vol onkruid,
de graanschuren leeg.
Je omkleden met rijke gewaden,
je omgorden met scherpe zwaarden,
zwelgen in drank en spijs,
je rijkdommen ophopen;
dat is diefstal, dat is geen Tao.
Baker en Wilkes
Het gevolg van you wei is dat men steeds meer nodig heeft om aan de eigen behoeften te voldoen. Anderen hebben deze behoefte ook en dan zijn er steeds meer wetten en regels nodig om de mensen in het gareel te houden. Laozi 18 concludeert:
Als het grote Dao terzijde wordt geschoven,
is er menslievendheid en rechtvaardigheid.
Zo gauw kennis en intelligentie zich manifesteren,
is er de grote huichelarij.
René Ransdorp
Wanneer de grote Tao vergeten is,
heerst de leer van recht en genade.
Wanneer verstand en scherpzinnigheid de overhand hebben,
regeren schijnheiligen.
Sam Hamill
Handelen zonder verbinding met Tao is you wei. You wei staat niet op zichzelf, maar heeft schadelijke gevolgen. You wei bedekt het hart in het hart als met een dikke deken. You wei is het omgekeerde van wu wei: handelen zonder eigenbelang. Wu wei verbindt met Tao, you wei scheidt van Tao.
LEES OVER DE BOVENSTAANDE BOEKEN OVER TAOÏSME
INHOUDSOPGAVE VAN HART VOOR TAO
inhoud
inleiding
Eerste thema: Tao
- 1 Tao in China
- 2 Tao in het Westen
- 3 Tao, verschillende opvattingen
- 4 Tao als zoete dauw
- 5 Tao en de School van het Rozenkruis
- 6 Tao is niet te vertalen
- 7 Tao en de commentaren
- 8 Tao is een oneigenlijke naam
- 9 Tao is niet-iets
Tweede thema: Teh
- 10 Tao zoeken, leidt tot de Teh vinden
- 11 De Teh en het boek van Tao
- 12 De Teh verbonden met Tao
- 13 De Teh werkzaam in de macrokosmos
- 14 De Teh in de microkosmos
- 15 De deugd van de Teh als oefenschool
- 16 Kantelpunt
- 17 De Teh als innerlijke kracht
- 18 De Teh in samenwerking met de mens
Derde thema: yi, het Ene
- 19 Er was een begin…of niet?
- 20 Het taoïstische denken
- 21 Transformatie omlaag
- 22 Het mysterie van het Ene
- 23 Het Ene in actie – oerqi
- 24 Er was een schepper, of niet?
Vierde thema: xian tian, voor het bestaan van het universum
- 25 Van Een naar Twee
- 26 Twee stromen van genade
- 27 de voorkosmische wereld
- 28 de openbaring van kracht en liefde
- 29 de oorspronkelijke mens
Vijfde thema: yin en yang
- 30 De tienduizend dingen
- 31 Het grote Ene bracht het water tot leven
- 32 Tao is geen scheppende god
- 33 Middelpuntvliedend
- 34 Yin en Yang
- 35 Vijf fasen tussen yin en yang
- 36 Cyclische beweging
- 37 Naar het midden toe stromen
Zesde thema: zi ran, het vanzelf zo zijn
- 38 Zi ran
- 39 De zi ran van de natuur
- 40 Vrije energie
- 41 De tijdelijke natuur van de mens
- 42 De essentiële natuur van de mens
- 43 Zuiverheid
- 44 Stilte
- 45 Bezieling
- 46 Vruchtbaarheid en leven schenken
- 47 Lofzang op Tao
Zevende thema: you wei, hebbende handelen
- 48 Het hart in het hart
- 49 Hebbende handelen
- 50 Te veel willen
- 51 Te veel begeren
- 52 Te veel emotie
- 53 De mens en Tao: een disbalans
Achtste thema (1): wu yu, zijn zonder begeerte
- 54 Doen of niet-doen
- 55 Zijn zonder begeerten; wu yu
- 56 Afleren
- 57 Wees als heilig gerei
- 58 Inzicht, kennis, leiding, de gemeenschap
- 59 Betrokken en dienstbaar
Achtste thema (2): wu xin, zijn zonder hart
- 60 Zijn zonder hart
- 61 De wijze is zonder hart
- 62 De weg van de koning
- 63 De grote vrede
- 64 Vasten van het hart: zelfovergave
- 65 Ken het mannelijke, behoud het vrouwelijke
- 66 Ken het witte, richt je tot het zwarte
- 67 Glorie en schande
- 68 Een verrassende visie
Achtste thema (3): wu wei, zijn zonder doen
- 69 De zi ran van Tao is wu wei
- 70 Afleren
- 71 Geweldloosheid
- 72 De drie schatten
- 73 De eerste schat: mededogen
- 74 De tweede schat: spaarzaamheid
- 75 De derde schat: niet de eerste durven zijn
Negende thema: hua, transformatie
- 76 Twee transformerende stromen
- 77 Wees voorzichtig
- 78 Transformatie
- 79 Innerlijke alchemie
- 80 Innerlijke alchemie in het latere taoïsme
- 81 De kracht van de groep
Dankwoord
Bibliografie
Verantwoording illustraties
