LEES OVER HET SYMPOSION ALLES IS BEWUSTZIJN OP ZONDAG 19 MEI 2024
1 Kritek van de zuivere rede
Slechts weinig teksten hebben de moderne filosofie zo ingrijpend veranderd als Kants Kritiek van de zuivere rede (1781). In dit geniale werk reageert Kant op de dramatische botsing tussen de rationalistische metafysica van zijn tijd en het nieuwe newtoniaanse wereldbeeld. Hij doorbrak de impasse tussen beide kampen door aan te tonen dat de principes die ons denken voortbrengt slechts geschikt zijn als grondslag van natuurwetenschappelijke kennis. Daarmee bepaalt Kant in algemene zin wat de grenzen zjin van wat de menselijke rede vermag. Sindsdien staat een groot deel van de filosofie in het teken van pogingen om Kant beter te begrijpen, te overwinnen of te weerleggen.
BESTEL KRITIEK VAN DE ZUIVERE REDE
2 Overe pedagogiek
Baanbrekend klassiek werk over opvoeding, wereldburgerschap en persoonlijk leiderschap. Immanuel Kants Pedagogiek uit 1803 is het eerste boek over opvoedkunde met een wetenschappelijke methode en daarom baanbrekend voor de moderne wetenschappelijke pedagogiek. Opvoeding vindt bij Kant plaats in een kosmopolitisch perspectief: kinderen worden opgevoed tot wereldburgers. De mens kan namelijk enkel als wereldburger zijn menselijkheid realiseren. Deze kosmopolitische oriëntatie gaat voorbij aan alle persoonlijke, familiale en nationale belangen. Alleen de wereldburger die in zijn persoonlijkheid alle diversiteit heeft geïntegreerd, heeft namelijk deel aan de mensheid en handelt als mens zelfverantwoordelijk ofwel moreel. Hij beschikt over alle kwaliteiten van persoonlijk leiderschap. Kants Pedagogiek kan daarom ook gelezen worden als het eerste moderne document dat het idee van persoonlijk leiderschap via een pedagogische methode in het kind aanlegt. Het werk wordt ingeleid door gerenommeerd Kant-kenner dr. Ernst-Otto Onnasch. Hij laat zien dat Kants opvoedkundige aanzet niets aan actualiteit heeft verloren. Hij biedt radicaal vernieuwende gezichtspunten voor de hedendaagse overdenking van de opvoedkunde. ‘De mens is het enige schepsel dat opgevoed moet worden.’
3 Kritiek van oordeelsvermogen
Weinig boeken hebben zo’n helder stempel op de moderne cultuur gedrukt als Kants drie Kritieken. De denkers die de spreekbuis van onze tijd zijn, van Schopenhauer en Heidegger tot Derrida en Neiman, bevestigen het: met Kants Kritieken is ons denken pas echt modern geworden. In de Kritiek van de zuivere rede (1787) had Kant de mogelijkheid van de menselijke kennis onderzocht. Hij kwam tot de slotsom dat die beperkt blijft tot het domein van de zintuiglijke ervaring, en dat we niets kunnen weten over zaken die deze ervaring te boven gaan: over de ziel, de wereld als geheel en God. In de Kritiek van de praktische rede (1788) stelt Kant echter dat we als praktische, moreel handelende wezens onafhankelijk zijn van de zintuiglijke wereld en deel hebben aan de wereld van de bovenzintuiglijke dingen. De Kritiek van het oordeelsvermogen kan worden beschouwd als de voltooiing van Kants kritische filosofie. In deze derde Kritiek probeert Kant het domein van het theoretische kennen en dat van het praktische handelen met elkaar te verbinden, en van een zinvol perspectief te voorzien. De Kritiek van het oordeelsvermogen was en is zeer invloedrijk. De esthetica, zoals Kant die in het eerste deel van het boek formuleert, heeft in tal van opzichten de weg vrijgemaakt voor moderne opvattingen over kunst. Maar het boek is ook als geheel een werk van verbluffende thematische rijkdom. ‘De vertaling zelf, de fraaie vormgeving en de overvloed aan extra informatie maken meteen duidelijk dat ook dit deel een lange toekomst voor de boeg heeft.’ ‘Een uitstekende introductie tot een moeilijke tekst.’ ‘Indrukwekkende prestatie.’
BESTEL KRITIEK VAN OORDEELSVERMOGEN
4 Wat is verlichting
Immanuel Kant is niet alleen de auteur van de drie beroemde Kritieken, maar ook van diverse beschouwingen over recht, politiek, geschiedenis en godsdienst. Wat is verlichting? brengt een aantal van Kants opstellen samen die een goed beeld geven van zijn bijdrage aan de publieke discussie over verlichting en menselijke geschiedenis. Kant beantwoordt vragen als: Laat de geschiedenis morele vooruitgang zien? Hoe verhoudt de verlichting zich tot staatsbemoeienis met meningsuiting en godsdienst? Wat leren oud‑Bijbelse bronnen en recente ontdekkingen ons over verre oorden en verschillende mensenrassen? In onze tijd wordt opgeroepen de waarden van de verlichting met kracht te verdedigen, maar lijkt het vertrouwen in vooruitgang tanende. Wat had Kant, een van de belangrijkste verlichtingsdenkers, hierover eigenlijk te melden? Zijn visie op de vooruitgang in de geschiedenis is deels gebaseerd op onze morele plicht om de wereld beter achter te laten dan we haar aantroffen. Kants beschouwingen geven ons een interessant inkijkje in de manier waarop men in de late achttiende eeuw aankeek tegen de menselijke ontwikkeling. Dat inkijkje is soms ook verontrustend: stemt Kant impliciet in met de Europese expansie en met het bestaan van verschillende menselijke rassen?
5 Kritiek van de praktische rede
In de Kritiek van de praktische rede stelt Kant dat we als praktische, moreel handelende wezens onafhankelijk zijn van de zintuiglijke wereld en deelhebben aan de wereld van de bovenzintuiglijke dingen. De ziel, de wereld en God, hoe onkenbaar ze ook zijn, krijgen in ons morele handelen een objectieve realiteit. Want in de fundamentele vrijheid die aan ons handelen in de wereld ten grondslag ligt, raakt de menselijke ziel aan het goddelijke. Daarom heeft de praktische rede voor Kant het primaat boven de zuivere rede. Zijn tweede Kritiek is de ‘sluitsteen’ van Kants kritische systematiek en het kloppende hart van zijn filosofisch oeuvre.
BESTEL KRITIEK VAN DE PRAKTISCHE REDE
LEES OVER HET SYMPOSION ALLES IS BEWUSTZIJN OP ZONDAG 19 MEI 2024