Of je nu opstaat, tandenpoetst, koffie haalt op je werk, boodschappen doet of autorijdt: elk moment is geschikt om bewust te leven. Je hoeft niet alles stop te zetten of uren te mediteren. Je kunt rustmomenten en adempauzes inpassen in je drukke bestaan wanneer je maar wilt. Telkens een paar minuten is genoeg. Vind rust in ademen staat vol korte meditaties, anekdotes en adviezen, waarmee je elk moment van de dag mindful kunt doorbrengen. Een eenvoudige gids voor een rijker spiritueel leven. Thich Nhat Hanh is een Vietnamese, boeddhistische monnik, dichter en mensenrechtenactivist. Hij is ook schrijver van onder andere Het wonder van mindfulness.
INLEIDING
Wij hebben allemaal behoefte aan een spirituele dimensie in ons leven. We hebben spirituele oefening nodig. Als we regelmatig en gedegen oefenen, dan kunnen we angst, woede en wanhoop in onszelf omvormen en leren omgaan met de problemen die ieder van ons in het dagelijks leven tegenkomt.
Het echt goede nieuws is dat elk moment van de dag een spirituele oefening kan worden. Het is niet nodig een bepaald gedeelte van de dag te reserveren voor ‘Spirituele Oefening’ – met een hoofdletter S en een hoofdletter O. Ieder moment wordt een spirituele oefening als we de energie van volle aandacht en concentratie ontwikkelen.
Wat je ook doet, je kunt ervoor kiezen om helemaal aanwezig te zijn bij wat je doet, en dit met je vollledige aandacht en geconcentreerd te doen. Dan wordt je bezigheid een spirituele oefening. Als je in volle aandacht inademt, dan ben je er, volledig aanwezig in het hier en nu. Adem in en voel hoe levendig je bent; dat is een spirituele oefening. Iedereen is in staat om aanachtig in en uit te ademen. Ik adem in en ik weet dat ik inadem: zo oefen je aandachtig ademhalen.
Aandachtig ademhalen mag dan eenvoudig zijn, het effect ervan kan heel groot zijn. Richt je aandacht op je ademhaling, laat het verleden los, laat de toekomst los en laat alles waar je mee bezig net los. Met ons hele wezen volgen we de stroom van de ademhaling. Lichaam en geest worden één en we zijn helemaal aanwezig, levend in het huidige moment. We zijn thuis. Slechts één ademhaling, in en uit, kan deze volledige aanwezigheid en levendigheid al teweegbrengen. Dan is de energie van aandacht in ons aanwezig. Aandacht (mindfulness) is de energie die ervoor zorgt dat wij volledig aanwezig zijn, sprankelend van leven in het hier en nu.
Als we thuiskomen bij onszelf en merken dat er ergens pijn of spanning in ons lichaam is, dan laat mindfulness, die onvoorwaardelijke, open aandacht, ons dit weten. De aandacht brengt ons weer in contact met wat er op dit moment in ons lichaam, ons gevoel, ons denken en ook in onze omgeving gebeurt. Onze volle aandacht maakt het voor ons mogelijk volledig in het hier en nu te leven; lichaam en geest verenigd en bewust van wat er in en om ons heen gebeurt. Als we onze volle aandacht ergens op richten, zijn we er vanzelf ook op geconcentreerd.
Aandacht en concentratie zijn de belangrijkste energieën van de spirituele oefening. We kunnen met aandacht theedrinken, het ontbijt met aandacht klaarmaken, met aandacht douchen. Dan wordt alles wat we doen een spirituele oefening en krijgen wij de kracht om de vele moeilijkheden die zich in het dagelijks leven en in de maatschappij kunnen voordoen het hoofd bieden.
Door je, waar je ook bent, eenvoudigweg bewust te worden van de mate van ontspanning, spanning of pijn (of allemaal tegelijk in verschillende delen) in je lichaam, ontstaat er al enig inzicht, iets van ontwaken en verlichting. Als je enige spanning of pijn in je lichaam ontdekt, dan kun je iets doen om deze te verlichten. Terwijl je in- en uitademt zeg je tegen jezelf: ‘Ik adem in en ben mij bewust van de spanning of pijn in mijn lichaam. Ik adem uit en sta toe dat mijn lichaam zich van de spanning of pijn bevrijdt.’ Op deze manier oefenen we ons voledig bewust te zijn van ons lichaam.
Spirituele oefening is dus iets wat wij allemaal kunnen doen. Je kunt niet zeggen: ‘Ik ben te druk en heb nu geen tijd om te mediteren.’ Onmogelijk. Terwijl je van het ene gebouw naar het andere loopt, of van de parkeerplaats naar kantoor, kun je aandachtig lopen en plezier beleven aan iedere stap die je zet. Iedere stap die je met volledige aandacht zet, kan de spanningen in je lichaam en gevoelens verminderen, heling en vreugde brengen en transformatie bewerkstelligen.
ADEM IN, ADEM UIT
Er is werk aan de winkel, werk dat je leuk vindt om te doen. Het is interessant en je bent graag productief. Maar te hard werken en te veel tegelijk doen, put je uit. Je wilt graag mediteren zodat je je beter kunt ontspannen en een vrediger, gelukkiger en vreugdevoller leven kunt leiden. Alleen heb je geen tijd om iedere dag te mediteren. Dat is een probleem. Wat nu? Dit boek is jouw antwoord.
Wakker worden
Zodra je ’s ochtends wakker wordt, kun je – meteen – glimlachen. Dit is een glimlach van inzicht. Je bent je ervan bewust dat er een nieuwe dag is aangebroken, dat het leven je vierentwintig gloednieuwe uren schenkt en dat dit het kostbaarste geschenk is dat je kunt krijgen. Je kunt zachtjes of hardop voor jezelf het volgende vers opzeggen:
’s Ochtends word ik wakker en glimlach.
Vierentwintig gloednieuwe uren liggen voor me.
Ik neem mij voor ieder moment ten volle te leven
en met mededogen naar alle levende wezens te kijken.
Je kunt dit vers uitspreken terwijl je nog in bed ligt, met je armen en benen prettig ontspannen. Adem in en spreek de eerste regel uit. Adem uit terwijl je de tweede uitspreekt. Tijdens de volgende inademing spreek je de derde regel uit en terwijl je weer uitademt de vierde. Vervolgens ga je met een glimlach op je gezicht rechtop zitten, je trekt je sloffen aan en loopt naar de badkamer.
Ieder moment is een geschenk van het leven
Stromend water – je gezicht wassen
Als je weet hoe je het licht van volle aandacht kunt laten schijnen op de dingen die je doet, kun je heel gelukkig zijn terwijl je je gezicht wast, tandenpoetst, haren kamt, je scheert en doucht. Bijvoorbeeld als je de kraan open doet, kun je je verbonden voelen met het water dat uit de kraan stroomt en ook met de bron van het water. Je kunt het volgende vers opzeggen:
Water komt van hoog in de bergen.
Water stroomt diep in de aarde.
Op wonderbaarlijke wijze komt het tot ons.
Ik ben oneindig dankbaar.
Door dit vers word je je bewust van de weg die het water aflegt, helemaal van de bron naar de wasbak in jouw badkamer. Dat is mediteren. Je merkt dan ook wat een voorrecht het is dat het water bij jou zomaar uit de kraan komt wanneer je die opendraait. Je hiervan bewust te zijn maakt je al gelukkig. Dat is mindfulness.
Mindfulness is volle aandacht; het vermogen om ieder moment opnieuw te herkennen wat er gebeurt. In dit geval draai je de kraan open en het water komt er voor jou uit. In Plum Village in Frankrijk hebben wij soms geen water. Iedere keer dat dit gebeurt, worden we eraan herinnerd wat een ontbering het is om zonder water te moeten leven en wat een geluk als het er wel is. We realiseren ons wat geluk is als we terugdenken aan de ontberingen die we geleden hebben!
Ik draai de kraan graag langzaam open om het frisse, koele water in de kom van mijn handen te laten lopen en het in mijn gezicht te plonzen. Hier in Frankrijk is het water in de winter heel koud. Het is zo verfrissend om het koude water op mijn vingers, ogen en wangen te voelen. Wees alsjeblieft helemaal aanwezig, zodat je deze sensatie volledig kunt ondergaan. Laat je erdoor wakker schudden. Geniet ervan. Je bent gelukkig omdat je het geschenk van het water naar waarde weet te schatten en je eigen dankbaarheid weet te koesteren.
Dit alles geldt ook wanneer je water in de wasbak laat lopen om je hele gezicht te wassen. Wees je bewust van iedere beweging, denk ondertussen niet aan allerlei andere zaken. Voor jou is het op dit moment het belangrijkste vreugde te ervaren bij iedere beweging die je maakt. Haast je niet om snel iets anders te kunnen gaan doen. Dat is mediteren! Mediteren is je volledige, pure aanwezigheid op ieder moment aan jezelf schenken. Het is het vermogen werkelijk te begrijpen dat ieder moment een geschenk van het leven is, een geschenk van hemel en aarde. Binnen zen noemen we dit de ‘vreugde van meditatie’.
Tandenpoetsen
Ik wil je uitdagen om een à twee minuten lang je tanden te poetsen. Hoe kun je je hierbij voor die paar korte minuten gelukkig voelen? Haast je niet. Probeer je tanden niet zo snel mogelijk te poetsen om er maar van af te zijn. Richt al je aandacht op het tandenpoetsen.
Je hebt alle tijd om je tanden te poetsen. Je hebt een tandenborstel, tandpasta en tanden die gepoetst moeten worden. Ik ben vierentachtig en elke keer dat ik mijn tanden poets voel ik me gelukkig – weet je, ik vind het geweldig dat ik op mijn leeftijd nog tanden heb om te poetsen! De uitdaging is om op zo’n manier je tanden te poetsen dat je je op je gemak en gelukkig voelt gedurende die hele een à twee minuten dat je poetst. Als dat je lukt, ben je erin geslaagd om van het tandenpoetsen een meditatie te maken. Hier is een vers voor bij het tandenpoetsen:
Terwijl ik mijn tanden poets en mijn mond spoel,
neem ik mij voor zuiver en liefdevol te spreken.
Aangename en juiste woorden uit mijn mond,
laten een bloem opbloeien in de tuin van mijn hart.
Deze versjes helpen ons weer bewust te worden van wat er in het moment gebeurt. Het is niet de bedoeling dat we helemaal in deze regels opgaan. Als je al volledig aandachtig en geconcentreerd bent en echt weet hoe je vredig in het huidige moment kunt verblijven, dan heb je misschien helemaal geen behoefte aan deze versjes.
Douchen en aankleden
Terwijl je doucht, je scheert, haren kamt en aankleedt, kun je net als tijdens het tandenpoetsen oefenen. We geven al onze aandacht aan waar we mee bezig zijn. We doen dit op een luchtige en ontspannen manier, wat ons eigen geluk ten goede komt. We beseffen dat wassen, scheren of haren kammen op dat moment het belangrijkste is wat ons in het leven te doen staat. Laat je door de gewoonlijke stroom van gedachten niet meeslepen naar gebeurtenissen uit het verleden of in de toekomst en let op dat je niet verstrikt raakt in zorgen, verdriet of boosheid.
Alleen al door op deze manier eenvoudigweg in aandacht te leven, zul je na drie dagen reeds enige vooruitgang zien. Net zoals dat gaat met alles wat je oefent: een instrument bespelen, zingen, of tafeltennissen. Als je elk moment van je leven diepgaand en in vrijheid wilt leven, dan zul je moeten stoppen met het najagen van het verleden, de toekomst en al je zorgen, en terug moeten keren naar het huidige moment.
INHOUDSOPGAVE
Voorwoord van de auteur
Inleiding
Adem in, adem uit
Gatha’s voor het dagelijkse leven
Het Pad van de Boeddha
Bron: ‘Vind rust in ademen’ van Thich Nhat Hahn
