Mysteries van Toetanchamon – webinar met Corina Zuiderduin, gehouden op 10 februari 2022

LEES OVER HET BOEK HET MOOIE WESTEN – MYTHEN EN SYMBOLEN IN EGYPTE

BESTEL HET MOOIE WESTEN – MYTHEN EN SYMBOLEN IN EGYPTE

Dit jaar is het honderd jaar geleden dat het graf van Toetanchamon is ontdekt. De prachtige objecten die Howard Carter aantrof zijn niet alleen schitterend om te zien, maar vertellen stuk voor stuk een boeiend verhaal. Waarom droeg farao Toetanchamon bijvoorbeeld een gouden masker? En wat betekent de geheimzinnige tekst op de achterkant van het masker?

Corina Zuiderduin, auteur van Het mooie westen, mythen en symbolen in Egypte werpt nieuw licht op de prachtige voorwerpen uit het graf in het bovenstaande webinar dat zij verzorgde op donderdag 10 februari 2022 in samenwerking met Pentagram boekwinkel. Het is het laatste webinar in de driedelige serie over Egyptische scheppingsmythen. De onderstaande tekst uit haar boek – paragraaf 6.1 met de titel’ Het gouden masker’ – biedt een voorproefje op het boek.

6.1

Mummies droegen vaak een gouden masker dat het gezicht van de overledene voorstelde. Zo’n masker omvatte niet alleen het gezicht, maar het hele hoofd en vaak ook een deel van het lichaam. Maskers hadden in diverse culturen vaak een bijzondere betekenis. De oude Grieken bijvoorbeeld, verbonden met het tijdelijke deel van de mens. Deze betekenis is terug te voeren op het toneelspel.

Griekse toneelspelers gebruikten tijdens een voorstelling een masker zodat het publiek hun rol kon herkennen. Een acteur kon op deze manier snel van personage verwisselen en meerdere rollen vertolken in hetzelfde toneelstuk. Andersom kon ook. Door een masker te gebruiken kon dezelfde rol door verschillende acteurs worden gespeeld.

De oude Grieken vergeleken het leven met een toneelstuk waarin elk mens zijn sociaal maatschappelijke rol speelt. Een rol is tijdelijk. Een mens wisselt elk leven van rol. Iemand kan in één leven een pottenbakker zijn, in een volgend leven een prinses in een paleis en in weer een ander leven een schrijver. Vaak verandert een rol al verschillende keren op een dag. Iemand kan de buurman zijn en even later de pottenbakker of de teamleider Maar de mens is niet de rol die hij speelt. Hij is de acteur die steeds andere rollen speelt. Hij is het diepere deel achter de rol.

Het begrip masker representeerde het deel dat in vroegere tijden onder het begrip ‘persoonlijkheid’ werd verstaan. Tegenwoordig heeft het begrip ‘persoonlijkheid een andere betekenis , maar in vroegere tijden had dit betrekking op het tijdelijke deel – het ego – van de mens. Het woord ‘persoonlijkheid’ stamt van het Latijnse woord voor ‘masker’, persona, dat letterlijk ‘er doorheen klinken’ – per sonare – betekent. De acteur, de werkelijke mens spreekt soor het masker, maar is niet het masker zelf. Het masker is zijn instrument.

De tekst aan de achterzijde van het gouden masker van Toetanchamon geeft aan dat ook de Egyptenaren vergelijkbare ideeën aan het masker toedichten. De tekst laat zowel de samenhang als de dualiteit zien tussen het innerlijke deel van Toetanchamon en zijn uiterlijke deel, tussen Osiris en zijn masker. ‘Je (het masker) bent voor Osiris,’ vermeldt de tekst. ‘Hij ziet dankzij jou. Je begeleidt hem op de goede wegen, overwint voor hem de bondgenoten van Seth zodat hij jouw vijanden kan verslaan …’

Het masker is voor Osiris geplaatst, net zoals het masker bij de Griekse toneelspelers de acteur bedekte. Het masker is de omhulling die de echte mens in zich verbergt. Osiris, de echte mens, zijn diepere Zelf, ziet dankzij zijn masker. Zijn masker stelt hem in staat ervaringen op te doen en steeds andere lessen te leren. Beide delen – de innerlijke mens en zijn masker – zijn belangrijk. Door het spelen van zijn rol kan de mens zichzelf tot uitdrukking brengen: zijn masker begeleidt hem op zijn ontwikkelingsweg.

Met Osiris en het masker delen de Egyptenaren de mens op in twee delen: Osiris aan de ene kant en zijn masker aan de andere kant. Net zoals je het bewustzijn in drie of in zeven delen kunt opdelen, wordt een tweedeling in veel culturen ook vaak gehanteerd. In het hindoeïsme komt de dualiteit naar voren in Aham en ahamkara. Aham is de ‘echte ik’, de echte mens (Atman), die zich onderscheidt van ahamkara, het lagere zelf (het ego).

In de Bhagavad Gita komt een tekst voor die vergelijkbaar is met de tekst op het masker van Toetanchamon waar de twee delen in eerste instantie elkaars vijanden zijn. Hun wil of wens is immers tegengesteld: algemeen belang of eigenbelang; verbondenheid of ego. Zij worden vrienden wanneer het lagere zelf onder leiding vna het hogere Zelf alle eigenschappen die hem belemmeren één te worden met zijn innerlijke god heeft getransformeerd naar goede eigenschappen. Oneerlijkheid heeft hij omgezet naar eerlijkheid, onrecht in rechtvaardigheid, egoïsme in altruïsme. Het hele masker is dan goddelijk geworden. Dit wordt bij het masker van Toetanchamon niet alleen uitgedrukt door het masker van goud te maken, ook door de tekst op de achterzijde van het masker maakt dat duidelijk. Elke deel van het masker wordt aan een godheid toegeschreven.

Uit: ‘Het mooie westen, mythen en symbolen in Egypte’ (paragraaf 6.1) door Corina Zuiderduin

LEES OVER HET BOEK HET MOOIE WESTEN – MYTHEN EN SYMBOLEN IN EGYPTE

BESTEL HET MOOIE WESTEN – MYTHEN EN SYMBOLEN IN EGYPTE