BESTEL HET VERBORGEN LEVEN VAN BOMEN
Hieronder volgt een bespreking van het boek ‘Het verborgen leven van bomen’ van Peter Wohlleben door Ansfrida Vreeburg. De tekst komt uit Logon 2020-4.
De auteur
Peter Wohlleben (1964) studeerde bosbouw en werkte meer dan twintig jaar bij bosbeheer in Rijnland. Hij is gedurende zijn werk en leven langzaam anders naar bos en de natuur gaan kijken. Hij werd, nadat hij in 2006 ontslag nam, boswachter in de Eifel en schreef meerdere boeken. ‘Het geheime leven van bomen’ was zijn (internationale) doorbraak in 2016.
LEES OVER DE BOVENSTAANDE BOEKEN VAN PETER WOHLLEBEN
Beginalinea / Voorwoord
‘Toen ik mijn professionele loopbaan als houtvester begon, wist ik ongeveer evenveel van het verborgen leven van bomen als een slager van de gevoelens van dieren. De moderne bosbouw produceert hout, dat wil zeggen: er worden stammen geveld en vervolgens weer nieuwe boompjes geplant. Lezend in vaktijdschriften ontstaat al snel de indruk dat men alleen is geïnteresseerd in het welzijn van het bos voor zover dat noodzakelijk is voor een optimale bedrijfsvoering. Voor het normale werk van een houtvester is dat ook voldoende en langzamerhand wordt je blik daardoor vervormd. Omdat ik elke dag honderden sparren, beuken, eiken of dennen moet taxeren op hun geschiktheid om gezaagd te worden en op hun marktwaarde, is mijn waarneming beperkt tot dat gezichtsveld. (…)
Ongeveer twintig jaar geleden begon ik met het organiseren van survivaltrainingen en blokhuttentochten voor toeristen. (…) In gesprekken met de vele bezoekers werd mijn beeld van het bos weer rechtgezet. Kromme knoestige bomen die ik toen nog als inferieur beschouwde, riepen bij wandelaars veel enthousiasme op. (…)
Ineens ontdekte ik talloze wonderen waar ik eigenlijk geen verklaring voor had. (…)
Ik nodig je uit om het geluk dat bomen ons kunnen geven met mij te delen. Wie weet ontdek jij zelf bij je volgende boswandeling wel kleine en grote wonderen.’
LEES OVER DE BOVENSTAANDE BOEKEN OVER BOMEN EN BOSSEN
Redenen om dit boek niet te lezen
Zelfs als je dol bent op natuur kan het zijn dat je enigszins moet doorbijten om door te blijven lezen. De hoofdstukken lijken soms wat los van elkaar te staan en hoewel je veel leert, kun je na een half boek niet veel navertellen. Misschien zou een overkoepelend verhaal of een structuur het boek beter maken, iets om voor door te lezen. Misschien schrijft Wohlleben nog wat droog in dit boek, in zijn laatste boek, De geheime band tussen mens en natuur is dat iets minder het geval.
Redenen om dit boek wel te lezen
Als je van natuur houdt, specifiek van bomen en bos, heeft dit boek je veel te bieden; wees bereid om je te verbazen over het wonder der natuur. Een van de sterkste punten van het boek is dat de schrijver ons meeneemt in de oneindige complexiteit van het leven. Hoe bomen samenleven met en afhankelijk zijn van groot en klein leven om hen heen, hoe ingenieus alles in elkaar zit en samenhangt.
Zo leren we van alles over een druk bodemleven, over de langzame groei van bomen en over de minieme kans van een eikel om een volwassen eik te worden. En hoe vogels en andere dieren samenleven met bomen, of hen het leven zuur en moeilijk maken. Met voorbeelden geeft hij aan dat een geplant bos, zoals bijna al het bos in Europa, ook al is het al honderd jaar oud, in de verste verte nog niet de benodigde complexe samenhang heeft gekregen met alles wat leeft, zoals dat in een oerbos het geval is.
Veel van wat Wohlleben ons van het wonder der bomen en het bos wil meegeven is ‘gewoon’ afkomstig uit wetenschappelijke publicaties. Verbazingwekkend hoeveel de wetenschap al heeft kunnen bewijzen en wat gek dat je daar, als je dit boek niet zou lezen, zó weinig over hoort.
Wat ik bijzonder vond om te lezen, is hoe bomen via hun uitgebreide, zeer fijne wortelstelsel met elkaar communiceren en hoe schimmels daarin ook nog een soort middelaar kunnen zijn. Zie het als een soort internet van bomen onderling. Als één boom last heeft van een plaag worden bomen in de buurt ‘gewaarschuwd’, zodat ze direct antistoffen kunnen aanmaken of een vervelend smaakje waardoor het specifieke insect dat de plaag veroorzaakt de bladeren niet meer lekker vindt.
Wohlleben wil ons prikkelen om geraakt te worden door het wonder der natuur. Soms maakt hij daarvoor ook een uitstapje naar iets dat niet wetenschappelijk is bewezen en maakt het meer filosofisch. En eigenlijk voelt dat misschien wel natuurlijk… om het wonder der natuur niet alleen maar vanuit de wetenschap te benaderen.
Opvallende passage
‘Kunnen planten denken, zijn ze intelligent? (…) Als de wortel in de aarde tastend zijn weg zoekt, kan hij prikkels ontvangen. De onderzoekers meten elektrische signalen die in een overgangszone worden verwerkt en tot gedragsveranderingen leiden. Stuiten de wortels op giftige stoffen, ondoordringbare stenen of op natte stukken, dan analyseren ze de situatie en geven de noodzakelijke veranderingen aan de groeizone door. Die verandert vervolgens van richting en stuurt de uitlopers om het gevaarlijke stuk grond heen. Of je hierin ook nog een centrum van intelligentie, geheugen en emoties kunt zien, wordt op dit moment door de meerderheid van de plantenonderzoekers in twijfel getrokken. Ze winden zich er vooral over op dat de bevindingen naar soortgelijke situaties bij dieren worden vertaald, en ten slotte over het feit dat de grenzen tussen planten en dieren lijken te verdwijnen. Nou en? Wat zou daar zo erg aan zijn?
De scheiding plant/dier is sowieso willekeurig gekozen en opgehangen aan de manier waarop ze aan hun voedingsstoffen komen: de ene bedrijft fotosynthese, de andere eet levende wezens. Grote verschillen zijn er tenslotte alleen nog in het tijdsbestek waarin informatie wordt verwerkt en in handelingen wordt omgezet. Maar zijn langzame wezens automatisch inferieur aan snelle? Ik denk weleens dat we bang zijn dat we bomen en ander groen met meer respect zouden moeten behandelen als onomstotelijk zou worden vastgesteld hoezeer ze in veel opzichten op dieren lijken.’ (pagina 77–78)
BESTEL HET VERBORGEN LEVEN VAN BOMEN
DOWNLOAD LOGON 2020-4 (PDF, 72 PAGINA’S)