BESTEL HET DIKKE BOEK VAN ONZE BIJZONDERE AARDE
Onlangs verscheen de Nederlandse editie van het fraaie boek dat de Britse auteur en aardwetenschapper Cally Oldershaw schreef over de aarde. De bovenstaande bladervideo van het Engelstalige origineel geeft ook een indruk van ‘Het dikke boek van onze bijzondere aarde’.
Wist je dat
- meer dan de helft van alle planten en dieren in het regenwoud leven?
- het grootste deel van een ijsberg onder water zit?
- diamanten zich 160 km onder het aardoppervlak vormen?
Een indrukwekkend boek vol ongelooflijke feiten en boeiende verhalen over onze planeet. Ontdek alles over de lagen van de aarde, bijzondere landschappen en de verschillende soorten weer. Adembenemende fotografie en prachtige illustraties, uitzonderlijk gedetailleerd
De aarde verandert voortdurend. De ene dag is het warm en zonnig, de andere dag is het koud, nat en stormachtig. Verschillende weerpatronen beïnvloeden het oppervlak van de aarde elk op hun eigen manier. In de loop der tijd raken rotsen verweerd en slijten ze af, en veranderen hele landschappen. Beweging onder de grond, zoals door aardbevingen en vulkanen, is op het aardoppervlak te zien. In de loop van miljoenen jaren kunnen bergen ontstaan en weer verdwijnen.
Op dit moment valt er misschien een blad van een boom in een meer, waait er misschien een zandkorreltje door een woestijn en druppelt er misschien mineraalrijk water in een kalksteengrot – in miljoenen jaren tijd kunnen kleine verschillen grote veranderingen veroorzaken. Als aardwetenschapper bestudeer ik hoe de aarde werkt, een beetje zoals een detective. En dat kun jij ook doen! Door uit te pluizen hoe de aarde nu werkt, kunnen we meer te weten komen over hoe hij in het verleden werkte, en welke veranderingen ons in de toekomst misschien te wachten staan.
Cally Oldershaw
DE PLANEET AARDE
Wij wonen op een heel bijzondere planeet, die samen met de andere planeten van het zonnestelstel in een baan om de zon draait. De aarde is ongeveer 4,5 miljard jaar geleden ontstaan en dankzij onze positie als derde planeet vanaf de zon hebben wij water en kunnen we hier dus leven. Anders dan bij andere planeten verandert het oppervlak van onze aardbol door actieve tektonische platen voortdurend. Ook hebben wij met wisselende weersomstandigheden te maken, met als gevolg dat ons steenachtige land en zee niet hetzelfde blijven.
Bergen slijten af door verwering en erosie, en waar land wordt samengeperst ontstaan nieuwe bergen. Op andere plaatsen splijt het land en wijkt het uiteen, waardoor zeeën ontstaan en lava uitbarst. Warmte uit het binnenste van onze planeet geeft ons een hernieuwbare energiebron die kan worden gebruikt om elektriciteit op te wekken. In combinatie met druk smeedt en transformeert diezelfde warmte gesteenten. Zo worden de natuurlijke schatten van de aarde gecreëerd, een kostbare verzameling van onder andere mineralen, edelstenen, kristallen en metalen. Voor zover we weten, is de aarde de enige planeet in ons zonnestelsel met water aan het oppervlak, wat leven mogelijk maakt.
KERN
Als je je de aarde voorstelt als een appel, zou de aardkorst zo dik zijn als de appelschil. En de planeet aarde heeft, ook net als een appel, binnenin een klokhuis, maar dan zonder steeltje! We weten dat de aardkern uit twee delen bestaat: een gloeiendhete, massieve binnenkern met daaromheen een dikke laag vloeistof. De binnenkern heeft een doorsnede van ongeveer vierentwintighonderd kilometer en bestaat uit twee metalen – nikkel en ijzer – terwijl de buitenkern voornamelijk uit vloeibaar ijzer, nikkel en zuurstof bestaat. Om bij de rand van de buitenkern te komen zou je zo’n drieduizend kilometer moeten graven. Tot nu toe hebben we nog maar een kilometer of twaalf diep in de aardkorst gegraven, dus we hebben nog een heel eind te gaan.
MANTEL
Tussen de aardkern en de korst zit een enorme laag gesteente. Die noemen we de mantel. Hij is bijna drieduizend kilometer dik. Donkere mantelstenen bevatten veel ijzer- en magnesium-mineralen. Soms zitten er ook groene olivijnen en pyroxenen in, en zelfs rode granaten of diamanten. De grens tussen de mantel en de aardkorst heet de Mohorovičić-discontinuïteit of kortweg de Moho. Hij is genoemd naar de man die hem heeft ontdekt, een Kroatische wetenschapper die Andrija Mohorovičić heette. Hij kon die grens niet echt zien, maar wist dat die er was doordat hij aardbevingen bestudeerde en merkte dat ze op een bepaalde diepte van snelheid veranderden. Dat moest betekenen dat ze op een ander materiaal stuitten, begreep hij.
ROTSACHTIGE KORST
In Patagonië in Chili staan schitterende, puntige bergen die hoog de lucht in rijzen. Ze heten de Torres del Paine, wat ‘blauwe torens’ betekent, en ze zijn diep onder de grond ontstaan door beweging onder de aardkorst. Twaalf miljoen jaar geleden had zich gesmolten gesteente, dat magma heet, door de aardlagen heen omhoog gewrongen. Maar in plaats van uit te barsten als een vulkaan bereikte dat magma nooit het oppervlak. Het gesmolten gesteente koelde ondergronds af en vormde een ronde koepel van graniet. Tijdens de laatste ijstijd, ongeveer veertienduizend jaar geleden, was de grond bedekt met ijs, maar toen dat ijs begon te smelten, sleten de grond en het zachtere sediment op het graniet weg. Daarna sleet het graniet langzaam maar zeker af tot alleen de opvallende blauwachtige torens over waren.
BESTEL HET DIKKE BOEK VAN ONZE BIJZONDERE AARDE
