Als twee majestueuze zuilen verheffen de twee winterfeesten Kerstmis en Epifanie zich in de tempel van het jaar. Het zijn de feesten die op de geboorte van de mens en de geboorte van de godheid in de aardesfeer wijzen: de geboorte van de oermens Jezus van Nazareth en de daaropvolgende geboorte van de hoogste geest van onze kosmos, Christus, de zoon van God in de lichamelijke omhulsels van Jezus.

Tussen deze twee feesten strekken zich, als een machtige kosmische ladder – de twaalf heilige nachten uit, als twaalf opklimmende niveaus van het wereldbewustzijn, die de mensheid met de sfeer van het allerhoogste kosmische wezen verenigen.

‘Van Jezus tot Christus’ – met deze paar woorden kan de hele betekenis worden aangeduid van deze grote opstijgende ontwikkelingsweg, die van het niveau van de mens via de negen niveaus van de wezens van de geestelijke hiërarchieën, die de hele aarde-ontwikkeling besturen, naar de hoogste niveaus van de Heilige Geest en de godszoon Christus leidt, voor zover het werken van deze hoogste godheden zich binnen de grenzen van onze kosmos, dat wil zeggen binnen de grenzen van de onze kosmos omvattende dierenriemsfeer openbaart.

In deze zin kan de weg van Kerstmis tot Epifanie voor ons tot een opstijgen worden naar het grote ‘land van het Universum, van waaruit Christus naar de aarde is afgedaald’, tot een weg die ons in de loop van de twaalf heilige nachten door alle twaalf regionen van de sterrenwereld voert, van het gebied van de Vissen, waar de oorsprong van het menszijn wordt bewaard, tot en met het gebied van de Ram, de poort waardoor Christus eens uit de hoogste macrokosmische, aan gene zijde van de dierenriem gelegen Vadersfeer onze kosmos betrad.

Eén keer per jaar – in de tijd van 25 december tot en met 6 januari – zijn de kosmische krachten die in de loop van de twaalf maanden om beurten een maand lang de gang van het jaar besturen, op zodanige wijze werkzaam, dat de tussen deze twee feesten gelegen 12 dagen en 13 nachten wat hun geestelijke gehalte betreft als het ware een geconcentreerde afspiegeling worden van de geestelijke krachten, die vanuit de macrokosmos de kringloop van het jaar gestalte verlenen.

Alleen de uiterlijke positie al, die deze dagen in de kringloop van het jaar innemen – midden in de winter, de tijd waarin de geest van de aarde in het fysieke aardelichaam optimaal wakker is -, getuigt van hun bijzondere betekenis voor het gehele leven van het jaar. Want in de winter, in het bijzonder gedurende de twee weken na de zonnewende, herinnert de aarde zich het meest intensief datgene, wat zij in de loop van de zomer in de kosmische verten, dat wil zeggen in de wereld van de planeten, maar vooral in de wereld van de vaste sterren, heeft beleefd.

En terwijl ziel en geest van de aarde tijdens de zomer in wereldverten verblijven, geestelijk gesproken in de schoot van de hogere hiërarchieën, geeft de aarde in de winter, en wel vooral gedurende de twaalf heilige nachten, door haar gedachte-herinneringen de hogere hiërarchieën de mogelijkheid om met hun krachten op bovenzinnelijke wijze in haar sfeer aanwezig te zijn en te werken.

Grote kosmische poorten openen zich als het ware in deze tijd van het jaar aan de hemel. En terwijl de Geest-zon zijn licht in de duisternis van de winternacht doet schijnen, opent zich voor de mens ieder jaar opnieuw de mogelijkheid om op een waarlijk unieke wijze in de hiërarchische kosmos te schouwen, in het wereldwerken van de hiërarchieën die onze aarde leiden.

Daarom kan een mens van onze tijd, die er – van geesteswetenschappelijke kennis doordrongen – naar streeft om de heilige nachten werkelijk mee te beleven, op zekere dag gewaarworden, hoe het – dankzij de krachten van de hiërarchieën die in de gedachten van de aarde werkzaam zijn – met name in deze periode op een directere wijze dan in welk ander jaargetijde ook mogelijk is om hun kosmische sfeer te benaderen.

Epifanie is het feest van de bovenzinnelijke geboorte van Christus, in tegenstelling tot Kerstmis als het feest van de aardse geboorte van de mens Jezus van Nazareth. Een werkelijk begrip van het Epifanie-mysterie kan er in aanzienlijke mate toe bijdragen dat het materialisme, dat vandaag de dag de hele mensheid in zijn greep houdt, geleidelijk wordt overwonnen. Dit materialisme laat de aardse geboorte van Jezus nog gelden, maar van de bovenzinnelijke geboorte van Christus in Jezus van Nazareth bij de doop in de Jordaan wil het daarentegen niets weten.

Rudolf Steiner (fakkeldrager van het Rozenkruis 16) zei daarover: ‘Tot dit bovenzinnelijk begrijpen van Christus in Jezus van Nazareth moeten we weer komen. Ondanks de innige verering die we willen blijven koesteren voor het feest van Jezus’ geboorte, voor datgene wat het kerstfeest op zich geworden is, moeten we onze zinnen weer leren richten op de andere geboorte, die bij de Johannesdoop in de Jordaan als een buitenaardse geboorte plaatsvindt’.

INHOUDSOPGAVE

Inleiding

I

1. De dierenriem en de geestelijke hiërarchieën (Een weg door de twaalf heilige nachten)
2. Het stergeschrift als sleutel tot de antroposofische christologie
3. Het stergeschrift en het bouwprincipe van het eerste Goetheanum

II

1. Het kosmische aspect van het Sophiawezen
2. Het kosmische aspect van het Michaëlwezen
3. Het bouwen van het innerlijke Goetheanum als weg tot het beleven van de etherische Christus

Bijlage: Een opmerking over de volgorde van de dierenriemtekens
Overzicht van de geraadpleegde werken van Rudolf Steiner
Noten

Bron: De twaalf heilige nachten en de geestelijke hiërarchieën van Sergej O. Prokofieff