AANMELDEN VOOR DE LEZING VAN WILLEM BEEKMAN OP 13 OKTOBER 2023 IN HAARLEM
Wie goed kijkt ziet overal in de natuur samenhang. In zijn boek ‘Openbaar geheim’ (verschenen in 2020) gidst begenadigd verteller Willem Beekman je door de plantenwereld en het dierenrijk. Hij vertelt op aanstekelijke wijze over samenwerking tussen dieren, de ontwikkeling van organismen en dat wat ons als levende wezens met elkaar verbindt. Beekman is ook auteur van Mijn hemel – op zoek naar sterren en hun verhalen, dat verscheen in oktober 2021.
Als spreker raakte Willem Beekman reeds talloze mensen met zijn enthousiasme en kennis van de natuur. De wijsheid, schoonheid en soms genialiteit van planten en dieren zijn voor hem een onuitputtelijke bron van inspiratie. Zijn enorme kennis, vlotte schrijfstijl en illustraties van eigen hand maken ‘Openbaar Geheim’ tot een fascinerend en tegelijkertijd toegankelijk boek over wat wij kunnen leren van de natuur.
AANMELDEN VOOR DE LEZING VAN WILLEM BEEKMAN OP 13 OKTOBER 2023 IN HAARLEM
VOORWOORD
To see a World in a Grain of Sand
And Heaven in a Wild Flower
Hold Infinity in the palm of your hand
And Eternity in an hour
William Blake, uit ‘Auguries of Innocence’
Enkele jaren geleden kwam ik Willem toevallig tegen op een mineralenbeurs in de Bilt. We kenden elkaar uit de verte via gemeenschappelijke kennissen van vroeger en zo raakten wij aan de praat. Willem bleek, net als ik, pyrietkristallen te verzamelen. Het bijzondere van pyriet is dat het in de vorm van bijna alle platonische lichamen uitkristalliseert en ook nog eens de overgangsvormen daartussen maakt. Ik was nog nooit iemand anders tegengekomen die dee zelfde fascinatie had en het leek me dan ook leuk om een keer elkaars verzameling te bekijken. Dat werd het begin van een bijzonder dierbare en inhoudelijke vriendschap.
Wanneer Willem bij mij op bezoek kwam, bracht hij vaak iets mee uit de natuur; een schelp, een mineraal of een door een kevertje opgerold berkenblad. Daarbij hoorde altijd een bijzonder verhaal dat zorgvuldig werd verteld en dat bij mij steevast het gevoel opriep: ‘Hoe is het mogelijk dat de natuur dit zo mooi en ingenieus geregeld heeft?
De verhalen van Willem lieten mij binnenkijken in een werkelijkheid waar ik geen weet van had en waar ik tot dan toe aan voorbij had geleefd. De beelden waren altijd van een grote schoonheid en wijsheid die een gevoel van verwondering en bewondering bij mij wekten. Uit zijn verhalen sprak zo’n andere verhouding tot de natuur, dat ik hem op een gegeven moment vroeg waarom hij ze niet opschreef. Daar voelde hij aanvankelijk helemaal niets voor omdat ze tot een vorige levensfase behoorden die hij met zijn pensionering had willen afsluiten. Voor mijn gevoel droegen ze echter juist iets toekomstigs in zich omdat ze getuigden van een inzicht in en respect voor de natuur die wij dringend moeten ontwikkelen. Mijn pleidooien brachten Willem uiteindelijk op andere gedachten en zo ontstond een stroom van, in eerste instantie, losse miniaturen.
Deze ‘mini-natuurtjes’ zoals Willem ze aanvankelijk noemde, beperkten zich niet tot één bepaald gebied, maar strekten zich uit over gehele natuur van scheikunde en mineralen via planten en dieren tot aan sterrenkunde en geometrie. Daarbij heeft hij een bijzondere voorliefde voor de samenhangen tussen deze gebieden.
De natuur verschijnt zodoende nooit als een verzameling losse wetenswaardigheden, maar altijd als een groots, samenhangend en alomvattend geheel. Daarvan kunnen wij weliswaar steeds maar een beperkt deel overzien, maar deze fractie is, wanneer je werkelijk goed kijkt, al voldoende om een diep gevoel van eerbied en verwondering te wekken. Misschien is het zelfs wel zo dat, omdat de verhalen over zulke uiteenlopende gebieden gaan, ze in de lezer onbewust een gevoel oproepen voor dat grotere verband dat niet expliciet beschreven wordt, maar waarvan alle verhalen impliciet getuigen.
In tegenstelling tot veel hedendaags natuurwetenschappelijk en biologisch onderzoek, zijn de verhalen van Willem niet gericht op praktische toepassing of economisch gewin. Je kunt er op het eerst oog helemaal niets mee. Toch leveren ze wel degelijk wat op. Je gaat er namelijk anders door naar de werkelijkheid kijken en ontwikkelt een gevoel van respect voor de natuur om ons heen.
Ook wordt in de loop van de verhalen duidelijk dat wij niet zo afgescheiden zijn van de natuur als wij veelal denken, maar er deel van uitmaken en aan dezelfde wetten onderhevig zijn. Mooie voorbeelden daarvan zijn de metamorfose van planten en insecten, die beelden opleverden die Willem veelvuldig in zijn praktijk als coach heeft kunnen gebruiken. Wat in eerste instantie een werkelijkheid buiten ons lijkt te zijn, blijkt bij nader inzien ook in onszelf te zitten en als scheppende principes natuur en mens te omvatten.
In een aantal verhalen verschijnt Willem ook zelf in beeld als kind, student biologie of als volwassene terwijl hij zijn ontdekkingen doet. Die verhalen maakten voor mij nog een heel andere dimensie zichtbaar. Normaal gesproken menen wij dat een onderzoeker, door zijn of haar nieuwsgierigheid gedreven, de natuur los van zichzelf dient te beschouwen. Dat geldt zelfs expliciet als een voorwaarde voor ‘objectieve’ wetenschap. Daar komt dan, al naar gelang de toegepast methodiek en de scherpzinnigheid van de onderzoeker, een bepaald resultaat uit voort. Ook Willem probeert de werkelijkheid zo getrouw mogelijk te beschrijven, maar bij hem lijkt er soms nog iets anders aan de hand te zijn. In een aantal verhalen lijkt het namelijk alsof hij niet zozeer op eigen initiatief de natuur onderzoekt, als wel dat de natuur zichzelf aan hem onthult. De natuur blijkt in die verhalen een passieve werkelijkheid te zijn die los van ons staat, maar iets waarmee wij via het toeval op een geheimzinnige en tevens diepzinnige manier verbonden zijn.
Een markant voorbeeld daarvan is het allereerste verhaal dat zich nog afspeelt in zijn studietijd en een gebeurtenis beschrijft die een levensbealende wending in hem teweeg brengt. Iets dergelijks geldt ook voor het laatste verhaal dat ontstaan is toen de inhoud van dit boek eigenlijk al klaar was en de thematische cirkel op een bijzondere manier afrondt.
Wat Willem in deze verhalen beleefde en wat dit in hem teweeg bracht, kunt u het beste in zijn eigen woorden lezen. Hier wil ik er alleen nog op wijzen dat in beide verhalen de sleutelrol door een libel, ook wel ‘imago’ genoemd, vervuld wordt. Nou betekent ‘imago’ letterlijk beeld en dat is precies waar het in al Willems verhalen om gaat: de natuur wordt erin tot beeld en daardoor kan iets van haar onzichtbare wezen voor ons beleefbaar worden.
Dat Willem, in aansluiting op Goethes benadering van de natuur, uiteindelijk heeft gekozen voor de titel ”Openbaar geheim’, vind ik dan ook heel passend en mooi! Want het zijn werkelijk ‘openbare geheimen’ die zichtbaar worden wanneer het lukt om zo naar de natuur en naar onze reactie daartoe te kijken. Het enige dat we daarvoor hoeven te doen, is de tijd nemen om erbij stil te staan, ons in te leven in onze waarnemingen en er een zintuig voor te ontwikkelen. En als er iets is dat ons kan helpen dat zintuig te ontwikkelen, dan zijn het deze verhalen wel!
Pieter van der Ree
Architect, auteur en hoogleraar voor organische architectuur aan de Alanus Hochshule in Duitsland
INHOUDSOPGAVE
Voorwoord
Betovering
1 Libel
2 Geuren en kleuren
Vormen
3 Radiolariën
4 De gulden snede bij planten
5 De roos van Venus
6 Het raadsel van de vijf broers
Metamorfose
7 Het gouden moment
8 Herderstasje
9 Pioenroos
Interacties
10 Mestkevers en de savanne
11 Berkenbladroller en de berk
12 Stierenhoornacacia en de mieren
Superorganisatie
13 Leiderloze samenwerking
14 De termietenkoningin
Grote verbanden
15 Palolo
16 Nautilus
17 Monarch
Imago
Dankwoord
Over de illustraties
Literatuur
LEES OVER DE BOVENSTAANDE BOEKEN VAN WILLEM BEEKMAN
AANMELDEN VOOR DE LEZING VAN WILLEM BEEKMAN OP 13 OKTOBER 2023 IN HAARLEM