Hieronder volgt een gedeelte uit het bovenstaande, recent verschenen boek De magie van John Dee. De Vlaamse auteur Lode Melis kwam op zondagmiddag 11 september 2022 een lezing verzorgen in Pentagram boekwinkel in Haarlem (14.00 – 17.00 uur) over John Dee (1526 – 1609, fakkeldrager van het Rozenkruis 2), de veelzijdige Engelse humanist die in woelige tijden op vele gebieden grenzen opzocht. Deelname aan de lezing kan worden gecombineerd met de tentoonstelling De Rozenkruisers Revolutie – traditie en vernieuwing.
Praag kende in de tijd van John Dee een bloeiende joodse gemeenschap en de joden konden op keizerlijke bescherming rekenen, iets wat in die tijd helemaal niet vanzelfsprekend was. Rudolf II nodigde de geleerde Praagse rabbi Judah Löw ben Bezalel uit op het paleis omdat hij alles wilde leren over de kabbala.
Over rabbi Löw deed een vreemd verhaal de ronde. Hij maakte van klei een klein mannetje en schreef Emeth op zijn voorhoofd, wat waarheid betekent. Hiermee wekte de rabbi het kereltje tot leven. De Golem poetste de heilige kandelaars en deed huishoudelijk werk tijdens de sabbat. Het kereltje werd groter en ook heel sterk. Hij kon gemakkelijk boomstammen breken met zijn handen.
Op een vrijdagavond, nadat rabbi Löw het dankgebed had uitgesproken, weigerde de Golem om de kandelaars te reinigen tenzij het mee het avondeten mocht gebruiken. ‘Nee, dat mag je niet’, sprak de rabbi streng. ‘Je bent van klei en geen mens. Kniel neer en vraag vergiffenis voor je brutaliteit!’ Maar de Golem keerde zich tegen zijn schepper en dreigde hem tussen zijn armen te verpulveren. Rabbi Löw bleef rustig, liet het wezen dichterbij komen en wiste toen de letter E van zijn voorhoofd zodat allen meth bleef staan en dat betekent sterven.
De sterke kerel zakte in elkaar en brak in duizend stukjes. Er bleef alleen een hoopje stof over. De naam Golem is afgeleid van het Hebreeuwse woord voor grondstof: gèlèn. Het gelijkt op het Bijbelse scheppingsverhaal waar God de mens uit klei maakt.
Dit verhaal kent tientallen varianten en was ook de inspiratie voorde bekende magisch-realistische roman De Golem van Gustav Meyrink uit 1915
Minder bekend is dat Meyrink in 1927 ook een roman schreef over John Dee: De engel van het westelijk venster. Er wordt een loopje genomen met de historische werkelijkheid, maar dat maakt Meyrink ruimschoots goed door zijn onnavolgbare verteltrant. Het verhaal speelt zowel in het heden, het verleden en in een droomwereld. Ook hier maakt de geleerde rabbi Löw zijn opwachting. Of John Dee hem ook werkelijk ontmoette weten we niet. De kans is wel heel groot dat beide geleerden in Praag een boom hebben opgezet over de kabbala.
De Praagse Golem heeft niets te maken met het personale Gollem uit ‘In de Ban van de Ring’ van J.R.R. Tolkien.
BESTEL DE ENGEL VAN HET WESTELIJK VENSTER
INHOUDSOPGAVE
- De magier van ‘Room one’: Magie was geen toverij
- De hoge vlucht van de kever: astrologie en de kosmos, Mopsius – De magie van Agrippa
- De hermetische kabbala: De kabbala, Hermes Trismegistus en het humanisme –
- Een hoofd vol nieuwe ideeën: Roddeltante John Aubrey – Het Tudor-trauma van Mary
- Navigatie en nachtmerries: The fencer to the sophy
- De gouden tijd van de Monas Hieroglyphica – Gloriana, de ‘Virgin Queen’ – Kalligrafie – De rozenkruisers in kort bestek
- De denktank van Mortlake – The los library – Alchemie en psychoanalyse – Au bain-marie – Newton
- Koning Artur op de Noordpool: Sint Brandaan – Genealogical roll
- Cupido en de koninklijke magiër – Sympathische magie en de spoken van Shakespeare
- Begraven gesprekken en Engelse ‘Die’ – De Cotton & British library
- Het engelen-experiment: Angelologie
- Mefistopheles in Mortlake: Faust en de abt van Sponheim – De kalenderhervorming
- De taal van God: Johannes Goropius Becanus – Het beest 666
- De vreemde gast: Oom Jan – De duivel in een doosje
- De odyssee van John Dee: In de dead of the night – De golem en John Dee – De theorie van Hooke
- De grote egotrip van Edward Kelly: Arthur Dee – Voor wie het aandurft – Westonia
- De deemstering: De Swart-Ruiters – Gerechtvaardigde angst? – Verbrande gesprekken