Auteur Hella Haasse over ouder worden – schilderij van Diana Vandenberg

Diana Vandenberg maakte in 1994 het bovenstaande schilderij van de romanschrijfster Hella Haasse. Op verzoek van Diana scheef de auteur de onderstaande tekst over ouder worden. Zowel het schilderij als de tekst zijn opgenomen in het boek Oude wijze sterke vrouwen waarin twaalf schilderijen zijn afgebeeld die Diana maakte van oudere vrouwen. 

Zijn dat vergelijkbare ontwikkelingen: het oud-worden van het lichaam en het verval van een gebouw? – al levert het een mooi beeldrijm op en suggereert het symboliek. De enige beweging binnen een ruïne is het neerstorten, afbrokkelen, van tot dan toe nog overeind gebleven metselwerk, of het binnendringen van allesoverwoekerd groen.

Maar zolang in een mens het brein, de emoties en de creatieve vermogens functioneren, dat wil zeggen: in staat zijn tot opnemen, verwerken, vormgeven aan nieuwe denkbeelden en verbeeldingen, is de fysieke aftakeling van betrekkelijk belang. 

Het kasteel staat voor kracht, beheersing – maar wallen en muren betekenen ook afweer, beperking. Zij beschermen en isoleren. Wat blijft er over als torens tot steenhopen geworden zijn? Ruimte. Dit is voor mij de ontdekking van de ouderdom: de ervaring van innerlijke vrijheid, van intenser, want objectiever, belangelozer waarnemen, ondanks de slijtage van lijf en ledematen.

‘Wijsheid’ durf ik dat niet te noemen. Integendeel, de raadsels blijken zo mogelijk nog groter, en scepsis ten aanzien van wat wij menen te weten, of denken te begrijpen, neemt toe. Toch maakt het besef van de – voor ons  – volstrekte ondoorgrondelijkheid van het bestaande mij niet bang of treurig, want het leidt de aandacht naar waar die hoort: bij de mensen, en het leven – het enige – dat ons gegeven is. Daarom: blijven rondzien in verwondering, zonder vlucht in illusies, zonder verdwalen in mystiek, bij vol bewustzijn met hart en ziel de aarde toebehoren. 

Bron: ‘Oude wijze sterke vrouwen’ van Diana Vandenberg (niet meer in druk verkrijgbaar)