LEES OVER CHAGALL-SYMPOSIA IN AMSTERDAM, BERGEN OP ZOOM, MAASTRICHT EN ROTTERDAM
1 De verborgen levensvisie in het werk van Marc Chagall – Ankie Hettema, Dick van Niekerk en Ad de Jong
Schilder, graficus, keramist, ontwerper van decors, wandtapijten en glas-in-lood-ramen, regisseur, schrijver, dichter. Marc Chagall was het allemaal. Al die bekwaamheden maakten hem tot een van de populairste kunstenaars uit de twintigste eeuw. Chagall is relevant gebleven. Hij geeft ons een les in levenswijsheid en optimisme. Wie naar zijn werk kijkt wordt getroffen door de dreiging van oorlog, racisme en fascisme, maar ook door uitzichten van hoop en liefde. Daarom vinden de drie auteurs het hoog tijd om samen met hun lezers met een nieuwe blik naar Chagall te kijken, en zich te verwonderen over zijn verbeelding en levensvisie.
LEES MEER OVER DE VERBORGEN LEVENSVISIE IN HET WERK VAN MARC CHAGALL
BESTEL DE VERBORGEN LEVENSVISIE IN HET WERK VAN MARC CHAGALL
2 Kleuren van de ziel, de glasramen van Marc Chagall in de kathedraal van Metz – Ruud Bartlema
De gebrandschilderde glasramen die de Russisch-Franse kunstenaar Marc Chagall tussen 1958 en 1968 voor de kathedraal van Metz ontwierp en uitvoerde, vormen de eerste monumentale vruchten van zijn glaskunst. De wijze waarop Chagall de verschillende verhalen uit de Bijbel in zijn ramen heeft verbeeld, mag gerust revolutionair genoemd worden. Wie aan de Westzijde van het Noordtransept Chagalls verbeelding van de verhalen uit de eerste hoofdstukken van het boek Genesis to zich door laat dringen, voelt dat deze overbekende verhalen een volkomen andere betekenis meekrijgen van de kunstenaar. Niet de illustratie van de kerkleer, maar Chagalls poëzie, waarin over het geheim van de mens wordt verteld. Beeldend kunstenaar en theoloog Ruud Bartlema houdt zich al tientallen jaren bezig met het werk van Chagall en leidde vele reizen naar de glasramen van deze kunstenaar in Noord Frankrijk en Duitsland.
3 Mijn leven – Marc Chagall
Marc Chagall (1887-1985), nu een der geliefdste kunstenaars van onze tijd, werd geboren in het getto van Vitebsk (in Wit-Rusland) als telg van een eenvoudige joodse familie. Zijn kindertijd was gedrenkt in de chassidische cultuur van Oost-Europa, waar het woord ‘kunstenaar’ gold als een fantastisch, literair begrip uit een andere wereld. Niettemin werd Chagall op jonge leeftijd toegelaten op de kunstacademie van Petersburg. In 1910 vertrok hij naar Parijs, waar hij onder meer Léger, Apollinaire, Cendrars en het echtpaar Delaunay ontmoette, en de invloeden opzoog van kubisme, surrealisme en fauvisme. Al een jaar later exposeerde hij in de Salon des Indépendants en in 1914 te Berlijn, waar hij de aandacht trok van de Duitse expressionisten. Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog keerde hij terug naar Rusland waar hij zijn jeugdliefde Bella Rosenfeld huwde. In 1920 zette hij zich aan het schrijven van zijn jeugdherinneringen, die later zouden verschijnen als ‘Mijn leven’, tot nu toe echter nooit in een complete versie. In 1923 vertrok Chagall opnieuw naar Parijs, waar hij al snel wereldwijde faam verwierf als colorist met een geheel eigen stijl. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zocht hij toevlucht in de Verenigde Staten, maar nadien keerde hij terug naar Frankrijk, waar hij overleed in 1985. Deze uitgave van ‘Mijn leven’, Chagalls fascinerende jeugdherinneringen, is de eerste waarin alle etsen en tekeningen zijn samengebracht bij de tekst op de wijze zoals hij het bedoelde.
4 Hemelse vensters aan het woord, Marc Chagall’s gebrandschilderde ramen in de Sankt-Stephanskirche te Mainz – Jacques Maas en Nico Tromp
De gebrandschilderde glazen van de Sankt-Stephanskirche in Mainz zijn de laatste grote schepping van Marc Chagall. Vanaf 1973 tot zijn dood in 1985 heeft de joodse kunstenaar uit Frankrijk gewerkt aan deze ramen, Ze zijn een monument van verzoening na een wereldoorlog, die voor de joden in Duitsland een Shoah, een ramp, werd. Het verzoek van de Duitse pastoor Klaus Mayer kwam voor Chagall dan ook als een enorme uitdaging. Het antwoord van de kunstenaar is een ware schepping: nieuw, oorspronkelijk en ongehoord. De duistere, ja helse ervaring van de Shoah is hier vastgelegd in doorzichtige glazen, in hemelse vensters. In dit boek maakt de lezer een opgang naar de kerk met haar ramen en een rondgang binnen de ramen zelf.
BESTEL HEMELSE VENSTERS AAN HET WOORD
5 De grote Chagall Atlas – Nienke Denekamp
De Grote Chagall Atlas volgt de Joodse kunstenaar Marc Chagall naar de plaatsen waar hij woonde en werkte. Het leven bracht hem op de meest uiteenlopende plekken op aarde. Voortdurend liep hij als het ware tegen de wereldgeschiedenis aan. De vele reizen leverden hem een bibliotheek aan beelden op die voortdurend terugkwamen in zijn werk. Chagall werd geboren in het Rusland van de tsaren en reisde naar Parijs toen het kubisme en fauvisme op het punt stonden de kunst voorgoed te veranderen. In de Eerste Wereldoorlog zat hij vast in zijn geboorteplaats Vitebsk, aan het Oostfront van een oorlog die naadloos overging in de Russische Revolutie. In de jaren 20 en 30 woonde hij in Berlijn en Parijs, waar de Tweede Wereldoorlog steeds dichterbij kwam. Net op tijd wist hij te ontkomen naar de Verenigde Staten. Na de oorlog vestigde hij zich, inmiddels een gevierd kunstenaar, in Zuid-Frankrijk, met Picasso en Matisse als buren. Na De Grote Van Gogh Atlas, De Grote Gauguin Atlas en De Grote Bach Atlas is dit het vierde deel in een serie over de bewogen levensverhalen van bijzondere kunstenaars.
LEES OVER CHAGALL-SYMPOSIA IN AMSTERDAM, BERGEN OP ZOOM, MAASTRICHT EN ROTTERDAM