1 Lessen voor levenden – Gesprekken met stervenden
In 1969 verscheen er een boek, dat vrijwel meteen een bestseller werd en de auteur Elisabeth Kübler Ross wereldberoemd maakte. Het boek behandelde toch een onderwerp, dat in die tijd nog veel taboes kende: de dood. Inmiddels beleeft dit boek zijn 28ste druk en inhoudelijk is er door de uitgever – in Nederland in ieder geval- niets veranderd of aangevuld behalve de omslag en de tekst op de achterflap. Daaraan is iets toegevoegd: iets meer over de auteur, haar wereldbekendheid inmiddels en het feit dat haar boeken, die allemaal over de dood gaan, in twintig talen zijn vertaald. De auteur heeft veel losgemaakt: zij durfde met terminale patiënten te spreken over wat hen bezighoudt: hun toekomstige dood. In veel ziekenhuizen was men in eerste instantie geschokt omdat zij daarover wilde praten met die patiënten. Artsen en andere hulpverleners hadden overwegend nog de overtuiging, dat men diende te zwijgen over die zo nabije dood. Inmiddels is er een hausse in boeken en artikelen, waarin mensen openlijk hun ervaringen en gevoelens terzake bespreken en Elisabeth Kübler-Ross, de ervaren en vastbesloten psychiater-thanatologe, geeft nog steeds de toon aan en pleit voor gevoelens en ervaringen van de stervende mens.
BESTEL LESSEN VOOR DE LEVENDEN
2 Levenslessen – Over het leven voor de dood
Iedereen stelt zichzelf op een zeker moment de vraag: ‘Is dit hoe ik mijn leven wil leven?’ Het leven is kort, en vaak ontdekken we pas achteraf – soms te laat – wat we echt belangrijk vinden. In ‘Levenslessen’ – haar eerste boek over het leven – laat Elisabeth Kübler-Ross samen met David Kessler zien hoe we ons leven in al zijn volheid kunnen beleven. Uit hun jarenlange ervaring met stervenden komen zij tot een aantal praktische en spirituele lessen voor het leven. Van de les van de liefde tot de les van het geluk leren zij ons over angst, hoop en relaties – en over hoe wij tevreden kunnen zijn met het leven dat we leiden. Elisabeth Kübler-Ross (1926-2004) was een wereldberoemde medicus, psychiater en thanatoloog. Zij kreeg bekendheid door haar werk met kinderen en aidspatiënten, en introduceerde de hospitiumbeweging in de Verenigde Staten. Haar boeken zijn vertaald in meer dan twintig landen. David Kessler is deskundige op het gebied van de laatste levensfase en heeft honderden mensen begeleid in die periode van hun leven.
3 Dood – het laatste stadium van innerlijke groei
De dood is de sleutel van de deur naar het leven. Als wij aanvaarden dat ons leven begrensd is, vinden wij de kracht om de rollen en verwachtingen die ons vreemd zijn van ons af te zetten. Uitgaande van deze overtuiging bracht Elisabeth Kübler-Ross in dit boek uitspraken, meningen en denkbeelden over de dood bijeen.
BESTEL DOOD, HET LAATSTE STADIUM VAN INNERLIJKE GROEI
4 Over de dood en het leven daarna
Op het gebied van het onderzoek naar sterven en dood moet Elisabeth Kübler-Ross als dé autoriteit worden beschouwd. In de ontelbare uren die ze bij stervenden doorbracht, maakte ze aantekeningen van hun gedrag en noteerde ze hun uitspraken. Het werd haar duidelijk dat zij die door de dood zijn getekend, niet aan hallucinaties lijden wanneer ze beweren gestorven personen te zien die hen opwachten. Klinisch dode blinden deelden haar mee dat ze tijdens de uittreding uit hun lichaam weer konden zien, terwijl kinderen die door chemotherapie kaal waren geworden, in hun buitenlichamelijke toestand al hun haar weer hadden. De stervenden en de weer tot leven gewekte klinisch doden zijn de belangrijkste bronnen voor het onderzoek van Elisabeth Kübler-Ross naar het leven na de dood. Uit dit onderzoek vloeit voort ‘dat elke soort dood waarover wetenschappers spreken, in realiteit helemaal niet bestaat; de dood is immers een overgaan in een nieuwe bewustzijnstoestand, waarin men doorgaat met voelen, zien, horen, begrijpen, lachen en waarin men de mogelijkheid heeft om zowel qua ziel als qua geest te groeien‘.
BESTEL OVER DE DOOD EN HET LEVEN DAARNA
5 Over Rouw, Over de zin van de vijf stadia van rouwverwerking
In ‘Over rouw’, het boek dat Elisabeth Kübler-Ross kort voor haar dood voltooide, gaan zij en haar coauteur David Kessler dieper in op de vijf stadia van rouwverwerking om mensen die om welke reden dan ook rouwen, te laten zien hoe ze de moed kunnen vinden hun leven voort te zetten. De auteurs schrijven over onder andere verdriet, dromen, isolatie, genezing, kinderen, en zelfs seks, en laten zien hoe het rouwproces het rouwen niet alleen zin, maar ook een helende kracht kan verlenen. In haar allereerste boek, ‘Lessen voor levenden’, stelde Elisabeth Kübler-Ross vast dat het rouwproces uit vijf stadia bestaat: ontkenning en isolering, woede, marchanderen, depressie en aanvaarding. In de loop van de tijd werd duidelijk dat niet alleen rouwenden door deze vijf stadia heen moeten, maar dat iedereen die een moeilijke of traumatische gebeurtenis heeft doorgemaakt met dit proces geconfronteerd wordt. In ‘Over rouw’ gaan Elisabeth Kübler-Ross en David Kessler dieper in op deze stadia.
