In het vervolg van de succesvolle interviewreeks De zin van het leven stelt Fokke Obbema aan zijn inspirerende gesprekpartners de vraag: ‘Wat is voor u een zinvol leven?”Een zinvol leven’ is Fokke Obbemas nieuwste beschouwende boek. ‘Het is alsof er bij me aan de deur wordt geklopt: hoe zit het, wat vind jij eigenlijk?’ Zo omschreef een lezer het effect van de interviews die Volkskrant-journalist Obbema publiceerde in ‘De zin van het leven’ (2019). Die gesprekken over de essentie van het bestaan voerde hij met bekende en onbekende Nederlanders na zijn hartstilstand in 2017. Ze bleken in een behoefte te voorzien, zijn boek werd een bestseller.
Dit nieuwe boek, ‘Een zinvol leven’, vormt een bundeling van de daaropvolgende interviewreeks, beginnend met de vraag: ‘Wat is voor u een zinvol leven?’ Dat levert opnieuw toegankelijke, maar ook diepzinnige gesprekken op. Aan bod komt een grote variëteit aan standpunten over waar het in het leven om zou kunnen of moeten draaien. Ook geeft Obbema zijn kijk op de betekenis van wat bij iedereen door het hoofd dwarrelt: het eigen levensverhaal.
VOORWOORD
Over de vraag wat de zin van het leven is, verschilt de mensheid al duizenden jaren van mening, in alle culturen en religies, zonder uitzicht op consensus. In dat licht valt een Nederlandse journalist die aan het begin van de 21ste eeuw een poging doet die vraag toch te beantwoorden, gemakkelijk als hoogmoedig of op zijn best naïef weg te zetten. Toch heb ik die reacties niet of nauwelijks gekregen op de interviewreeks ‘de zin van het leven’, die sinds 2018 in de Volkskrant is verschenen.
Vaker hoorde ik verzuchtingen in de trant van ‘het werd tijd’ – de inhoud van de gesprekken leek als water op vruchtbare grond te landen. Ook al wisten lezers, net als ik, dat ze geen sluitend antwoord op de hoofdvraag zouden krijgen, de behoefte om na te denken over existentiële kwesties bleek sterk. De mens is nu eenmaal tot zin zoeken geneigd, ook in het dagelijks leven. Een lezer verwoordde mooi wat de interviews, gebundeld in ‘De zin van het leven’, in dat opzicht met hem deden: ‘Ik moet me telkens tot de inhoud zien te verhouden. Het is alsof degene die aan het woord is bij me aan de deur klopt en vraagt: hoe zit het, wat vind jij eigenlijk?’
De tweede reeks interviews, gepubliceerd in het coronajaar 2020 en in dit boek gebundeld, beoogt wederom aan te kloppen. Het vertrekpunt is ditmaal een ogenschijnlijk eenvoudiger vraag: ‘Wat is voor u een zinvol leven?’ Die meer pragmatische benadering leek me waardevol, want wellicht zou die leiden tot inzichten waar een mens in het dagelijks leven iets aan heeft.
Dat was gerekend buiten mijn gesprekspartners, die toch ook de meest fundamentele kwesties bleven aansnijden. Te beginnen met de Vlaamse filosoof Katrien Schaubroeck die meteen mijn hoofdvraag onder vuur nam. Volgens haar zou ik me beter kunnen afvragen wat een ‘goed leven’ behelst; ‘zinvol’ is verbonden met de ideologie van een liberale samenleving waarin mensen in het ondernemen van projecten denken. Haar bezwaar is dat bijvoorbeeld chronisch zieken dan geen zinvol leven zouden kunnen leiden.
Hoezeer die conclusie ongepast zou zijn, leerde me het interview met de chronisch zieke dertiger Bob Fauser. Zijn progressieve spierziekte betekent dat hij niet oud zal worden. Als Duchenne-patiënt vindt hij zijn leven zinvol, omdat mensen om hem heen dankzij hem hun zorgen gaan relativeren. Daarmee vervult Fauser een belangrijke functie in hun leven, een verrassend perspectief op wat zinvol leven kan zijn.
Ik hoop dat deze bundel voor de lezer meer verrassingen biedt. Of hij nu met instemming of ergernis een gesprek leest, in beide gevallen kan hij die klop op de deur horen, met als vervolgvraag: ‘Wat vind jij eigenlijk?’ Daartoe daagt ook het essay uit waarmee deze bundel afsluit. Ik leg daarin mijn fascinatie uit voor wat bij ieder van ons in flarden door ons hoofd dwarrelt, ons levensverhaal. Met mijzelf als voorbeeld geef ik aan welke rol dat zou kunnen vervullen. In dat licht valt ook dit essay op te vatten als een uitnodiging tot een innerlijke reis.
INHOUDSOPGAVE
- Katrien Schaubroeck, filosoof
- Frans Saris, natuurkundige
- Maartje Wortel, schrijver
- Manfred Buijs, ex-verslaafde
- Disa Jironet, officier van justitie
- John de Vos, paleontoloog
- Shantie Singh, bestuurskundige en schrijver
- Jo Vonck, ondernemer
- Marleen Blootens, dominee
- Alexander Rinnooy Kan, ex-SER-voorzitter
- Arita Baaijens, bioloog en ontdekkingsreiziger
- Gerrit Lammers, boer
- Maud Vanhauwaert, dichter
- Theodore Dalrymple, psychiater en schrijver
- Mardjan Seighali, directeur UAF
- Joop Verhaar, ex-chauffeur en ex-boekhouder
- Lonieke Ultee, taaldocent
- Jason Bhugwandass, student en ‘ervaringsdeskundige’
- Maartje Schermer, filosoof van de geneeskunde
- Bob Fauser, Duchenne-patiënt
- Laura van Dolron, theatermaker en stand-upfilosoof
- James Kennedy, historicus
- Vera Hofman, dirigent, fluitist en activist
- Cuong Lu, boeddhistisch leraar
- Machteld Huber, gezondheidsonderzoeker
- Ismail Aghzanay, leraar Engels
- Anita van Gameren, oud-politiemedewerker
- Marc Van den Bossche, filosoof en sporter
- Linda de Roos, ic-verpleegkundige en schrijver
- Maxim Februari, filosoof en schrijver
- Regien Jongma, therapeutisch coach
- Marcel Worms, pianist
- Brigitte van de Koevering, pedagoog
- Herry Vos, ex-kinder- en jeugdpsychiater
- Wing Yan Man, ondernemer
- Gert Roos, huisarts-docent
- Geeske Hovingh, Wereldhuis-coördinator
- Akwasi, rapper en schrijver
- Manuela Kalsky, theoloog en Nieuw Wij-oprichter
- Lucas van der Rhee, filmmaker
- Joyce Hes, activist en jurist
- Philipp Blom, historicus en schrijver
- Hans Alma, hoogleraar geestelijke zorg
- Mason Ramdhan, ex-crimineel
- Oek de Jong, schrijver
Slotessay: Zoektocht boven het bos. Over de mens en zijn verhaal
Verantwoording en dankwoord
LEES MEER OVER DE BOVENSTAANDE BOEKEN OVER ZINGEVING EN BETEKENIS