Het bevrijdende pad kan alleen worden gegaan op basis van onzelfzuchtig denken, voelen, willen en handelen. Wanneer we dit erkennen en daar in de praktijk van het leven gestalte aan geven, wil dat niet automatisch zeggen dat we zelfzuchtigheid achter ons hebben gelaten.
Wanneer onze onzelfzuchtige levenshouding uitsluitend gericht is op vernieuwing van onze staat van zijn en de daarmee samenhangende bevrijding van het wiel van geboorte en dood, laten we ons in wezen leiden door een zelfzuchtig motief, ook al ondervindt niemand daar schade van.
Het boekje De Stem van de Stilte maakt in dit verband onderscheid tussen de zogeheten pratyeka boeddha’s en de bodhisattva’s.
De pratyeka boeddha’s hebben de bevrijding bereikt en genieten van hun verworven zaligheid. De bodhisattva’s hebben eveneens de bevrijding bereikt maar zien vrijwillig af van hun recht op hemelse sferen om de lijdende medemens tot steun te kunnen zijn.
In de Stem van de Stilte lezen we:
Het Pad is één, discipel, maar in het eind tweevoudig. Door vier en zeven portalen zijn de stadia gemarkeerd. Aan het ene eind – onmiddellijke zaligheid; aan het andere – zaligheid verschoven. Van verdienste zijn zij beide het loon: aan u de keuze.
Inzake de twee wegen bezit ge thans de kennis. Uw tijd van kiezen komt, o vurige ziel, wanneer ge het einde hebt bereikt en gepasseerd zijt door het zevental Portalen. Helder is uw denkvermogen. Misleidende gedachten verstrikken u niet meer, want ge leerde alles. Ongesluierd staat de Waarheid voor u en ziet u ernstig in het gelaat.
Zij zegt: ‘Zoet zijn de vruchten van rust en bevrijding ter wille van het Zelf; maar zoeter nog zijn de vruchten van lange bittere plichtsvervulling, ja, van verzaking ter wille van anderen, van de lijdende medemens.’
Hij die Pratyeka-Boeddha wordt, brengt slechts hulde aan zijn Zelf. De Bodhisattva die gewonnen heeft de slag, en reeds de prijs houdt in zijn hand, maar niettemin in goddelijk mededogen zegt:
‘Voor anderen zie ik af van dit verheven loon’ – hij volbrengt de grotere Verzaking.
Een Heiland der Wereld is hij.
Bron: De Stem van de Stilte van H.P. Blavatsky