Volgens de overlevering was aan het begin van onze jaartelling aan de hemel een groot licht te zien. U had hem in dit betoog – zo kort voor Kerst – misschien al gemist: De Kerstster – beter: de Ster van Bethlehem. Bekend uit het verhaal over de Wijzen uit het Oosten uit Mattheüs 2:
Toen nu Jezus geboren was te Bethlehem in Judea, zie, wijzen uit het Oosten kwamen te
Jeruzalem, en vroegen: Waar is de Koning der Joden, die geboren is? Want wij hebben zijn
ster in het Oosten gezien en wij zijn gekomen om Hem hulde te bewijzen. Zij zeiden (…): Te
Bethlehem in Judea.
Zij werden volgens dit verhaal door de ster geleid naar Efrata’s velden om daar de pas geboren Messias te begroeten. De Vredevorst: in het christelijke denken – op dit punt geïnspireerd door het joodse – verbonden met de droom van een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. Een wereld waarin – zoals de profeet Jesaja dat zegt – alle tranen afgewist zullen worden. Een droom … helaas op voet van oorlog met de realiteit.
De Ster van Bethlehem. Johann Sebastian Bach – der Spielmann Gottes zoals hij wel is genoemd – getuigt ervan in ‘Wie schön leuchtet der Morgenstern’, Cantate nr. 1. Zonder zicht op de sterren zou die muziek nooit gezongen zijn!
Maar … de Kerstster was niet die ‘morgenster’ – de planeet Venus.
Aan welke bijzondere astronomische gebeurtenis kan Bethlehem’s ster dan wel toegeschreven worden? Misschien aan een bijzondere samenstand, een opvallend dicht bij elkaar staan van enkele planeten. Zekerheid is er niet.
Maar … aan die drie Wijzen uit het Oosten – die drie magiërs – kleeft een astrologisch aspect. En zeker is dat in het hiermee verbonden oude denken de sterren verwezen naar het hogere. Aristoteles spreekt van een streven naar volmaaktheid, Dante van de liefde die de zon en sterren drijft, en Ovidius van een hoger wezen dan die dieren met de blik omhoog (…) sterrenwaarts.
De mens leefde onder wat de socioloog Peter Berger het hemels baldakijn heeft genoemd. Zelfs bij de Verlichtingsfilosoof Immanuel Kant treffen we er nog sporen aan: de samenstand van sterren en moreel besef.
Bron: HOVO Winterlezing 2015 door Harm Bart, Sterren: de eerste gave der goden (pdf, 22 A4)