De tijd tussen de twee wereldoorlogen is voor Nederland een bewogen en vooral inspirerende periode. Dat blijkt uit de vele klinkende namen die het de eerste helft van de 20ste eeuw rijk is. Allemaal aangevuurd door een modern universalisme waar elk provincialisme en sektarisme vreemd aan is. Dat komt ook tot uiting in de literatuur die in die dagen ontstond en populair was. Hieronder volgen korte beschrijvingen van de bovenstaande boeken.
1 Pallieter, Felix Timmermans
In een paradijselijk landschap geniet Pallieter als een nieuwe Adam gulzig van het leven. Op een dag ontmoet hij zijn Eva, die Marieke blijkt te heten. Zij houden van elkaar en hun liefde wordt bezegeld met een drieling. Wanneer zijn ongerepte vallei aan de industrie en het grote geld wordt geofferd, trekt Pallieter met zijn gezin de wijde wereld in. Pallieter (1916) is een verrukkelijke ode aan de natuur, het volle leven en de universele broederschap. Na honderd jaar heeft het boek nog niets aan ontroering en aanstekelijkheid ingeboet. Timmermans’ verzet tegen burgermaniertjes, eigenbaat en duf conformisme is zelfs krachtiger dan ooit. Felix Timmermans (1886-1946) is een van de meest succesvolle auteurs uit de Nederlandstalige literatuur. Een bekend gedicht van hem heeft de titel De kern van alle dingen. Pallieter veroverde de harten van miljoenen lezers wereldwijd en werd buitengewoon enthousiast onthaald door de fine fleur van de internationale letteren.
2 De kleine Johannes, Frederik van Eeden
‘De kleine Johannes’ is een sprookjesachtige ontwikkelingsroman met als kern de onvolkomenheid van de wereld en de drang van de mens naar het ideaal: de oorsprong van alle vooruitgang en grootse daden; een volkomen ideaal kan op aarde echter niet verwezenlijkt worden. ‘De kleine Johannes’ is een klein maar goed doordacht en in prachtige vorm geschreven pleidooi voor handhaving van het spiritualisme tegen het idealisme en materialisme. Frederik van Eeden (1860-1932) was arts, psychiater, romancier, dichter, wereldverbeteraar en nog veel meer. Hij was een van de medeoprichters van ‘De Nieuwe Gids’, de spreekbuis van de Tachtigers, en is vooral bekend geworden door de romans ‘De kleine Johannes’ en ‘Van de koele meren des doods’.
3 De zachte krachten zullen zeker winnen, Henriette Roland Holst
Een eigentijdse bloemlezing,geflankeerd met portretten en citaten,samengesteld door Simon Mulder en Elte Rauch uit de poezie van Henriette Roland Holst, de belangrijkste dichteres van de vorige eeuw. Henriette Roland Holst (1869-1952) was de belangrijkste Nederlandse politica en dichteres van de eerste helft van de 20e eeuw. Ze was afkomstig uit een welgesteld Noordwijks notarisgezin en werd als vrouw niet geacht zich in kunst of politiek te begeven, maar ontwikkelde zich al snel tot een gelauwerde dichteres. De versregel ´De zachte krachten zullen zeker winnen´, afkomstig uit een van haar sonnetten, is een gevleugelde uitspraak geworden.
LEES MEER OVER ‘DE ZACHTE KRACHTEN ZULLEN ZEKER WINNEN’
BESTEL DE ZACHTE KRACHTEN ZULLEN ZEKER WINNEN
4 Vlindertje, Henri Borel
Na de femme fatale Fokel en de feministische Hilda van Suylenburg is de hoofdpersoon van het derde deel van de reeks Rondom Couperus de femme fragile Ellie van Taats, alias ‘Vlindertje’. De in 1901 verschenen gelijknamige roman van Henri Borel (1869-1933) is een over the top versie van Eline Vere. Couperus bewonderde het werk van zijn vriend enorm en ondanks de doorgaans negatieve kritieken waren Borels romans zeer populair. Evenals Couperus’ werk zit Vlindertje boordevol decadente fin-de-siècle-weelde en geeft het een prachtig inkijkje in de nog altijd fascinerende Haagse wereld van rond 1900. Henri Borel was de eerste die een Nederlandse vertaling maakte van de Daodeding uit het Chinees. Ook heeft hij de vertellingen van Duizend-en-een-nacht in het Nederlands uitgebracht.
5 De uitvreter / Titaantjes / Dichtertje / Mene Tekel, Nescio
In 1918 debuteerde Nescio (pseudoniem van J.H.F. Grönloh, 1882-1961) in boekvorm met de drie verhalen De uitvreter, Titaantjes en Dichtertje. Tijdens zijn leven werden deze verhalen slechts enkele malen herdrukt, de laatste keer samen met het in 1946 verschenen Mene Tekel, maar inmiddels behoren deze vertellingen met de zo eigen relativerende en melancholieke kijk op idealen, hoge verwachtingen en wereldbestormers tot het mooiste uit de schatkamer van de Nederlandse literatuur. Een levensgeschiedenis in drie verhalen, puntig en met veel humor opgetekend door het fenomeen Nescio.
BESTEL DE UITVRETER / TITAANTJES / DICHTERTJE / MENE TEKEL
Pioniers van een nieuwe samenleving uit de eerste decennia van de twintigste eeuw stonden centraal op het symposion Op vleugels van vuur uit 2012 van Stichting Rozenkruis. Zij lieten zich inspireren door de essenties van Oosterse wijsheid én Westerse wijsheid. Zij herkenden het gedachtegoed van Spinoza en omarmden het, zónder daarom vervolgd te worden. Zij stichten genootschappen en zetten zich in om het gedachtengoed verder te ontwikkelen en uit te dragen.
