GA NAAR DE WEBPAGINA OVER DE KABBALA-TENTOONSTELLING
In het Joods Cultureel Kwartier in Amsterdam is van 29 maart tot en met 25 augustus 2019 een grote tentoonstelling over kabbala te bewonderen, de mystieke traditie van het jodendom. Bezoekers krijgen een gevarieerd beeld van deze oude traditie, die ook popsterren als Madonna en David Bowie inspireerde. Voor het eerst wordt een tentoonstelling gehouden die de vele aspecten van kabbala toont in onverwachte combinaties van eeuwenoude objecten en moderne kunstwerken.
Kabbala is sinds de middeleeuwen de benaming van duizenden jaren oude kennistradities waarmee joodse mystici het bestaan proberen te doorgronden. Kabbala betekent letterlijk ‘ontvangst’ en gaat ervan uit dat er ‘oerkennis’ bestaat over God, de schepping en over het functioneren van mensen. Vanaf de 20e eeuw bereikte kabbala een steeds breder publiek en werd ook een bron van inspiratie voor kunstenaars, schrijvers, filmmakers en hedendaagse pop-iconen, joods en niet-joods.
Veel mensen hebben wel eens van kabbala gehoord, maar weten eigenlijk niet precies wat deze mystieke joodse traditie inhoudt. De tentoonstelling Kabbala – De kunst van de joodse mystiek, die zich uitstrekt over alle locaties van het Joods Cultureel Kwartier, brengt daar verandering in. De hoofdtentoonstelling in het Joods Historisch Museum biedt een eerste kennismaking met kabbala in een presentatie van eeuwenoude teksten in relatie tot werk van moderne en hedendaagse kunstenaars. De tentoonstelling start met een ‘decompressieruimte’, waar bezoekers vanuit de vertrouwde, alledaagse wereld overgaan naar de onbekende wereld van kabbala. Werken van kunstenaars als Barnett Newman, R.B. Kitaj, Marc Chagall en Anselm Kiefer tonen hoe kabbala hen inspireerde.
De kabbalah gaat over de mysteriën van geboorte, leven en dood. Het is een mystieke traditie die vlak na het begin van de jaartelling vorm kreeg doordat joodse mystici zich lieten inspireren door het Griekse denken, met name het neo-platonisme. In de loop van de eeuwen heeft de Kabbalah zich steeds verder ontwikkeld om mensen die daarvoor open staan een handreiking te bieden voor ware menswording.
In de kabbalistische traditie worden leringen, methoden en krachten beschikbaar gesteld om de mens de mogelijkheid te bieden een een “tsaddik” te worden (rechtvaardige of rechtschapene) zodat deze dankzij goddelijke inspiratie kan meewerken aan de heling van de wereld en de mens.
Kenmerkend voor de kabbalah is dat er binnen een traditie intensief wordt gewerkt met heilige geschriften. Die worden beschouwd als een vorm van goddelijke openbaring die een transformerende invloed op de mens kunnen hebben. Steeds wordt benadrukt dat er diepere betekenissen schuilen achter teksten, dat het gewaad van de Thora niet de Thora is.
Veel belangrijk kabbalistische teksten, met name die van het boek Zohar en het Boek van de Schepping (Sepher Yetzirah) gaan uitgebreid in op de schepping, het proces waarin de werelden en de mens tot stand komen. Waarom? Omdat de mens die weet waar zijn diepste wezen vandaan komt dan ook weet waar hij naar toe moet. Bovendien is de mens geroepen om zelf scheppend werkzaam te zijn, in harmonie met het goddelijke scheppingsplan.
De mens wordt in de kabbalah gezien als een wezen waarin drie autonome levensdraden zijn samengevoegd: persoonlijkheid (nefesh), ziel (ruach) en geestziel (neshama). Steeds wordt er betoogd dat de mens nu vooral leeft uit zijn persoonlijkheid (nefesh), en dat hij geroepen is om te gaan leven vanuit zijn ziel (ruach) zodat deze kan groeien en zich daarna in dienst kan stellen van de geestziel (neshama). Met andere woorden: de mens kan eraan werken om lichaam, ziel en geest één te laten worden en te gaan leven uit de krachten van de Geest.
Eén van de belangrijkste en meest intrigerende concepten van de kabbalah is de zogeheten levensboom of boom des levens. Dat is een figuur in de vorm van een symbolische boom die is samengesteld uit tien cirkels en tweeëntwintig verbindingen daartussen. De tien cirkels symboliseren de zogeheten sephiroth, en de tweeëntwintig verbindingen symboliseren de paden van wijsheid, die corresponderen met onder andere de tweeëntwintig letters van het Hebreeuwse alfabet.
De tien cirkels van de levernsboom staan bekend als de sefiroth. Dat zijn abstracte eenheden waardoor iedere verandering in het universum zich voltrekt. Ze worden ook lichten genoemd en worden wel vergeleken met bliksemschichten en vlammende kolen. Hun namen luiden achtereenvolgens Kether (kroon), Chockmah (wijsheid), Binah (begrip), Chesed (genade). Geburah (oordeel), Tifetreth (schoonheid), Netzach (overwinning), Hod (luister), Yesod (grondslag) en Malchoeth (koninkrijk).
Van de tien sephiroth kunnen er zich steeds maar zeven manifesteren. De hoogste drie, die tezamen de vlammende driehoek vormen, blijven transcendent. Dit maakt duidelijk waarom de getallen 3 en 7 zoʼn belangrijke rol spelen in vele religies en mysterietradities. De levensboom is in de kabbalah de blauwdruk voor de ontwikkeling van de kosmos en van de mens die kan worden herkend op alle niveaus.
Waar ons verstand een grens bereikt, verandert de brug naar de innerlijke werelden in een reeks symbolen die we diep kunnen doorvoelen en ervaren. De kabbalah kan ons behulpzaam zijn bij het vinden van betekenis en het richting geven aan ons leven.
