DOWNLOAD DE UITNODIGING VOOR 30 MAART: KLEUREN VAN HET ENE
Francis Smets verzorgt de eerste lezing op de themadag ‘Kleuren van het Ene’ op zondag 30 maart 2025 in Haarlem. Hij wordt beschouwd als een van de toonaangevende kunst- en cultuurfilosofen van Vlaanderen. Na zijn promotie aan de universiteit van Leuven, doceerde hij filosofie tot aan zijn pensionering. Hij schreef onder andere de bovenstaande boeken, die allemaal verkrijgbaar zijn bij Pentagram boekwinkel in Haarlem.
1 Bekentenissen van een illusieloze romanticus – over schoonheid, wijsheid en liefde
De romantische mens – voor, tijdens of na de 19de eeuwse romantiek – zou kunnen worden omschreven als ‘de mens van de liefde’. ‘De nostalgie naar het oneindige’ of ‘het oceanische gevoel’ die de romantiek kenmerkt, getuigt van een diep verlangen naar eenwording. Dit leidt echter tot twee vragen. Als we de mens beschouwen als een ethisch wezen, begaafd met een streven naar vrijheid, is het dan wel mogelijk geen romanticus te zijn? Als we uitgaan van zijn analytisch vermogen en zijn vermogen om historische mislukkingen op weg naar een verzoende wereld te overzien, is het dan nog mogelijk niet illusieloos te zijn? Zo wordt de illusieloze romanticus geboren als een geïncarneerd oxymoron.
LEES MEER OVER BEKENTENISSEN VAN EEN ILLUSIELOZE ROMANTICUS
BESTEL BEKENTENISSEN VAN EEN ILLUSIELOZE ROMANTICUS
2 De vleugels van weemoed – een pleidooi voor schoonheid
‘Hoe komt het dat we nog altijd barbaren zijn?’ Rond deze indringende vraag van Friedrich Schiller (1775) bepleit Francis Smets de actualiteit van het schone als een levensnoodzakelijke eenheidservaring. Schoonheid (of het gebrek eraan) staat niet los van het leven of de wereld. Wie haar vandaag opnieuw durft te verbinden met de zintuiglijke en spirituele, ethische en metafysische dimensies van het bestaan, ontdekt dat de schoonheid nog onverminderd een bron van waarheid, vreugde en zingeving. ‘De vleugels van de weemoed’ is een gewaagde, persoonlijke synthese waarin Francis Smets inzichten en bronnen uit zeer verscheiden filosofische en levensbeschouwelijke tradities samenbrengt. Nieuwe lezingen leiden tot nieuwe interpretaties. Het resultaat is een even erudiet als leesbaar essay dat de lezer meeneemt op een verrassende reis door vele tijden en diverse werelden: uitdagend en tegelijk uitnodigend, oneigentijds en daarom juist uiterst actueel. De eerste uitgave van dit boek verscheen in 2014. Voor Stuivenberg bezorgde de auteur een geheel herziene uitgave.
BESTEL DE VLEUGELS VAN WEEMOED
3 Sophia’s terugkeer – de religieuze crisis en het ontstaan van de moderne kunst
‘Sophia’s terugkeer’ onderzoekt zowel de betekenis en de wortels van de religieuze crisis als de oorspronkelijke fundamenten en de revolutionaire verschijningsvormen van de moderne kunst. Het tracht op deze wijze parallellen te trekken tussen beide grondfenomenen van de moderne cultuur. De moderne kunst, in haar meest wezenlijke uitingen, blijkt dan een diep antwoord te zijn op een crisis, die terzelfdertijd eigentijds en eeuwig-menselijk is.
4 Oneindige ontvankelijkheid – een liefdesverklaring aan de schilderkunst
Een goed schilderij is een wonder. Van Giotto tot Morris Louis, van Giorgione tot Mi Fu, van Chardin tot hedendaagse schilders, over alle verschillen heen blijft het wonder van de schoonheidservaring onveranderlijk hetzelfde. Om hierin dieper door te dringen, neemt Francis Smets zijn toevlucht tot een intuïtieve hypothese: het ervaren van schoonheid gebeurt met en door het lichaam. Deze ongewone benadering werpt direct nieuwe vragen op: welke lichamen zijn in deze ontmoeting betrokken en op welke manier? Zo begint een opwindende reis die stap voor stap in het lichaam doordringt, in het schilderij en vooral in het ‘tussen’ dat beide verbindt. Daar vindt een erotische ontmoeting plaats. Schilderkunst weet van oudsher lichaam en geest met elkaar te verbinden. Door die eigenschap kan zij de weg bereiden naar lichamelijke spiritualiteit. Daarom is zij niet zozeer een project van het verleden, maar opent vooral een deur naar de toekomst.
BEKIJK VIDEO OVER ONEINDIGE ONTVANKELIJKHEID
BESTEL ONEINDIGE ONTVANKELIJKHEID
5 Het Scrovegni alternatief – een persoonlijke geschiedenis van de moderne kunst
Wat gebeurt er als we de kunst teruggeven aan het leven? De vraag wordt dan: welke impact heeft kunst op jouw bestaan? Kunstwerken hebben immers de kracht je aan te grijpen en diepgaand te veranderen; zij zijn een oefening in levenskunst. De geschiedenis van de moderne kunst reduceren tot een opeenvolging van ‘-ismen’ doet dan ook onvoldoende recht aan haar wezenlijk transformerende kracht. In ‘Het Scrovegni alternatief’ past kunstfilosoof Francis Smets die oefening op zichzelf toe. Tien hedendaagse kunstwerken hebben zijn leven ingrijpend veranderd. In dit persoonlijke boek beschrijft hij een langzaam ontwaken uit de existentiële vertwijfeling tot het ontdekken van ‘ware vreugde’. De auteur schrijft op die manier zijn eigen unieke geschiedenis van de moderne kunst en nodigt iedereen uit vergelijkbare ontdekkingen te doen. Naast een inspirerend relaas van wat kunst in beweging kan brengen, is dit boek tevens een scherpe aanklacht tegen het dominante pact tussen kunst en massatoerisme. Het Scrovegni alternatief is een pleidooi voor ‘weinig en langzaam’ in plaats van ‘veel en snel’.