DOWNLOAD HET GRATIS DEEL VAN ‘COORNHERT EN BREDERO IN TEYLERS’ (PDF)
Op zondagmiddag 16 september 2018 organiseerde Stichting Rozenkruis het symposion Coornhert en Bredero in Teylers – mannen op de bres voor de zuivere rede in Teylers museum in Haarlem. Het bijbehorende symposionboekje (gratis voor deelnemers aan het symposion) van de symposionreeks met de tekst van de voordrachten van Gerard Vestering en Dick van Niekerk (inclusief meerdere illustraties) is al verkrijgbaar bij Rozenkruis Pers. Van deze uitgave worden hierboven 22 pagina’s gratis digitaal beschikbaar gesteld (pdf).
Coornhert is de eerste ‘vrijdenker des vaderlands’ en raadsheer van Willem van Oranje. Met zijn vrije geest vocht hij tegen onderdrukking, vooroordeel, hypocrisie en eigenwaan. Hij trad in 1583 toe tot de Amsterdamse rederijkerskamer D’Egelantier, die als motto voerde in Liefde Bloeyende. D’Egelantier werd de voorloper van de Nederduytsche Academie die hoger onderwijs en geestelijke vorming voor gewone mensen als belangrijkste doel had. Als oprichters van de Academie en als volgende generatie schrijvers verwerkten Samuel Coster, P.C. Hooft en G.A. Bredero, Coornherts filosofie volop in hun toneel- en poëziewerken.
Met name de schilder en toneelschrijver Bredero had een open geest en een fijnzinnig gevoel voor de gezuiverde rede. Heel belangrijk is voor hem dat je als mens ‘selveloos en stil’ wordt. Als je zuiver wilt denken, dien je volgens Bredero de valse ‘ickigheyt’ van de wereld van je af te schudden en door te dringen tot het inzicht dat je ‘in de eeuwige Logos’ leeft.
Wat waren dat voor mensen? Waar kwamen die ideeën vandaan? Hoe leefden zij, en wat leren ze ons? Wat is dat, de zuivere rede? Hoe dring je daarin door? De denkbeelden waarmee zij worstelden en de vragen waarmee zij ons nu nog confronteren, zijn anno 2018 nog even actueel.
BESTEL ‘COORNHERT EN BREDERO IN TEYLERS’
Originaliteit was niet het hoofddoel van Coornhert. Hij probeerde de wijsheid van de ouderen voor een lekenpubliek door vertaling bereikbaar te maken, na te leven en in zijn eigen werken op een hoger niveau te tillen. Dat gold in de eerste plaats voor de gnostieke wijsheid van onder anderen Philo, van Clemens van Alexandrië en van Origenes, alsook voor de Theologia Deutsch en Boëthius. Zijn genialiteit school in de afgewogen keuze van zijn bronnen en in het onzegbare talent om de daaruit opgediepte sprankelende gedachten te verenigen tot een onweerspreekbare visie, die hij verwoordde in een nieuwe taal die onmiddellijk tot het hart spreekt.
Coornhert bracht klassieke en christelijke leringen op geheel eigen wijze bij elkaar en effende daarmee de weg voor de synthese met de leringen van Hermes Trismegistus. Zijn verkondiging lijkt niet aan tijd gebonden en is vandaag nog even actueel als honderden jaren geleden. Wie hem citeert gaat bijna automatisch in de tegenwoordige tijd praten.
Waarheid wordt door Coornhert pas legitiem gevonden en aangenomen als zij via ‘ondervinding’ of ‘eyghen bevindinghe’ verkregen is. Een van buitenaf opgelegde waarheid, van welke religieuze kleur ook, kan voor de mens alleen maar een contradictio in terminis zijn. Weten zonder ondervinding is nutteloze ballast. Het ware richtsnoer in het leven is niet een kerk, een overheid of een sekteleider maar altijd ‘het voncxken des Godlijcken Lichts’- dat is de rede – die ons tot ware kennis en een oprecht leven in staat stelt.
In een liefdevol geschreven artikel uit 1990 wordt Coornhert een ‘christelijk humanist in de lijn van Erasmus’ genoemd, of een ‘erasmiaans christenhumanist’. Dergelijk omschrijvingen waren ook gangbaar in de handboeken van de Nederlandse Letterkunde. Het is de grote verdienste van Jan Peter Burger dat hij enkele decennia later vaststelde dat met zo’n aanduiding meer niet gezegd is dan wel. Hij is de eerste die Coornhert plaatst tegen het decor van het oerchristendom van de eerste gnostici en binnen het krachtveld van ‘Gods Verstand’: de eeuwige Logos en de natuurwet. Voor hem en voor ons is Coornhert innerlijk een gnosticus van het zuiverste water!
