Is er misschien een nieuwe manier om naar de verhalen in de Bijbel te luisteren, een nieuwe manier om de bladzijden te lezen? Zijn de verhalen verkeerd uitgelegd? Zou dat zomaar kunnen? Hebben we nu nog wat aan de bijbelverhalen uit onze jeugd?
Deze vragen stelt Inez van Oord (1957) in haar tweede boek Rebible – ontdekking van vergeten verhalen, één van de zes titels van de shortlist voor het beste spirituele boek 2018. Wie het boek leest, ontdekt dat haar antwoord op de genoemde vragen steeds bevestigend is. Dat is interessant, want na haar gereformeerde opvoeding in het Zeeuwse Haamstede heeft ze de Bijbel tot voor kort niet meer aangeraakt, maar ze verdiepte zich wel in allerlei spirituele stromingen, vooral ook beroepsmatig.
Inez van Oord vergat de Bijbel als boek, maar bepaalde bijbelverhalen die ze gehoord had in haar kinderjaren bleven haar bij. En die verhalen vormen de stuctuur van het haar boek Rebible, waarin ze terug gaat naar de Bijbel met alle kennis en ervaring die ze in haar leven heeft opgedaan. Het is een bewogen leven met vele ups en downs dat ze analyseert in haar eerste boek Als jouw leven een cirkel is – waar sta jij dan?, en dat werd uitgeroepen tot het beste spirituele boek van het jaar 2016. De inspiratie voor het schrijven van Rebible vond ze voor een belangrijk deel bij haar oudere broer Jos, gepensioneerd theoloog die werkzaam was en is als (interim)predikant.
Het boek ‘Rebible’ werd opgenomen in de shortlist voor de verkiezing van ‘het beste spirituele boek 2018’, maar die prijs ging naar op 11 februari 2018 naar ‘Steeds Leuker’ van Jelle Hermus.
Inez van Oord werkte als bladenmaker en journalist. Op haar dertigste bedacht ze het tijdschrift Seasons, dat op de Nederlandse bladenmarkt succesvol werd. Toch vond ze geen voldoening in haar werk. Haar zoektocht naar geluk vertaalde zich in de oprichting van Happinez, een magazine over bewustwording en feel-good spiritualiteit. Voor het schrijven van haar artikelen te schrijven maakte ze regelmatig reizen naar exotische oorden en interviewde ze onder andere wijze boeddhistische monniken en lama’s. In tien jaar tijd kwamen vele spirituele stromingen voorbij.
De schrijfstijl die ze ontwikkelde voor haar verhalen in Happinez is te herkennen in Rebible. Haar teksten zijn vlot te lezen. Ze schrijft veel in de ik-vorm en wisselt verslagen over de ervaringen van haar persoonlijke zoektocht af met interessante inhoudelijke informatie. Zo noteert zij belevingen en ontdekkingen van haarzelf en van haar broer Jos tijdens hun reizen naar de Sinaï, Rome en het eiland Iona. Dat maakt het boek wat spannender en geeft de indruk dat alles wat ze presenteert goed is gefundeerd. De schrijfster wijst geen weg. Dat is echter ook niet haar intentie.
Inez schrijft: ‘De Bijbel leest niet gemakkelijk. Een kinderbijbel is niet eens een gek idee. Je hebt in principe niemand nodig die tussen jou en de tekst staat, maar ik heb er toch veel aan gehad om deze verhalen samen mijn broer te bestuderen. Als het er op aan komt is het goed dat er rabbi’s uitleggers zijn die de tekst vanuit hun oorsprong kunnen interpreteren en je zo verder helpen. En om die reden vind ik het goed dat er kerken, kloosters en synagogen zijn waar de Bijbel wordt bewaard en open ligt. Ik heb die taal nodig, die brengt me ontroering.’
Inez van Oord duidt de bijbelverhalen in de vorm van toelichtingen – die soms meer psychologisch van aard zijn dan werkelijk geestelijk – en ook in de vorm van compleet nieuwe hervertellingen, waarmee de meeste hoofdstukken worden afgesloten. Ze pretendeert nergens dat wat zij schrijft de waarheid is. Integendeel, in het nawoord schrijft ze bijvoorbeeld: het onsterfelijke is niet voor woorden weggelegd en op de laatste bladzijde staat een citaat van de kerkvader Augustinus: ‘Als jij denkt dat je God begrepen hebt, dan is het God niet!’.
Inez nodigt haar lezers uit om haar gedachtegangen en duidingen te volgen en zelf op zoek te gaan. Ook raad zij hen aan ruimte te maken voor de stilte: ‘De stille ruimte is er al. Wij mogen ernaar luisteren als we onze oren openen. Of afstemmen op dat signaal. De stilte doet altijd mee. Het onzegbare is alles en overal. Maar nu wij nog … Wij zijn de stoorzenders, om even in die termen te blijven. Ik ervaar het openstaan voor Stilte meer als een verzoek aan mijzelf. Je kunt het ook huiswerk noemen: ruim die drukte op! Dan kan de stilte met je praten. Het is allemaal bij wijze van spreken, maar het effect is inderdaad hetzelfde…’
In de conclusies uit het nawoord komt duidelijk naar voren dat alles voortdurend verandert en dat het tot onheil leidt wanneer er wordt vastgehouden aan verouderde opvattingen. Dat maakt Rebible geschikt voor mensen die, net als Inez, na hun jeugd afstand genomen hebben van de Bijbel om begrijpelijke redenen, maar daar nu vanuit een hernieuwd perspectief naar willen terugkeren om erdoor geïnspireerd te raken. Rebible zou ook waardevol kunnen zijn voor mensen die de Bijbel niet kennen en een eerste kennismaking zoeken om iets te leren over het meest verkochte boek ter wereld waarvan de westerse cultuur ondanks de secularisatie nog steeds van doordrongen is.
Over Jezus schrijft Inez: ‘Als je de verhalen over Jezus anders gaat lezen kunnen ze heel inspirerend en motiverend zijn. Ik ga weer uitzoeken hoe ze tot stand zijn gekomen, ik wil het beter begrijpen om vermoedelijk daarna te ervaren dat het niet om de feiten gaat, maar om dát te vertellen waar eigenlijk niet over geschreven kan worden. Nou. Lastig verhaal. Ik kom bijna niet uit mijn woorden. En zo hoort het blijkbaar. Als Jezus het symbool is voor het goddelijke in de mens, dan zijn alle verhalen een voorbeeld voor dat ‘wakker maken’ van die spirituele natuur in ons. Zijn leven is dan onze route. Als het daarover zou gaan, dan kan ik nu al enthousiast worden.’
Het boek Rebible is heeft flinke afmetingen (27 x 20 x 2,5 cm) en is zeer fraai uitgevoerd, met een harde kaft, glanzend papier, oude gravures en andere soorten afbeeldingen waaraan op een subtiele manier kleur is gegeven. Ook staan er grote foto’s in van Inez en Jos in de Sinaï-woestijn. De kleine afbeeldingen en teksten in de marge triggeren de nieuwsgierigheid en nodigen uit om het boek te lezen. Hieronder volgt een overzicht van de bijbelverhalen die aan de orde komen. De links van de hoofdstukken verwijzen naar een brontekst van het betreffende verhaal en de twee Rebible-links verwijzen naar korte column-achtige hervertellingen van Inez van Oord.
HET OUDE TESTAMENT
Het verhaal van de slang (Genesis 3)
Rebible: terug naar het paradijs
Noach
Rebible: de regenboog
Babel
Rebible: de nieuwe toren
De jakobsladder
Rebible: De innerlijke ladder
Elia op de berg
Rebible: Stilte
Job: over verdriet en tegenslag
Rebible: de spiegelkerk
HET NIEUWE TESTAMENT
De geboorte en het kerstfeest in Rome
De wonderbare visvangst
Rebible: gooi je net uit
Jezus loopt over het water
Rebible: brood en vissen
De overspelige vrouw
Rebible: Wie gooit de eerste steen
Het verraad van Judas
Rebible: de man in de grot
Het verhaal van de kruisiging. Wie zoek je?
In het dankwoord van Rebible noemt Inez niet alleen familieleden, vrienden en Kosmos Uitgevers, maar Bijbels Museum, The Ritman Library en Rijksmuseum Amsterdam omdat die beeldmateriaal beschikbaar hebben gesteld.
Rebible wordt afgesloten met een lijst van 33 ‘boeken die op tafel lagen’ en de toelichting: ‘Ik heb veel gehad aan de video’s op YouTube van Alan Watts en Mooji. Verder gebruikgemaakt van Wikipedia en heel veel andere sites, Nederlandse en buitenlandse; het is bijna onmogelijk om die hier allemaal te noemen. Bovendien past het bij het bijbelse idee dat de verhalen op verschillende manieren doorverteld mogen worden.’
