Medio september 2018 verscheen de derde druk van het boek Coornhert Licht in Europa van de auteur Jan Peter Burger. Deze lijvige en mooi uitgevoerde uitgave van maar liefst 490 pagina’s werpt een verrassend nieuw licht op de veelzijdige en bijna vergeten filosoof, theoloog en auteur Dirck Volckertszoon Coornhert (1522-1590). In het najaar worden er diverse activiteiten georganiseerd rondom het nieuwe boek..
4 oktober 2018, Boxmeer, donderdagavond, Lezing Coornhert (1522-1590), denker en balling des Vaderlands.Peter Huijs en Dick van Niekerk, Openbare bibliotheek Biblioplus De Weyer, Raetsingel 1
18 oktober 2018, Oss, donderdagavond, Lezing ‘Coornhert, eerste denkeer des vaderlands’ door Peter Huijs en Dick van Niekerk, boekhandel Derijks, Walstraat 3
Samen met Willem van Oranje stond Coornhert aan de aan de wieg van de Nederlandse natie. Onderzoeksjournalist Dick van Niekerk en uitgever Peter Huijs verzorgen op meerdere plaatsen in Nederland lezingen over deze boeiende figuur door wie we ons ook vandaag de dag nog kunnen laten inspireren.
Via verhandelingen, dialogen, brieven, toneelstukken en gedichten heeft Coornhert zijn leven lang onvermoeibaar zijn inzichten uitgedragen. Centraal staat daarin het geestelijk welzijn van de mens. Coornhert was – anders dan de calvinisten van zijn tijd – overtuigd van de unieke mogelijkheden die een zuiver denkende mens heeft om zonder tussenkomst de verborgen wegen van de Al-Ene, God, te kennen. We zouden dat nu een gnosticus noemen.
LEES HET BEGIN VAN DE SYMPOSIONBUNDEL OVER BREDERO EN COORNHERT
Coornhert wilde zijn medemensen wijzen op hun grote mogelijkheden in een voor iedereen verstaanbare taal: in helder en soepel Nieuwnederlands – de taal die hij mede heeft vormgegeven. Als een van zijn belangrijkste levenstaken zag hij de mens van zijn onwetendheid en van generatie op generatie overgedragen gewoonte-denken te bevrijden, zodat hij of zij zelf in staat zou zijn tot een eigen oordeel over ‘het ware’ te komen. Deze levenstaak kreeg later vorm in de oprichting van de eerste Nederlandse volksuniversiteit, de Nederduytsche Academie (1617).
Thema’s die in Coornherts werk telkens terugkeren zijn: het vertrouwen in de menselijke volmaakbaarheid, de vrije wil en het afwijzen van de erfzonde, de noodzaak om tot kennis van waarheid en van zichzelf te komen en onderlinge tolerantie. Coornherts krachtige stellingname in de godsdienstperikelen van zijn tijd en zijn openlijk steun aan Willem van Oranje in de opstand noopten hem regelmatig (in totaal negen jaar) om op de vlucht te gaan naar de Duitse grensstreek tussen Boxmeer – Gennep aan de westkant en de Rijn aan de oostkant, in Duitsland wel die Niederrheinlande genoemd.
In de enkele van de geplande lezingen zal een nieuw licht worden geworpen op de betekenis van deze streek voor de Nederlandse opstand, die het begin was van de Tachtigjarige Oorlog. Deze streek was niet alleen taalkundig een eenheid – dit vanwege het Kleverlandse dialect dat er werd gesproken – maar onder invloed van de tolerante hertogen van Kleef was het ook een gastvrij opvanggebied voor duizenden geloofsvluchtelingen van uiteenlopende pluimage. In plaatsen als Xanten, Goch en Gennep was het normaal dat protestanten en katholieken gezamenlijk kerkdiensten hielden.
Coornhert, die als balling in dit gebied verkeerde en een vast adres had in Xanten, roemde de streek als ‘een veilige tuin’ – waar hij ondanks een diep insnijdend heimwee tot grote productiviteit kwam. Zo gaf hij in Rees (D) diverse verhandelingen en prenten uit. Lang is gedacht dat de Nederlandse reformatie in de zestiende eeuw is geradicaliseerd onder druk van deze terugkerende geloofsvluchtelingen uit het Rijnland. Niets is minder waar. Bekende predikanten (Duijfhuis, Herberts) en Coornhert hebben daar juist een model van tolerantiepraktijk ondervonden dat zij bij terugkeer in de Nederlanden warm hebben bepleit.
BESTEL HET BOEK OVER COORNHERT