Het soefisme is de mystieke richting van de islam en maakt deel uit van dat geloof. Maar het doel van de soefi is eerst het geloof te versterken en het daarna te overstijgen – door, dankzij goddelijke genade een liefde en zekerheid te verkrijgen die voortvloeien uit de directe kennis van van God. Soefi’s zien hun pad als
het streven naar voortreffelijkheid of ishan, zoals dat door de profeet Mohammed, vrede en zegen zij met hem, werd omschreven: “Voortreffelijkheid is dat u God vereert als zag u Hem voor u; en als u Hem niet ziet, dan ziet Hij u wel.”
Onder niet-moslims bestaat tegenwoordig een wijdverbreide belangstelling voor en nieuwsgierigheid naar het soefisme. Voor een deel is deze belangstelling te danken aan de toegankelijkheid en de aantrekkingskracht van zijn innerlijke aspecten. Maar net als bij sommige andere oosterse geestelijke tradities oefenen ook de uiterlijke vormen van dit geloof een bijzondere aantrekkingskracht op westerlingen uit.
Zo hebben de cultuur en de leer van zen in het Westen een veel grotere belangstelling gekregen dan die van de hoofdrichtingen van het boeddhisme, het Mahayana en – al helemaal – het Hinayana. Het pad van het soefisme heeft ook een literatuur en cultuur van een buitengewone schoonheid en kracht voortgebracht, die nog altijd voortleven.
Zijn symboliek spreekt tot hart en geest in poëzie, verhandelingen en beeldende kunst. Maar bovenal is het de volledige mens, die de soefi-weg belichaamt, van wie wij over een levende spiritualiteit kunnen leren.
De probleen die nu eenmaal bij modernisering en “ontwikkeling” horen, hebben de kennis van de Schriften, de wet en de ethiek van de islam uitgehold , net zoals zij dat bij vrijwel elke andere traditionele wetenschap, van geneeskunde tot muziek, hebben gedaan.
Ontelbare soefi’s kiezen met vreugde voor armoede overeenkomstig het voorbeeld van de profeet, die leerde dat ware rijkdom bestaat in tevredenheid met wat men heeft, en ware armoede in ontevredenheid. Hoewel het soefisme geen soelaas biedt voor alle maatschappelijke euvels, heeft het compensaties te bieden. Zijn leringen ondersteunen de principes en de ethiek van de islam met bewijzen die hart en geest bevredigen.
De broederschappen zorgen voor onderdak, netwerken van contacten en maatschappelijke en geestelijke hulp, zoals bleek uit de rol die zij in de communistische tijd in Centraal-Azië, de Kaukasus en elders speelden bij de instandhouding van de islam. Ook tegenwoordig nog is de gezagsstructuur binnen de ordes grotendeels intact gebleven.
Over het soefisme zijn honderden boeken geschreven. Als onze dagelijkse gevoelens al niet volledig onder woorden kunnen worden gebracht, dan kunnen de realiteiten van de wereld van de Geest dat nog minder. Maar de onderwijzingen van de soefi-meesters kunnen elke lezer met een open geest raad en inspiratie bieden.
Bron: Inleiding door dr. M.I. Waley in ‘Soefisme – de alchemie van het hart’
