1 Islamitische filosofie, een geschiedenis
De islamitische wijsbegeerte heeft zijn wortels in het antiek-Griekse denken, maar zet deze traditie op een geheel eigen wijze voort. Daardoor behandelt ze een voor ons relatief vertrouwde thematiek, maar slaat ze daarbinnen verrassende, nieuwe paden in.
Dit helder geschreven overzicht presenteert de uitgangspunten en doctrines van de grote moslimdenkers van het Midden-Oosten, Noord-Afrika, islamitisch Spanje en het Perzische cultuurgebied. Deze denkers, onder wie Avicenna (Ibn Siena), Averroës (Ibn Roesjd), Ibn Chaldoen en Ibn al-Arabi, hebben denkbeelden ontwikkeld die tot op de dag van vandaag hun invloed doen gelden. Islamitische filosofie plaatst hun werk in een culturele en sociale context. Zodoende behandelt het ook de intellectuele achtergronden van allerlei hedendaagse religieuze en culturele stromingen in de islamitische wereld. Speciale aandacht wordt besteed aan poëtica en muziektheorie, mystiek, logica en taalfilosofie, en politieke theorie. Het boek vereist geen filosofische of historische voorkennis.
2 Basisverzen van het middenpad – Nagarjuna
Basisverzen van het middenpad is een van de belangrijkste teksten uit de boeddhistische traditie. In dit werk ontwikkelt Nagarjuna de notie van leegte: het idee dat schijnbaar reële of objectief bestaande dingen en begrippen geen eigen, onvergankelijk bestaan hebben. In het licht van de leegte komt hij tot radicale herdefinities van centrale boeddhistische geloofswaarheden over onder meer de Boeddha en nirvana. Nagarjuna’s betoog vormt tevens een remedie tegen elke vorm van dogmatisch geloof. Daarmee zijn deze verzen niet alleen van belang voor belijdende boeddhisten, ze bezitten ook een verrassende relevantie voor discussies in de hedendaagse filosofie, met name de ethiek, metafysica en logica.
LEES MEER OVER BASISVERZEN VAN HET MIDDENPAD
BESTEL BASISVERZEN VAN HET MIDDENPAD (SOFTBACK)
BESTEL BASISVERZEN VAN HET MIDDENPAD (EBOOK)
3 Foucault
Het werk van de Franse filosoof Michel Foucault (1926-1984) blijkt decennia na zijn dood nog actueel en verrassend. Het stelt onverwachte vragen over onder meer neoliberalisme, identiteitspolitiek en medische wetenschap in tijden van pandemie. Ook postuum verschijnen er nog geregeld teksten van hem, die ons dwingen het bestaande beeld bij te stellen.
Dit Elementaire Deeltje (nummer 74) behandelt Foucaults leven, zijn belangrijkste ideeën en zijn bijdragen aan de geschiedschrijving en filosofie. Op een toegankelijke wijze bespreekt het zijn werk over taal en kennis, zijn analyse van discipline, waanzin en straf, de geschiedenis van de seksualiteit en de postuum verschenen werken en colleges.
4 Zorg goed voor je ziel, vrouwelijke Griekse filosofen van Theano tot Hypatia
In overzichtswerken van de antieke filosofie kom je nauwelijks vrouwen tegen. Dat is iets van recente datum: lange tijd hebben vrouwelijke antiek-Griekse denkers tot de filosofische canon behoord, maar vanaf omstreeks 1800 worden ze niet meer besproken. In ‘Zorg goed voor je ziel‘ presenteren Mieke de Vos en Michiel Leezenberg de bewaard gebleven teksten en fragmenten, en miniatuurportretten van de denkers van wie het werk grotendeels verloren is gegaan. Een uitvoerige inleiding plaatst deze vrouwen tegen hun historische achtergrond en traceert het opmerkelijke nachleben, en de uiteindelijke verwijdering uit de canon, van deze filosofen. Hier treffen we onder meer brieven van Pythagoras’ vrouw Theano, met adviezen over de opvoeding van kinderen en de omgang met ontrouwe echtgenoten; een fragment van Aesara over de kosmos en de menselijke natuur; en een korte levensschets van Hypatia,
LEES MEER OVER ZORG GOED VOOR JE ZIEL
5 Wetenschapsfilosofie voor geesteswetenschappen
Letterkunde, taalkunde, geschiedenis, theologie, filosofie: ze behoren alle tot de geesteswetenschappen. Hebben deze vakgebieden in al hun verscheidenheid iets gemeen wat ze onderscheidt van bijvoorbeeld natuurkunde of economie? De indeling van de wetenschappen in natuur-, geestes- en maatschappijwetenschappen lijkt vanzelfsprekend, maar is van recente datum en allerminst onomstreden.
Dit boek beschrijft de invloedrijkste visies op wetenschappelijke kennis vanaf Aristoteles en Galilei tot aan Karl Popper en Thomas Kuhn, en de kennisidealen en stijlen van argumenteren die ze verwoorden. Vervolgens spitst het zich toe op de hedendaagse filosofische en methodologische visies op aard en culturele taak van de geesteswetenschappen, zoals logisch empirisme, hermeneutiek, kritische theorie, (post-)structuralisme en postkolonialisme.
Wat dit boek – nog steeds – uniek maakt is de systematische aandacht voor de methodologische vragen en filosofische achtergronden van de geesteswetenschappen. Bestaande handboeken richten zich doorgaans op de natuurwetenschappen en in mindere mate de maatschappijwetenschappen, terwijl wij juist het ontstaan van dat idee dat de natuurwetenschappen de ‘echte’ wetenschappen zouden historisch traceren en filosofisch ter discussie stellen.
BESTEL WETENSCHAPSFILOSOFIE VOOR GEESTESWETENSCHAPPEN SOFTBACK
BESTEL WETENSCHAPSFILOSOFIE VOOR GEESTESWETENSCHAPPEN EBOOK
LEES OVER DE BOVENSTYAANDE BOEKEN OVER FILOSOFEN – ELEMENTAIRE DEELTJES