BESTEL OPENBARING VOOR IEDEREEN
Dit negentiende en laatste deel van de boekenserie Het Nieuwe Testament voor iedereen van Tom Wright behandelt de Openbaring aan Johannes. Het begint met de proloog, gaat verder met de brieven aan de zeven gemeenten tot de strijd van Michaël met de draak, de twee beesten, de val van Babylon, de overwinning op de valse profeet, het laatste oordeel en de nieuwe hemel en de nieuwe aarde.
Het boek Openbaring biedt een van de meest heldere, duidelijke inzichten in Gods uiteindelijke doel met heel de schepping. Het laat zien hoe de krachten van het kwaad, die op duizend-en-een manieren werkzaam zijn, met name in afgodische en tirannieke politieke systemen, kunnen worden verslagen. En het laat tegelijk zien dat ze al verslagen zíjn, door de overwinning van Jezus de Messias. Hieronder volgen de eerste acht verzen van het eerste hoofdstuk van Openbaring, een beschouwing daarover en de inhoudsopgave van Openbaring voor iedereen.
Openbaring 1,1-8 Kijk! Hij komt eraan!
‘Openbaring van Jezus Christus, die hij van God ontving om aan de dienaren van God te laten zien wat er binnenkort gebeuren moet. Hij heeft zijn engel deze openbaring laten meedelen aan zijn dienaar Johannes. Johannes maakt bekend wat God gesproken heeft en waarvan Jezus Christus heeft getuigd; dit heeft hij allemaal gezien.
Gelukkig is wie dit voorleest, en gelukkig zijn zij die deze profetie horen en zich houden aan wat hier gezegd wordt. Want de tijd is nabij.
Van Johannes, aan de zeven gemeenten in Asia. Genade zij u en vrede van hem die is, die was en die komt, en van de zevengeesten voor zijn troon, Sen van Jezus Christus, de betrouwbare getuige, de eerstgeborene van de doden, de heerser over de vorsten van de aarde. Aan hem die ons liefheeft en ons van onze zonden heeft bevrijd doorzijn bloed, die een koninkrijk uit ons gevormd heeft en ons heeft gemaakt tot priesters voor God, zijnVader — aan hem komt de eer toe en de macht, tot in eeuwigheid. Amen.
Hij komt te midden van de wolken, en dan zal iedereen hem zien, ook degenen die hem doorstoken hebben. Alle volken op aarde zullen over hem weeklagen. Ja, amen.
‘Ik ben de alfa en de omega,’ zegt God, de Heer, ‘ik ben het die is, die was en die komt, de Almachtige.’
De lichten doofden; het verwachtingsvolle geroezemoes van het publiek verstomde. Al snel was het aardedonker in het theater. De muziekbegon, eerst zacht en mysterieus, maar al snel steeds harder, aanzwellend, hoger en hoger. De climax was nog maar net bereikt, of het doek ging plotseling omhoog. Onze adem stokte, niet alleen door het plotselinge, felle licht, maar ook door wat we zagen.
Het toneel was schitterend ingericht, zodat we het gevoel hadden dat wij, het publiek, ons in een gigantische kamer bevonden, waarvan een gedeelte werd weergegeven. Bijna meteen kwamen er overal acteurs tevoorschijn, verstopt in de gehoorzaal, zodat hun stemmen te horen waren om ons heen, terwijl ze zich naar het podium begaven. En het podium zelf,dat ontworpen was als een grote zaal in een kasteel, stond al voor de helft vol mensen en dieren. De verwachtingen waren gespannen: er ging vast en zeker iets belangrijks gebeuren…
Ik laat het aan de lezer over om te raden om welk toneelstuk het ging. Maar bij het begin van Openbaring, dit zo fraaie en raadselachtige Bijbelboek, gaat het erom dat we het idee van een openbaring zelf gaan begrijpen. Dat is het woord dat men is gaan gebruiken als titel voor het boek (let op: niet ‘openbaringen’, meervoud). Dat komt deels doordat het oorspronkelijke woord, ‘apocalyps’, niet zo bekend was in de tijd van de vroegste vertalingen.
Het woord ‘apocalyps en zijn neefje ‘apocalyptisch’ zijn nu natuurlijk veel bekender geworden in het Nederlands. Misschien wel veel te bekend: ze verwijzen niet zozeer naar de plotselinge onthulling van een waarheid die eerder verborgen was, maar naar ‘apocalyptische’ gebeurtenissen, gewelddadige en verontrustende zaken zoals natuurrampen (aardbevingen, vulkaanuitbarstingen, tsunami’s) of grote en afschuwelijke menselijke daden. In die zin was 11 september 2001 een ‘apocalyptische’ gebeurtenis.
Maar dat is niet zozeer de betekenis van ‘openbaring’ of ‘apocalyps’in dit boek. De auteur van het boek,Johannes — soms ‘Johannes de Ziener’ of ‘Johannes de goddelijke’ genoemd, en soms (wellicht ten onrechte) gezien als de Johannes die de evangeliën en brieven schreef — kiest voor een schrijfstijl die in de Joodse wereld van zijn tijd heel bekend was. Men schreef op deze wijze om de visioenen en ‘openbaringen’ beschikbaar te maken die heilige, biddende mensen te zien kregen terwijl zij worstelden met de vraag naar Gods plannen, en hoe erop te reageren. Gods volk voelde zich als theaterpubliek dat in het donker zit te wachten. Ze bestudeerden de oude geschriften en spraken hun gebeden uit.
Aan de muziek kon je horen dat er iets spannends zou gaan gebeuren, maar niemand wist goed wat. Maar dan, alsofiemand helemaal alleen in een theater zitvoor de eerste voorstelling, ziet de ziener — het woord weerspiegelt de realiteit, ‘iemand die iets ziet’ wat andere mensen niet zien — hoe het doek plotseling omhooggaat. In een flits is de ziener getuige van een bedrijf; hij wordt zelfs uitgenodigd om mee te spelen in een bedrijf, dat deel uitmaakt van Gods toneelstuk waaraan geen einde komt.
Openbaring — het idee, en het boek — isgebaseerd op de oude Joodse overtuiging dat Gods sfeer van zijn en handelen (hemel) en onze sfeer (aarde) uiteindelijk niet gescheiden zijn door een grote kloof. Op allerlei wijzen ontmoeten ze elkaar, versmelten en vermengen ze met elkaar. In het oude Jodendom vond dit op ultieme wijze plaats in de tempel in Jeruzalem. Dat is belangrijk voor het vervolg. De meeste mensen lijken dat niet te zien. Zij zien slechts de aardse kant van het verhaal. Sommigen zijn zich er wel van bewust dat er meeris, zonder goed te weten wat dat dan is. Het oude Jodendom probeerde beide kanten van het verhaal te zien, hoewel dat vaak veel moeite kostte.
De eerste christenen geloofden dat Jezus uit Nazaret in eigen persoon de plek was geworden waar hemel en aarde elkaar ontmoeten. Als ze naar hem keken, en nadachten over zijn dood en vooral overzijn opstanding, geloofden ze dat ze regelrecht in Gods eigen wereld konden blikken. Zo konden ze iets van Gods doelstellingen begrijpen — dingen waarvan niemand daarvoor een voorstelling had.
Maar daar bleef het niet bij. Terwijl de vroegchristelijke beweging groeide en sterker werd, kwamen er nieuwe vragen. Wat deed God nu? Wat waren zijn plannen voor de kleine gemeenten, overal verspreid in het gebied rond de Middellandse Zee? Waar ging het allemaal heen?
En vooral, waarom stond God toe dat volgelingen van Jezus te maken kregen met vervolging? Welk standpunt moesten ze innemen, nu ze geconfronteerd werden met de snelstgroeiende ‘religie’ van die tijd, namelijk de aanbidding van de Romeinse keizer? Moesten ze weerstand bieden?
Er waren wellicht verschillende groepen christenen in het oude Turkije, waar Johannes waarschijnlijk gevestigd was.Waarschijnlijk waren de meesten van hen arm en kwamen ze samen in elkaars huizen. Tegelijkertijd werden er grote en luxueuze tempels gebouwd voor de keizer en zijn familie in verschillende steden. De mensen lieten Rome maar al te graag zien hoe loyaal ze waren. Wat zou Jezus daar zelfover gezegd hebben? Verdeden de christenen uiteindelijk toch hun tijd, door een gekruisigde Jood te volgen in plaats van de ene die overduidelijk de ‘heer van de wereld’ was?
Openbaring is geschreven om die vraag met een ‘nee’ te beantwoorden — en om daarnaast nog veel meer te zeggen. De kern van het boek bestaat uit een nieuwe ‘openbaring van Jezus Christus’ (vers 1). Met een hoofd en een hart dat vol was van de Joodse Schrift ontdekte Johannes tijdens een bepaalde gelegenheid, terwijl hij bad, dat het doek omhoogging. Hij stond oog in oog met Jezus zelf.
We komen hier op terug bij de volgende passage. Maar in dit gedeelte, de introductie op de introductie van zijn boek, leren we al vijf belangrijke dingen over wat voor soort boek dit is en hoe we het zouden moeten lezen. (Het spreekt vanzelf dat we het aandachtig biddend en nadenkend moeten lezen, zodat we gereed staan als God het gordijn opzijschuift en wij ook een blik opvangen van meer dan we ons hadden voorgesteld.)
Allereerst is dit boek een openbaring in vier fasen. Het gaat over iets wat God heeft geopenbaard aan Jezus zelfen wat Jezus vervolgens, via een engel, doorgeeft aan ‘zijn dienaren’dooreenspecifiekedienaar,Johannes (vers 1).God — Jezus — een engel — Johannes — kerken. Deze lijnen gaan naarmate het boek vordert steeds meer door elkaar heen lopen, maar dit raamwerk blijft de grondslag vormen.
Ten tweede heeft het boek de vorm van een rondzendbrief. Er is sprake van afzonderlijke brieven in hoofdstuk 2 en 3 aan de zeven gemeenten in west-Turkije, maar het boek als geheel is een brief van Johannes aan alle gemeenten, waarin hij hun vertelt wat hij heeft gezien.
Ten derde is het boek een profetie (vers 3). Net als veel profeten in het oude Israël put Johannes graag uit eerdere Bijbeltradities. Ook die waren openbaringen van God en zijn plannen. Keer op keer duiken ze opnieuw op, in nieuwe vormen.
Ten vierde fungeert het boek als een getwigenis (vers 2). Als dit woord wordt gebruikt, moeten we denken aan de volgende zaken:
(a) Het heeft meestal de volgende strekking: God belegt uiteindelijk een grote hemelse rechtszitting. Bij die rechts- zitting vormt het ‘getuigenis’, gegeven door Jezus en zijn volgelingen, de sleutel tot het uiteindelijke oordeel en vonnis.
(b) Vaak wordt het woord gebruikt waar ons woord ‘martelaar” vandaan komt. Zij die dit ‘getuigenis’ geven kunnen geroepen worden om telijden,of zelfs om te sterven vanwege hun woorden.
Het vijfde en verreweg het belangrijkste: alles wat nog komt vloeit voort uit de centrale figuur, Jezus zelf, en uiteindelijk uit God de Vader,‘die is en die was en die komt’ (vers4,8). Johannes slaagt er in om zelfs in deze korte inleiding veel te onthullen van wat hij gelooft over God en Jezus, en over het goddelijke plan. God is de Almachtige, het begin en het einde (vers 8: alfa en omega zijn de eerste en laatste letters van het Griekse alfabet, en deze titel komt aan het begin en het einde van Johannes’ boek voor (zie 22,13). Andere ‘heren’ en heersers zullen vergelijkbare titels opeisen, maar er is slechts een God aan wie ze toebehoren.
Jezus is de ene die, door zijn dood en opstanding, Gods plan in vervulling heeft laten gaan. Zijn liefde voor zijn volk, zijn bevrijding van hen door zijn zelfopoffering, zijn plan voor hen (niet alleen om hen te redden, maar om hen in dienst te nemen voor belangrijk werk) — dat alles wordt hier kort genoemd in vers 6. En vooral isJezus de ene die spoedig terug zal keren om het werk af te maken,om zijn heerschappij te vestigen op aarde zoals in de hemel.
Niemand in de eerste eeuw wist precies wanneer Jezus zou terugkeren. Wij wachten vandaag nog steeds op dat moment. Maar het christelijkleven en het geloofin deze ene God hebben alleen zin als je er vanuitgaat dat hij inderdaad zal komen om alles tenslot terecht te zetten.
We gaan er eens goed voor zitten, zetten alle zorgen uit ons hoofd, en wachten tot het doek omhooggaat.
INHOUDSOPGAVE
Openbaring 1,1-8 Kijk! Hij komt eraan!
Openbaring1,9-20 Jezusgeopenbaard
Openbaring 2,1-7 De brief aan Efeze
Openbaring 2,8-11 De brief aan Smyrna
Openbaring 2,12-17 De brief aan Pergamum
Openbaring 2,18-29 De brief aan Tyatira
Openbaring 3,1-6 De briefaan Sardes
Openbaring3,7-13 De brief aan Filadelfia
Openbaring 3,14-22 De briefaan Laodicea
Openbaring 4,1-6a In de troonzaal
Openbaring 4,6b-11 Aanbidding van de schepper
Openbaring 5,1-7 De leeuw, het lam
Openbaring 5,8-14 Waardig is het lam
Openbaring 6,1-8 Vier ruiters
Openbaring 6,9-17 De dag komt!
Openbaring 7,1-8 De verzegeling van Gods volk
Openbaring 7,9-17 De grote verlossing
Openbaring 8,1-5 Het gouden wierookvat
Openbaring 8,6-13 De plagen beginnen
Openbaring 9,1-12 Aanval van sprinkhanen
Openbaring 9,13-21 De vurige ruiters
Openbaring 10,1-11 Een kleine boekrol
Openbaring 11,1-14 Twee getuigen
Openbaring 11,15-19 Het lied van overwinning
Openbaring 12,1-6 De vrouw en de draak
Openbaring 12,7-18 De draak is woedend
Openbaring 13,1-10 Een eerste beest
Openbaring 13,11-18 Een tweede beest
Openbaring 14,1-5 De keurtroepen van het lam
Openbaring 14,6-13 Een oproep tot standvastigheid
Openbaring 14,14-20 De oogst binnenhalen
Openbaring 15,1-8 Voorbereiding op de laatste plagen
Openbaring 16,1-9 De eerste vier plagen
Openbaring 16,10-21 De laatste drie plagen
Openbaring 17,1-8 Het grote Babylon
Openbaring 17,9-18 Het beest en de hoer
Openbaring 18,1-8 Babylons plagen
Openbaring 18,9-24 Het oordeel over Babylon
Openbaring 19,1-10 Gods overwinning
Openbaring 19,11-21 Het beest verslagen
Openbaring 20,1-6 Duizend jaar regeren
Openbaring 20,7-15 Laatste oordeel
Openbaring 21,1-5, Nieuwe hemel, nieuwe aarde
Openbaring 21,6-21 Het nieuwe Jeruzalem
Openbaring 21,22—22,7 God en het lam zijn er
Openbaring 22,8-21 ‘Ik kom spoedig’
Woordenlijst
Bijbelstudiegids, geschreven samen met Kristie Berglund
BESTEL OPENBARING VOOR IEDEREEN
