BESTEL ZE ZEGGEN DAT HET OVERGAAT

Als we rouwen en verdriet hebben, hebben we geen behoefte aan een vermanend vingertje, aan clichés, aan opmerkingen dat we ons verlies moeten verwerken, loslaten of een plaats geven. Er wordt van ons verwacht dat er binnen zo kort mogelijke tijd een eindpunt komt aan onze rouw, dat het overgaat. In de praktijk blijkt dat we net niet loslaten maar een zoektocht starten naar een andere vorm van vasthouden of verbinden. Johan Maes en Evamaria Jansen over omgaan met rouw en verdriet.

Rouw houdt nooit op, maar ontvouwt en ontwikkelt zich in de loop van ons leven en maakt deel uit van wie we zijn. We hebben het recht om te rouwen, op onze eigen manier, bewegend tussen kwetsbaarheid en kracht. Zelfs als je de pijn van een ingrijpend verlies levenslang met je meedraagt, hoeft dit geenszins in te houden dat je minder gezond en minder veerkrachtig bent.

In dit baanbrekende boek wordt een aantal maatschappelijke mythes over rouw ontkracht. De auteurs hebben gegevens uit het meest recente wetenschappelijke onderzoek samengebracht met ervaringen uit hun praktijk als psychotherapeut en rouwtherapeut. Theoretische inzichten en concrete praktijkvoorbeelden worden afgewisseld met verhalen die raken tot in de ziel. Dat alles maakt van dit boek een mild boek over rouwprocessen, met veel respect en erkenning voor de ‘gekwetste krijgers’ die dag na dag ingrijpend verlies in hun leven moeten meedragen…

WOORD VOORAF

We zijn er blij mee dat ons boek druk na druk beleeft. We ervaren dat het heel wat mensen in Vlaanderen en Nederland in het hart heeft geraakt. De reacties die ons het meest troffen waren de opmerkingen dat het boek een grote druk wegneemt van mensen in rouw, dat het ademruimte geeft, ruimte aan ieder om te rouwen op de eigen manier.

In deze nieuwe druk hebben we niet geraakt aan de essentie. Die blijft even actueel als in 2009 bij de eerste druk, nu meer dan tien jaar geleden. We staan nog steeds achter onze boodschap en achter de manier waarop we die hebben gebracht. Naast wat kleine correcties, aanvullingen en drie verhalen, hebben we een hoofdstuk toegevoegd over een nieuw rouwmodel, namelijk het dna van rouw.

We hebben gekozen voor een andere cover. Op de vorige uitgave werd via het beeld van de gebroken vaas verwezen naar de gebrokenheid van onze identiteit, de ervaring van het ‘in duizend stukken uiteenvallen’, het verlies dat ons leven aan diggelen slaat en de uitdaging om onszelf als het ware heruit te vinden. Voor deze dertiende druk werden we aangetrokken door het beeld van kintsugi: het Japans voor ‘gouden verbinding of herstel’. Bij kintsugi draait alles om perfecte imperfectie en om het herkennen van de schoonheid in datgene wat gebroken is geweest. ‘Het licht kan dáár binnen waar iets gebroken is’. De vaas die gebarsten is of die aan stukken ligt, wordt hersteld of opnieuw vormgegeven door de breuklijnen op te vullen met goud. Verlies of breuk worden hier niet verstopt, maar in het licht gezet.

Johan en Evamaria

Dit boek wordt ook opgedragen aan de moedelozen en de moedigen onder ons, de rouwenden, de ‘gekwetste krijgers’. Ze hebben een geliefde verloren en dragen hiervan de soms ondraaglijke pijn en ze blijven lopen en hopen en strijden om het leven verder vorm en betekenis te geven. Niet alleen door de dood verliezen we, het leven kent veel spijkers in diverse vormen en maten.

Reeds vroeg kan het kind dat zich niet geliefd weet, rouwen. Het voelt zich bijvoorbeeld verlaten, in de steek gelaten door ouders die niet in staat zijn aan zijn noden aan veiligheid te beantwoorden. Maar het kind kan ook rouwen omwille van het vroege overlijden van een broer, een zus, een grootouder, een ouder.

De adolescent rouwt na het verbreken van zijn of haar eerste grote liefde. De volwassene rouwt na scheiding of overlijden van een kind, een partner, maar ook als de partner zwaar ziek wordt, gehandicapt of dement raakt. De bejaarde rouwt om het achterlaten van een huisdier, zijn of haar huis, partner, vrienden, en er is nog zoveel meer onzichtbaar verlies in het leven, op straat en thuis.

Maakt verlies, pijn of lijden ons wijs? Nee, want dan zou de hele wereld wel wijs zijn. Aan die pijn moet iets worden toegevoegd: rouw en de moed om zacht en kwetsbaar te blijven als Turkish Delight in een blik vol spijkers.

Dit boek laat zien dat wij allen op onze manier gekwetste krijgers zijn, dat we allemaal tijdens ons leven geconfronteerd worden met pijnlijke verlieservaringen en in ons de veerkracht hebben om daar op onze persoonlijke manier mee om te gaan.

INHOUDSOPGAVE

Woord vooraf

Inleiding. Leven met gemis
Een luisterend oor
Het huis verschrompelt

Hoofdstuk 1. Het trechtermodel van rouw: een mythe!

1. De rouwsluiers van onze cultuur
2. De klassieke visie op rouwverwerking: een trechtermodel
3. Naar een nieuwe visie op rouw

Met zoveel gratie

Hoofdstuk 2. Verlies, verliesverwerking, rouw en hechting

1. Verlies, verliesverwerking en rouw
2. Rouw: de kostprijs van de hechting
3. De aanwezigheid van de afwezige is overal
4. Als je op jonge leeftijd een ouder verliest

Het grote cadeau
Met lege armen

Hoofdstuk 3. Rouwen doe je met je lichaam, met je voelen, denken en handelen

1. Je lichaam rouwt
2. De emotionele rouwverwerking als enig ‘goede rouw’ is een mythe!
3. Je bewerkt het verlies ook met je verstand
4. Rouwen is iets dat je ‘doet’

Haar laatste wens

Hoofdstuk 4. Rouwen is roeien met twee riemen, het Duale Procesmodel

1. Ontkennen is ook gezond!
2. De pijnlijke weg van erkenning van het verlies
3. Aanpassing aan het leven dat verdergaat
4. Confrontatie én vermijding zijn allebei gezond!
5. Je bent probleemgericht en/of emotiegericht
6. Blokkades in het proces: het heen en weer bewegen stagneert
7. Waarom vrouwen ‘praten’ en mannen ‘werken’

Met vijftig jaar vertraging

Hoofdstuk 5. Naar een nieuw rouwmodel: het DNA van rouw: 142 de drie V’s

1. Een rouwmodel dat recht doet aan de ervaring van rouwenden
2. Het DNA als metafoor
3. De visuele voorstelling van het DNA van rouw
4. Het driedimensionele DNA-model van rouw: de drie V’s
5. Tot slot: we zijn niets zonder anderen