Sinds het jaar 2011 staat de maand oktober in Nederland in het teken van de historie: de Maand van de Geschiedenis. Dat is een themamaand die wordt georganiseerd door het openluchtmuseum in samenwerking met ruim 45 partnerorganisaties, 400 culturele instellingen en meer dan 800 boekhandels en bibliotheken. De Maand van de geschiedenis is voortgekomen uit de week van de geschiedenis die van 2004 tot en met 2010 jaarlijks is gehouden in oktober.
Tijdens de zogeheten Maand van de Geschiedenis (link naar Wikipedia) worden honderden activiteiten georganiseerd zoals scherpe debatten, verdiepende lezingen, filmavonden, exclusieve rondleidingen, theatervoorstellingen en speciale radio- en televisieprogramma’s. Vaak sluiten de activiteiten aan bij het jaarlijkse thema. Tot nu toe zijn de volgende thema’s aan de orde geweest:
- 2011 Ik & wij
- 2012 Arm en rijk
- 2013 vorst en volk
- 2014 Vriend & vijand
- 2015: Tussen droom & daad
- 2016 Grenzen
- 2017 Geluk
Het thema van de Maand van de Geschiedenis 2017, geluk, komt vaak aan de orde in de boeken van de Spirituele teksten bibliotheek die worden uitgegeven door Rozekruis Pers in Haarlem. Hieronder volgen gedeelten over geluk uit drie boeken van de Spirituele teksten bibliotheek: Spirituele Kerst, Mysteriën en symbolen van de ziel en Mysteriën en uitdagingen van geboorte, leven en dood. Ook is er een link naar een essay over geluk (pdf).
1. Spirituele Kerst, p. 125 – p. 126
In de eerste eeuw van de jaartelling, dus in de tijd van Jezus, waren er in Athene twee belangrijke filosofische stromingen waarin men uitgesproken opvattingen had over het geluk. De aanhangers van deze twee stromingen staan bekend als de epicureeërs en de stoïcijnen.
De Griekse filosoof Epicurus (341 – 270 v. Chr) heeft naar verluid driehonderd boeken geschreven: over de liefde, over de muziek, over juist handelen, over het menselijk leven en over de natuur. De Brief aan Menoikeus – bijgenaamd Brief over het Geluk – verraadt meteen de diepste overtuiging van de auteur: het menselijk bestaan draait slechts om geluk. En hoe word je gelukkig?
Epicurus doet een beroep op de alledaagse ervaring. Hij vindt daarin een even mooi als eenvoudig aanknopingspunt: wie erin slaagt zijn natuurlijke behoeften te bevredigen en verre blijft van pijn en ongemak, is een gelukkig mens. Hij was ervan overtuigd dat met de dood alles afgelopen is: er is geen opstanding en er is geen leven na de dood. Zijn boodschap was daarom: leef en geniet en pluk de dag! Het motto van zijn navolgers, de epicureeërs, was: geniet van het leven zolang het kan.
De stoïcijnen waren leerlingen van Zeno (333 -262 v. Chr.). Zij waren veel meer ingetogen en plaatsten het denken boven het gevoel. Zij probeerden te leven in overeenstemming met de natuur door het goede in de mens door middel van de rede te ontwikkelen en te verwerkelijken. De ethiek (de leer van goed en kwaad) nam in het stoïcijnse denken een belangrijke plaats in. Volgens de stoïcijnen vindt de menselijke ziel haar grootste geluk in de deugd. Deugd is de overeenstemming van de menselijke wil met de wetten van het heelal; deugdzaam te zijn is te leven overeenkomstig de natuur. ‘Waar het op aankomt in het leven is, dat je verstandig leeft, je beheerst, matigheid nastreeft en de deugd beoefent’, zo beweerden ze.
Bij de jaarwisseling wensen de mensen elkaar een gelukkig nieuwjaar. Is ‘geluk’ eigenlijk wel in overeenstemming met de spiritualiteit van het innerlijk offer van de persoonlijkheid aan de ziel? De eerste edele waarheid van Boeddha luidt toch dat het lijden universeel is? We weten toch dat alles wat ontstaat ook weer vergaat en dat we alleen groeien als we moeilijkheden overwinnen? En weet het universum niet veel beter wat goed voor ons is dan wijzelf? Hoe zouden we dan kunnen streven naar zoiets ongrijpbaars en breekbaars als geluk? Hoe zouden we elkaar dan geluk kunnen toewensen?
Ja, dat is allemaal waar. Niettemin kunnen werkelijke spiritualiteit en geluk heel goed hand in hand gaan. Sterker nog: het doel van alle authentieke spiritualiteit is dat alles en iedereen stralend gelukkig wordt! En de mogelijkheid om stralend gelukkig te zijn is in jezelf aanwezig, ja in ieder mens! De mens kan in het nu, dus niet in een ander leven of in een hiernamaals, het grootste geluk ervaren! Het grootste geluk is: de bewuste binding met het oorspronkelijke menselijke leven.
Dat betekent natuurlijk niet dat er nooit meer pijn, verdriet en smart zullen worden ervaren want die zijn onlosmakelijk verbonden met het aardse bestaan. Jezus zegt in het Aquarius Evangelie: ‘Uw hemel is niet ver weg; en hij is geen uitgemeten en begrensde plek, het is geen land dat ge bereiken moet; het is een staat van bewustzijn. God schiep nooit een hemel voor de mens; Hij schiep nooit een hel; wij zelf zijn de scheppers en wij maken onze eigen hemel en onze eigen hel. Nu moet u ophouden om de hemel in de lucht te zoeken; open alleen de vensters van uw harten en als een stroom van licht zal de hemel komen en een oneindige vreugde in u brengen.’ (Aquarius Evangelie 33 : 8 – 10)
2. Mysteriën en symbolen van de ziel (p. 184-186)
Je verlangen is een magisch instrument, het werkt als een magneet. Als je iets verlangt, zend je een vibratie uit die bepaald wordt door je wens, je intentie en je bewustzijn. Die vibratie wekt een werkzaamheid in een overeenkomstig vibratiegebied in de kosmos omdat het gelijke het gelijke aantrekt. En uit dat gebied ontvang je een reactie op je wens. Wees dus voorzichtig met wat je vraagt, want misschien krijg je het wel!
Er zijn talloze zelfhulp-boeken, instructie-video’s en trainingen op de markt die technieken onderwijzen die je kunt toepassen om dat te ontvangen wat je wilt: een perfecte liefdesrelatie, een droomhuis, een droomauto, een topbaan, spirituele verlichting of wat dan ook. Heel bekend in dit verband zijn bijvoorbeeld het boek ‘The Secret’ en de gelijknamige film.
Meestal komen de methoden erop neer dat je dagelijks visualiseert wat je wilt bereiken en dat je dat beeld en de positieve emoties die daarbij horen nu al zo levendig mogelijk ervaart, en ook
dat je acties onderneemt waardoor het verlangde doel dichterbij komt. Die technieken werken inderdaad. Als je ze toepast ontvang je misschien wat je wenst, maar je betaalt er wel een prijs voor, en het is de vraag of je er gelukkiger door wordt. Als die methoden voor jou niet werken, is dat misschien maar goed ook, want dat zou een indicatie kunnen zijn dat je verlangen niet past bij de levensweg die jij moet gaan.
Misschien komt je lievelingsauto in je leven, maar krijg je daarmee een verkeersongeval. Misschien woon je op een zekere dag in je droomhuis, maar strandt je relatie. Misschien wordt de topbaan je aangeboden, maar geraak je na enige tijd in een burnout. Misschien kom je inderdaad in een toestand van grote gelukzaligheid en stromen mensen naar je toe voor jouw wijze raadgevingen, maar ga je je helemaal identificeren met de persona die je zelf hebt gecreëerd waardoor je weer terug bent bij af of nog verder terug.
Misschien gaat alles ook heel lang precies zoals je wilt omdat je, net als Faust in het verhaal van Goethe, je ziel aan de duivel hebt verkocht. Je valse ego groeit dan enorm waardoor de stem van
de ziel niet meer wordt vernomen. Je zevenvoudige persoonlijkheid heeft dan een dikke muur opgetrokken om je diepste innerlijke. Die muur kan pas instorten na meerdere rondgangen of
aardse levens, zoals de muren van Jericho.
Het zou een misvatting zijn te menen dat je grootste kracht besloten ligt in je persoonlijke gedachten, gevoelens en verlangens. Je grootste kracht kan zich manifesteren als je de spirituele weg gaat waartoe je geroepen bent, als je gaat leven vanuit de ziel.
3. Mysteriën en uitdagingen van geboorte, leven en dood (p. 257-259)
Het is fijn om gelukkig te zijn. Uit talloze onderzoeken blijkt dat gelukkige mensen gezonder zijn, betere relaties hebben, een hoger inkomen hebben, beter kunnen omgaan met stress, sneller herstellen van ziekte en ingrijpende gebeurtenissen en langer leven. Je kunt zelf veel doen om je geluk te bevorderen.
Sonja Lyubomirsky, één van de toonaangevende geluksonderzoekers in de wereld, concludeert uit studies dat de verschillen in geluk die mensen ervaren voor 50 procent kunnen worden verklaard uit erfelijke factoren; voor 10 procent uit omstandigheden; en voor 40 procent uit de activiteiten die zij ondernemen.
Wat is geluk eigenlijk? En wat kunnen we doen om gelukkig te zijn? Over dergelijke vragen wordt al lang intensief nagedacht, door ‘gewone mensen’, door grote filosofen, door verlichte profeten van allerlei religies en door wetenschappers die menselijk geluk tot hun onderzoeksterrein hebben gemaakt. De traditionele psychologie is van oudsher gericht op het ontdekken, in goede banen leiden en genezen van psychische moeilijkheden die verband houden met bijvoorbeeld persoonlijkheidsstoornissen, depressie, burn-out en relatieproblemen. In het laatste decennium van de vorige eeuw kwam de stroming van de positieve psychologie sterk in de belangstelling te staan. Daarin ligt het accent op positieve ervaringen die mensen kunnen hebben, zoals geluk, hoop en liefde, en op positieve eigenschappen zoals doorzettingsvermogen, vitaliteit en wijsheid.
De Amerikaanse psycholoog Martin Seligman, één van de grondleggers van de positieve psychologie, onderscheidt de volgende drie domeinen van geluk die ook wel worden beschouwd als aspecten van levenskunst (zie afbeelding 18):
- het plezierige leven: positieve gevoelens en tevredenheid ervaren;
- het betrokken leven: persoonlijke vervulling ervaren door talenten te ontwikkelen en te gebruiken;
- het betekenisvolle leven: vreugde ervaren door bij te dragen aan iets dat de eigen persoon overstijgt, aan een groter geheel.
Waar deze drie domeinen elkaar overlappen zou sprake kunnen zijn van de optimale ervaring. De praktijk leert echter dat ook mensen die een plezierig, betrokken en betekenisvol leven leiden ongelukkig kunnen zijn. Daarbij kunnen we denken aan de schrijver van het bijbelboek Prediker. Die koning van Jeruzalem had alles wat een mens maar kan wensen, hij zette al zijn talenten in om bij te dragen aan het welzijn van zijn landgenoten. Toch was hij niet gelukkig. Ook kunnen onze gedachten uitgaan naar beroemde en succesvolle artiesten, die alles hadden wat ze wilden maar niet gelukkig waren, en van wie sommigen zelfs voortijdig een einde aan hun leven maakten.
Misschien mogen we wel dankbaar zijn als we ons niet gelukkig voelen terwijl we alles hebben omdat dat gevoel ons kan aanzetten om op een andere manier betekenis aan ons leven te geven: niet primair gericht op verandering van uiterlijke omstandigheden, maar op verandering van het eigen innerlijk.
Het gevoel van existentiële ontevredenheid kan de drijvende kracht zijn voor een queeste, een persoonlijke zoektocht naar zin en betekenis die vervulling kan bereiken in de binding met de verticale dimensie, met de universele Broederschap of met God, in overeenstemming met de belofte: ‘Bid, en u zal gegeven worden; zoek, en u zult vinden; klop, en er zal voor u opengedaan worden.’ (Mattheüs 7:7) Kennis en informatie kunnen zeker waardevol zijn op die innerlijke reis, maar je kunt er ook in verdrinken zoals wordt overgedragen in de volgende vertelling……