Van jongs af aan was Jaap Dijkstra nieuwsgierig naar de mysteriën van geboorte, leven en dood. Hij begon zijn loopbaan als instrumentenmaker, werd daarna leraar wis- en natuurkunde aan een technische school en diende vervolgens als predikant in drie gemeenten gedurende dertien jaar. Binnen de reguliere theologie vond hij niet wat hij zocht. Als predikant zag hij hoe gelovigen worstelen met levensvragen waarmee de kerk eigenlijk geen raad weet.
Door zijn spirituele groei lukte het hem niet meer om te blijven functioneren binnen de muren van de hervormde kerk. Daarom begon hij in 1995 een praktijk voor counseling, supervisie en mediation. Jaap Dijkstra ging zich gaandeweg meer en meer verdiepen in met name de hindoe religie en legde zich toe op meditatie. Antwoorden op hedendaagse zingevingsvragen vindt hij met name in mystieke tradities.
Naast zijn praktijk verzorgde hij stagebegeleiding en gaf hij supervisie aan theologiestudenten van de toenmalige Katholieke Universiteit in Utrecht. Tot juni 2012 doceerde hij praktische theologie aan de NHL Hogeschool te Leeuwarden en gaf colleges gespreksvoering en groepsdynamica aan studenten Geestelijke verzorging van de Rijksuniversiteit van Groningen. Ook was hij docent bij Gradatim, een particuliere academie voor psychosociaal therapeuten.
In een interview met de Ooststellingwerver van 22 februari 2012 zegt Dijkstra:
“Godsdiensten werken met leerstellingen, dogma’s; religies zijn beschouwend en verbindend. Het is beter om religieuze teksten alleen maar te lezen en ze niet te interpreteren, zoals theologen doen. Je moet namelijk de tekst voor zichzelf laten spreken. Het gaat fout als er geïnterpreteerd gaat worden. In mijn beleving was er in het begin de religieuze ervaring of gewaarwording. We moeten ophouden met preken en alleen maar gaan schriftlezen, laat die teksten maar eens met ons aan de gang gaan.”
“Ik zie dat er heel veel mensen bezig zijn met spiritualiteit en met religie. Ook bij mensen die de kerk allang verlaten hebben, maar nog wel religieus zijn. Zij vragen zich af hoe het dan wél zit en wie er mogelijk tóch een antwoord heeft op hun vragen. Ik neem de zintuiglijk waarneembare werkelijkheid als uitgangspunt voor de zoektocht naar de absolute werkelijkheid. Waarmee ik probeer aan te sluiten bij het denken van deze tijd en het beschouwende van religieuze tradities.”
Jaap Dijkstra schreef de onderstaande vier boeken:
1. Gesprekvoering bij geestelijke verzorging – een methodische ondersteuning om betekenisvolle gesprekken te voeren, Jaap Dijkstra, Boom/Nelissen, Amsterdam, 2007
Dit boek is bestemd voor (beginnende) hulpverleners die aan de slag gaan met zingeving, levensvragen, spiritualiteit, religie en godsdienst. De auteur behandelt de basisvaardigheden die je als hulpverlener nodig hebt voor het verlenen van geestelijke zorg. Het is geschreven voor hen die gesprekken voeren over levens- of zingevingsvragen. Vaak zijn dat pastores, humanistisch raadlieden, pastoraal werkers, geestelijk verzorgers in instellingen en maatschappelijk werkers.
2. De absolute werkelijkheid in het licht van eeuwenoude religieuze tradities, Jaap Dijkstra, Geesteren,
A3 Boeken, 2012
Hoe komt het dat de één succesvol is en de ander altijd onder de middelmaat blijft? Dat de één een levensbedreigende ziekte krijgt en de ander ver in de tachtig wordt en nog nooit een dokter heeft gezien? Dat sommigen huppelend door het leven gaan, terwijl anderen voortdurend worden gehinderd door ontwrichtende levensangst?
Wie niet (meer) in God gelooft, zoekt het antwoord op deze vragen in kennis. Sinds de filosofische verlichting moet deze kennis bewezen kunnen worden, anders is zij geen waarheid. De zoektocht naar kennis moet zich dan ook strikt binnen de materiële vierdimensionale werkelijkheid afspelen. Toch hebben velen de ervaring dat er diep in de mens ook kennis aanwezig is. Deze is niet verifieerbaar, maar maakt wel degelijk deel uit van de werkelijkheid.
3. Het kind van overal en nergens – een verhaal over Sem en zijn reis in het land zonder tijd, Haarlem, De Morgenster, 2017
Een spannend verhaal voor kinderen vanaf een jaar of negen waarin universele levenslessen en filosofische en spirituele thema’s speels en treffend aan de orde komen.
Sem woont samen met zijn vader, die boswachter is, en zijn moeder in het bos. Als hij vakantie heeft gaat hij iedere dag naar zijn holle boom, want van daaruit kan hij op wonderlijke wijze de oversteek maken naar een land zonder tijd, waar hij Krista, een kind van overal en nergens leert kennen, die hij maar af en toe ook echt ziet. Sem gaat op weg naar de koning, waarbij zijn nieuwe vriendin hem op de meest onverwachte momenten helpt en begeleidt.
Onderweg beleeft hij fantastische avonturen en al gauw krijgt hij door dat in dit mysterieuze land elk ding een aparte betekenis heeft en iedere ontmoeting hem wat wil vertellen. Maar dan krijgt hij van zijn vader te horen dat de boom eraan gaat. Hij is hol, en daarom gevaarlijk …
BESTEL ‘HET KIND VAN OVERAL EN NERGENS’
4. Levenslang verwonderen – het leven in tekst en beeld, Johan en Jaap Dijkstra, De Morgenster, Haarlem, 2018
Kennis die tot stand komt door zintuiglijke waarneming zonder daar een analyse aan te verbinden. Dus alleen kijken zonder te bedenken wat je ziet, of voelen zonder te bedenken wat je voelt of proeven zonder te bedenken wat je proeft. Dat is lastig, heel erg lastig zelfs maar niet onmogelijk want het kan je zomaar, plotseling overkomen. Hebben wij nog de rust en de ruimte om ons te verwonderen over het leven? Voor een kind is het leven één groot wonder, alles is nieuw. Het kind staat nog helemaal open voor het wonder dat het leven is. Maar naarmate we ouder worden slokt het leven ons op en voor we het weten vinden we alles normaal, heeft alles een naam gekregen en is in een hokje geplaatst. Een boek vol verwondering – observaties in beeld en tekst van twee broers, Jaap (tekst) en Johan (beeld) Dijkstra.
