De verloren godin … en de invloed op de vrouw-man relatie – het vijftigste boek van Jacob Slavenburg

BESTEL DE VERLOREN GODIN

Jacob Slavenburg, destijds bekend geworden door onder andere zijn vertaling van de Nag Hammadi geschriften in het Nederlands, ontving veel leuke reacties op zijn onlangs uitgekomen vijftigste boek. Daarin beschrijft hij boek hoe het zo gekomen is dat het vrouwelijke lange tijd – en in veel landen helaas nog steeds – werd weggemoffeld. Symbool daarvoor is de verloren godin. In dit rijk geïllustreerde boek toont hij aan dat ze toch telkens weer opduikt in de geest van de mens, mannen en vrouwen. Dit alles is van invloed op de vrouw-manrelatie; een hoopvolle weg naar een werkelijk samengaan en een vollediger mensbeeld.

Op het omslag prijkt een gedeelte van het schilderij ‘The lady of Shalott’ dat John William Waterhouse in 1888 maakte naar aanleiding van het gelijknamige gedicht van Alfred Lord Tennyson dat gebaseerd is op de Arthurlegende. Hieronder volgen het woord vooraf en de inhoudsopgave van ‘De verloren godin’.

WOORD VOORAF

Dit boek gaat over het beeld van de godin en haar invloed op de belevenis van de mens. Als het beeld van de godin ‘onthoofd’ wordt, en het evenwicht verschuift van de moedercultus naar de ‘vadercultus’, heeft dat verstrekkende gevolgen voor de man-vrouwrelatie.

In de decennia hiervoor heb ik in enkele van mijn boeken aandacht besteed aan onderwerpen als de Grote Moeder en de man-vrouwrelatie. De opzet van dit boek is vollediger en minder fragmentarisch en beschrijft de hele lijn vanaf de oorsprong tot heden. Buiten eerdere geraadpleegde literatuur is ook gebruik gemaakt van de nieuwste inzichten op dit boeiende terrein.

We beginnen onze reis naar de Grote Moedergodin in een aantal verschijningen. Beeldjes ervan, ten onrechte Venusbeeldjes genoemd, zijn al tienduizenden jaren oud. De moedergodin werd vereerd in uitgebreide cultussen als de schenkster van leven en het symbool van vruchtbaarheid. Haar rol omvatte niet alleen de vruchtbaarheid van de mens, maar ook die van de aarde, waarvan de producten essentieel waren voor het voortbestaan van de mensheid. De periode waarin de moedergodincultuur floreerde, wordt vaak geassocieerd met het matriarchaat. Na de zogenaamde “val van het matriarchaat” werd het patriarchaat dominant. Deze overgang is complexer dan vaak wordt gesuggereerd, zoals ik in de eerste hoofdstukken zal uiteenzetten.

Een belangrijke verandering in deze ontwikkeling was de ontdekking van de mannelijke rol in het voortplantingsproces. Hoewel de man zelf geen kinderen kon baren – het bijzondere voorrecht van de vrouw – werd hij zich bewust van zijn bijdrage aan de vruchtbaarheid. Daarnaast speelde de overgang van een nomadische jagers- en verzamelaarscultuur naar een sedentaire, agrarische samenleving een cruciale rol in deze verschuiving van machtsdynamieken en religieuze verering. In de patriarchale culturen blijven godinnen aanvankelijk een belangrijke rol spelen. We maken kennis met Isis, Inanna, Asjera, Sophia en vele andere.

Maar naast verering van sommige godinnen groeit ook verachting, zelfs vernietiging. Een schrijnend voorbeeld daarvan lezen we in hoofdstuk 10, over de onthoofding en verbrijzeling van een majestueus godinnenbeeld. Helaas blijft het niet bij een beeldenstorm. Vrouwenverachting en onderdrukking groeien allengs. Maar de menselijke geschiedenis voltrekt zich in golfbewegingen. Naast vrouwenverachting, soms zelfs vrouwenhaat, zien we ook een aantal lichtpunten. Want wat onderdrukt wordt komt vaak boven, zoals een bal die je onder water duwt, maar met kracht uit het water opspringt als de druk minder wordt.

Dit boek geeft een fascinerende geschiedenis weer van de godin, van vrouwen en mannen en hun relatie tot elkaar. Ik wens u veel leesplezier.

LEES OVER DE BOVENSTAANDE BOEKEN VAN JACOB SLAVENBURG

INHOUDSOPGAVE

Woord vooraf

1 De Grote Moeder
Een interessante ontdekking
Het begon allemaal met de Grote Moedergodin
Recente vondst

2 Moedergodin
Hathor
Feesten
Ritueel

3 De ommekeer
Veranderende symboliek
Matriarchaat?
De Magna Mater
Op zoek naar het vrouwelijke

4 De grote godin Isis
Een boeiende geschiedenis
Voorloper van Madonna
Isis, de ene die alles is

5 De hemelgodin Inanna
Inanna
Opstanding
Liefde en strijd
Zeven sluiers
Onderwereld
Liefde en seksualiteit

6 Vruchtbaarheid en liefde
Vruchtbaarheidsorgiën
Ontucht
Praktische liefde
In het Oosten
De goddelijke godinnen als echtgenoten

7 Er is maar één God …
… en dat is een man?
Genesis
Schepping van de mens
Een vreemd verhaal
Een ribvrouw?
Uit een andere traditie
Twee bruiden
Eva

8 Asjera en Sophia
Asjera, de gemalin van Jahweh
Sophia, de vrouw van God
Het bloed kruipt waar het niet gaan kan
Mannelijke angstdromen

9 Twee Maria’s en een Sophia
Moeder Gods
De andere Maria
Maria Magdalena
Vervolg
Wederom Sophia
Veelvuldige Wijsheid
De schijnbare dualiteit die eenheid is

10 Kentering
Projectie
Meesterlijke vrouwen
De godin onthoofd
Christendom wordt staatsgodsdienst
Maagdelijkheidsmanie
God versus genot

11 Verering en verachting
De vrouw krijgt de schuld
Vrouw veracht, Maria vereerd
De vrouw als mislukte man
Tussen verering en verachting

12 De godin is even terug
Hoofse liefde
Italiaanse Renaissance
Het wonder mens
Volkomen gelijkwaardigheid
Michelangelo
Hemelse godinne

13 Isis bij de paus
Kindeke in Medici-familie
Borgia
Gelijke monniken, gelijke kappen

14 Heksenwaan
Kijk op de vrouw
Heksenprocessen
Reformatie geen emancipatie
Heksensabbat

15 De alchemische bruiloft
Alchemie
Conjunctie
Vereniging van zon en maan
Sorror mystica

16 Sophia keert terug
Van Maria naar Sophia
Een schoenmaker die niet bij zijn leest blijft
Jungfrau
Georg Gichtel
Broederschap
Het geheim van de goddelijke Sophia
Sophia bij het Rozenkruis
Hagia Sophia

17 Zoektocht naar de godin Isis
Een graaf op zoek naar Shekinah
Een groot ziener
Man en vrouw
Isis revival
De gesluierde Isis
Godin van de Rede en de Natuur

18 Romantiek
Het eeuwig vrouwelijke
Godinnen

19 De godin van Nietzsche
Feminisme
Matriarchaat
Hernieuwde interesse
Nietzsches godin
Heilige bruiloft

20 Wat wil de vrouw?
Lou Salomé
Verborgen hieros gamos
Bij Sigmund Freud
Jungfrauen
De Grote Moeder
Angst voor de Grote Moeder

21 Anima, de innerlijke godin?
Anima
Jung en Freud
Terug naar de anima
Anima en Animus
Godin in iedere vrouw

22 Vrouwenbewegingen
Emancipatie
Ze zeggen maar …
De totale mens
De vrouw beslist zelf
De godin als innerlijke scheppende kracht
Perfectie

23 Terug naar de godin
Godinnenbewegingen
Ecofeminisme
Godin first
Op zoek naar de Godin
Heidense tradities
Hieros Gamos
Festivals
Beslagen bril

24 Gelijk en gelijkwaardig
Bezitsdrang
Gelijkwaardigheid
Zichtrelatie,
Lessen voor mannen over vrouwen
Lessen voor vrouwen over mannen

25 Verliefd op de godin
Liefde
De vergeten godin

Noten
Geraadpleegde literatuur
Over de auteur

BESTEL DE VERLOREN GODIN

LEES OVER DE BOVENSTAANDE BOEKEN VAN JACOB SLAVENBURG