OORSPRONG NU! – WEEK 1 – WEEK 2 – WEEK 3 – WEEK 4 – WEEK 5 – WEEK 6 – WEEK 7 – WEEK 8 – – WEEK 9 – WEEK 10

BESTEL DE NAG HAMMADI-GESCHRIFTEN

Woorden schieten tekort om het Ene waaruit het al voortkomt te benoemen. De Drievoudige verhandeling stelt daarom duidelijk:

De Ene van wie wij de genade ontvangen bestond voordat er iets anders dan Hijzelf tot bestaan gekomen was. De Vader is een eenheid, zoals het getal één, want Hij is de eerste en hij is geheel die Hij is. Niet één van de namen die worden bedacht, gezegd, gezien of begrepen, niet één daarvan is van toepassing op Hem, ook al zijn zij uitermate glorieus, groot en eervol.

Uit: Drievoudige verhandeling

BESTEL DE NAG HAMMADI-GESCHRIFTEN

De tekst van de Drievoudige Verhandeling begint met een uitgebreide beschrijving van de Vader. Maar de Vader, oftewel het begin van alles, de ene Oorzaak van alles, is niet iets dat je kunt bestuderen, zoals je bijvoorbeeld de stof van het theorie-examen voor je rijles bestudeert, of de stof van een tentamen, of wat dan ook. Er is daartussen een groot verschil. Zinvolle gedachten over De Vader komen niet voort uit een gewone hersenwerkzaamheid, een werkzaamheid van het denkvermogen, maar alleen uit een verheffing van dit denkvermogen. Het lezen van de Drievoudige Verhandeling kan daar natuurlijk wel bij helpen, maar gezien de omvang van de tekst en de ingewikkeldheid ervan, is er best wel een risico dat je in “gewone” denkbeelden verstrikt raakt.

Ik denk zelf dat De Vader, of God, nooit iets kan zijn dat buiten jezelf staat. Want in dat geval zou er sprake zijn van een almachtige schepper en een nietig schepsel. Wat zou dat voor zin hebben? Wat zou het De Vader voor nut zijn, als Hij/Zij zich zou omringen met nietige schepsels? Die dan, in een ontzaglijke reis of zoektocht, Hem/Haar eerst zouden kwijtraken en dan toch weer vinden? Dit soort beelden druist in tegen elk gezond verstand. Bovendien, als je de Vader op deze wijze als almachtig ziet, zou je Hem het verwijt kunnen maken dat de wereld ontzaglijk vol met leed is en dat daar voorlopig geen einde aan lijkt te komen.

Beter lijkt het mij, om te onderzoeken, of je jezelf ervan kunt overtuigen, dat je leven werkelijk zin heeft. Dus de vraag stellen: ‘Heeft mijn leven werkelijk zin, heeft het een doel, is er een zinvolle oorzaak voor aan te wijzen?’ Deze vraag sluit het “gewone” denken meteen uit. Want er is geen sluitende redenering op te bouwen, waarom je leven zin zou hebben. Niettemin kun je er wel van overtuigd zijn, dat het zo is.

Stel nu even, dat je in jezelf een grond kunt vinden voor het idee van een zinvol bestaan. Ik zeg dat met nadruk nogal voorzichtig. Want niemand kan je daar een sluitend bewijs voor geven, noch heeft het zin om jezelf op dit punt te laten overtuigen. Het is meer, dat dit idee als vanzelf omhoog kan komen, zonder dat je daaraan enige denk- of gevoelsenergie aan hebt te besteden. Maar als je je eigen leven zinvol vindt, als je er een zinvolle oorzaak in ziet, dan verbindt dat direct met de Vader. Want achter een oorzaak ligt altijd weer een andere oorzaak, en zo verder. En dat verbindt direct met de ene fundamentele Oorzaak voor alles, en dat is De Vader. Als je dit als uitgangspunt neemt, is het eerste gedeelte van de Drievoudige Verhandeling eigenlijk niet moeilijk te begrijpen. ‘Hij bestond voordat er iets anders dan Hijzelf tot bestaan gekomen was.’ (één van de eerste tekstregels).

En tegelijk weet je: dit heeft ook iets met mij te maken, met mijn leven, hier en nu. Hoe dat verband ligt kun je niet overzien, het is een mysterie, maar het is wel een licht mysterie, een mysterie waar vreugde en licht uit stralen. Geen duister mysterie, dat mij alleen maar met vragen en onzekerheden achterlaat, gevoelens van onwaardigheid opwekt, of schaamte zelfs. Als ik uitga van een diepe zin van mijn eigen bestaan dan is denken over de Vader/Moeder en deze bestuderen tegelijkertijd het mysterie van mijn eigen leven bestuderen. Dat geeft een bepaald lichtverschijnsel en het is aan te raden steeds de straling hiervan in het oog te houden. Want al te vaak kan dit uit beeld verdwijnen vanwege sterke denk- of gevoelsactiviteiten die het gewoonweg verdringen.

Op grond van dit alles, het voorgaande zou je je op het standpunt kunnen stellen, dat je als mens eigenlijk een deel van God zelf bent. Of helemaal God, want God is ondeelbaar. Met andere woorden dat de mens en de wereld rechtstreekse gevolgen zijn van de Eerste Oorzaak, die wij hier de Vader noemen. Maar dit klopt niet met de waarnemingen die wij kunnen doen van onszelf en anderen. Hoewel wij mensen beslist heel knap zijn, kan men niet stellen dat de mens zoals wij hem of haar kennen, een goddelijke signatuur heeft. De Drievoudige Verhandeling schetst dan ook een mens die, naast zijn onmiskenbare Goddelijke afkomst, ook van tal van invloeden en ontwikkelingen heeft ondergaan die buiten de directe invloedssfeer van de Vader liggen.

De Vader, zo staat er geschreven, kent tal van ‘uitbreidingen’, Eonen of Totaliteiten genoemd. Eén van deze Eonen of Totaliteiten is de Logos. Dit is het vermogen van de Vader om te ordenen, om rede en principe ter openbaren, om een schepping te doen ontstaan volgens een bepaalde hoge ordening. Deze Logos nu, zo staat er in strofe [76], probeert iets tot stand te brengen wat zijn macht te boven gaat. ‘Hij probeerde namelijk een wezen voort te brengen vanuit een harmonie waarin hij zelf niet geweest was en zonder daartoe opdracht te hebben gekregen.’ Dit lijkt enigszins op het verhaal van de tovenaarsleerling.

Het bijzondere aan de Drievoudige Verhandeling is, dat het de directe uitvloeiing van God zelf is, van de Vader, die hier deze activiteiten ontplooit en niet een mens. ‘De bedoeling van de Logos was zeker goed,’ zo gaat de Drievoudige Verhandeling verder. De schepping van de Logos wordt echter tot een wereldorde waarin duisternis heerst, in de zin van onkunde, onbegrip. Logisch, kun je zeggen, want deze schepping is ontstaan doordat de Logos iets wilde scheppen wat boven zijn macht lag, er zal dus bijgevolg een zekere onvolmaaktheid zijn, er zullen zeg maar donkere plekken in voorkomen. Er ontstaat een hele serie van bestaansgebieden in een steeds verder afdalende gang.

Vanuit de Volheid of het Pleroma verschijnt dan een licht-visioen, waardoor de Logos tot bezinning komt en zich de eenheid met de Vader herinnert. De Logos gaat er dan toe over zijn scheppingen te her-ordenen en wil deze terugvoeren naar het Pleroma. Daarna ontstaat nog de mens, die volgens de Drievoudige Verhandeling zowel een product is van de oude, omlaagvoerende (onbewuste) Logos als van de nieuwe, omhoogvoerende Logos. Uiteindelijk komt dan de Verlosser, die de terugkeer van de Logos principieel veilig stelt.

Interessant is ook nog om het historische kader te zien, waarin de tekst is ontstaan. De Drievoudige Verhandeling is geschreven eind 2^e – begin 3^e eeuw na Christus. In het jaar 367 stelde bisschop Athanasius in een Paasbrief de canon van het Nieuwe Testament vast waarna een groot aantal geschriften, waaronder de Drievoudige Verhandeling, niet meer gelezen mocht worden. Er wordt wel verondersteld dat de Nag Hammadi geschriften verstopt werden omdat ze ‘illegaal’ waren geworden. Er is dan ook een groot verschil tussen de vier Evangeliën, die de kern van het Nieuwe Testament vormen en de Drievoudige Verhandeling. In de Evangeliën is het Judas, de verrader, of het verraderlijke element in ieder mens, dat de directe aanleiding vormt voor de kruisiging. Het lijden van Christus is een centraal gegeven. In de Drievoudige Verhandeling is er geen sprake van verraad, noch van een kruisiging, noch van lijden.

Het is overigens ook niet zo, dat de moderne Gnostici daarom de Evangeliën zouden moeten afwijzen. Het zijn prachtige en zeer symbolische teksten. Teksten als de Drievoudige Verhandeling geven echter wel een heel ander, ruimer beeld. Uit onderzoek en ook weer uit de verzameling teksten die in Nag Hammadi zijn gevonden, blijkt dat in de vroege Christengemeenten geen bezwaar bestond tegen het bestuderen van teksten van zeer uiteenlopende aard.

LEES OVER DE BOVENSTAANDE BOEKEN OVER DE NAG-HAMMADI GESCHRIFTEN