De geheel hernieuwde ‘Praktijkgids fossielen’ is een echte aanrader voor iedere liefhebber en fossielenverzamelaar die op serieus niveau in zijn vrije tijd of professioneel te maken krijgt met fossielen. Op toegankelijke en vakkundige wijze beschrijft Anne Schulp, een van de meest ervaren paleontologen van Nederland, hoe en waar je fossielen kunt zoeken, preparen en bewaren. Hij geeft een actueel overzicht van de nieuwste methodes en technieken die van pas komen bij het opzetten én beheren van een fossielenverzameling.
VOORWOORD
Waarin schuilt de magie van fossielen? Wat maakt de vondst van de versteende overblijfselen van planten of dieren zo bijzonder? Fossielen zoeken is misschien wel het dichtst dat je ooit bij het maken van een tijdreis kunt komen. Want met de vondst van een fossiel maak je letterlijk contact met de oertijd.
Dit is de tweede editie van Praktijkgids fossielen. Ik hoop dat dit boek als een soort reisgids is die de tijdreis naar een er verleden wat soepeler laat verlopen. Net als met de eerste editie wil ik de fossielenverzamelaar die iets ‘dieper wil graven’, meer ingangen, tips, trucs en mogelijkheden aanreiken. Er zijn legio ‘opzoek’-boeken waarin de fossielen zelf afgebeeld staan, maar de meeste daarvan – zeker in het Nederlandse taalgebied – geven geen of weinig aanwijzingen over de praktische kant van het verzamelen, prepareren en conserveren van fossielen. Praktijkgids fossielen gaat vooral in op deze praktische kant, zonder daarbij de onderliggende inhoudelijke kant uit de weg te gaan.
Sinds de eerste editie, die in 2005 verscheen, is een hoop gebeurd. Zo zijn er vindplaatsen die niet meer toegankelijk zijn, en plekken die juist nieuwe mogelijkheden bieden; we zagen veranderingen in wetgeving, en er zijn nieuwe leveranciers van nieuwe materialen, om over de ontwikkelingen op internet, en de opkomst van open acces in de wetenschappelijke tijdschriften, die veel informatie laagdrempeliger beschikbaar maakt, nog maar te zwijgen.
Voor diegenen die al wat langer ‘meelopen, spreken sommige dingen waarschijnlijk voor zich. Andersom noem ik zeker ook de complexere technieken, die de meeste verzamelaars waarschijnlijk niet dagelijks nodig zullen hebben . Maar het is goed om op de hoogte te zijn van de verdere mogelijkheden.
Ik heb ook in deze editie onverminderd geprobeerd veel voorbeelden ‘dicht bij huis’ te kiezen. Fossielen uit Nederland en directe omgeving zijn in dit boekje dus flink vertegenwoordigd, net als fossielen en vindplaatsen die dicht bij mijn eigen ervaring liggen.
Ik hoop dat ik met dit boek de enthousiaste verzamelaar de inspiratie kan meegeven om in de verzamelhobby nog net dat stage extra te kunnen zetten, en de band tussen de amateur-verzamelaars en de professionele paleontologie verder te verstevigen, zodat de fossielen hun verhaal nog net wat beter kunnen vertellen.
Utrecht/Leiden 2021,
Anne Schulp
INLEIDING
Ieder fossiel is bijzonder. Het biedt een klein kijkje naar een andere tijd, een andere plaats, een ander klimaat, een andere wereld. Dat kijkje is meestal beperkt tot een blik door het spreekwoordelijke sleutelgat. Slechts een enkele keer zijn de fossiele resten zodanig goed bewaard, dat we het oorspronkelijke organisme in alle detail in beeld krijgen. Fossielen vertellen zo het verhaal van een steeds veranderende aarde, bevolkt door een verbazingwekkende verscheidenheid aan voortdurend evoluerende organismen – en daarmee ook een beetje het verhaal van ons, de wereld om ons heen, en hoe dat allemaal zo ontstaan is.
Vaak begint de interesse in fossielen met een toevallige vondst, een pakkende documentaire, nieuws over een bijzondere vondst in de buurt, of een bijzondere ontmoeting in een museum. Maar hoe gaat het dan verder? voor je het weet groeit de verzameling. Groeien ook de vragen. Al die moeite, die energie die je in het verzamelen steekt, waar doe je dat voor? Neem je genoegen met een naam-etiketje bij je fossiel, of valt er nog meer mee te doen?
Gaat het alleen om het ‘hebben’? Of wil je verder, de stap naar het ‘weten’, het ‘begrijpen’? De stap naar ‘betekenis’? Kun je, als eerste stap, het fossiel misschien wat verder uit het gesteente prepareren? Beter conserveren? En dan, als je het eenmaal helemaal hebt blootgelegd, wat is dan het verhaal áchter het fossiel? Wat kunnen die versteende resten je vertellen over die bijzondere wereld van lang geleden?
Dan ben je waarschijnlijk op een punt aangeland waarop sommige verzamelaars een beetje vastlopen. Over het prepareren van fossielen is in Nederland niet heel veel informatie te vinden, en over het bijhouden van een collectie al helemaal niet. Dit boek gaat daarom vooral over de technieken, de methoden, contacten, de trucs en de handigheden rondom fossielen, over de aanpak om er meer over te weten te komen – en daarmee een stuk minder over de fossielen zelf
In hoofdstuk één komen allereerst (heel kort) wat algemene geologie en de verschillende organisaties in het Nederlandse fossielenwerkveld aan de orde, gevolgd door een korte opsomming van vondstmogelijkheden in Nederland.
Het tweede hoofdstuk besteedt vooral aandacht aan het veldwerk: ‘Waar moet ik op letten als ik op zoek ga, en hoe ga ik te werk bij het uitgraven en bergen van bijzondere fossielen? Ook de wetgeving rondom het verzamelen van fossielen komt hier kort aan bod.
Lijmen, impregneermiddelen en coatings is een enorm breed onderwerp dat een eigen hoofdstuk verdient: hoofdstuk drie.
Hoofdstuk vier gaat dieper in op de preparatietechnieken, met aandacht voor de gereedschappen en technieken die de preparateur in het lab tot zijn of haar beschikking heeft.
In het daaropvolgende hoofdstuk komt de verdere inrichting van de collectie aan de orde: de registratie en het conserveren, maar ook de verdere studie van je materiaal, en wat voor mogelijkheden daarvoor bestaan.
Ter afsluiting volgt een lijst met contacten, weblinks en adressen, en suggesties voor wat meer specialistische literatuur.
INHOUDSOPGAVE
Voorwoord
Inleiding ?
-
- Waar vind ik fossielen?
- Het veld in
- Lijm en impregneer
- Prepareren en schoonmaken
- Determineren en onderzoek<span
Literatuur
Over de auteur
Dankwoord
