BESTEL DIT E-BOOK OVER DE KUNST VAN CREATIEF LEVEN

Als de tijd ergens rijp voor is, doet datgene zich op verschillende plekken voor, net zoals aan het begin van het voorjaar de viooltjes opkomen. Succesvolle technieken voor de boekdrukkunst werden in de vijftiende eeuw tegelijkertijd ontwikkeld in Duitsland, Holland en Vlaanderen. In de eerste helft van de zeventiende eeuw was er in Europa grote belangstelling voor de broederschap van het Rozenkruis. Dit fenomeen van inspiratie die zich manifesteert is één van de onderwerpen die de Amerikaanse schrijfster Elizabeth Glibert bespreekt in haar e-book Big Magic – De kunst van creatief leven. Hieronder volgt een gedeelte uit dat e-book. 

Ik ben van mening dat inspiratie altijd zijn best zal doen om met jou samen te werken, maar als je niet beschikbaar of er niet klaar voor bent, moet hij misschien bij je weggaan en een ander mens zoeken om mee samen te werken. Dat gebeurt zelfs heel vaak.

Zo kan het bijvoorbeeld voorkomen dat je op een ochtend de krant opslaat en ontdekt dat iemand anders jouw boek heeft geschreven, jouw toneelstuk heeft geregisseerd, jouw album heeft uitgebracht, jouw film heeft geproduceerd, jouw bedrijf heeft opgericht, jouw restaurant is begonnen – of op wat voor manier dan ook een vonkje inspiratie zichtbaar heeft gemaakt dat jij jaren geleden hebt gehad, maar dat nooit helemaal tot wasdom is gekomen of nooit zijn voltooiing heeft bereikt. Dat kan je dwarszitten, maar dat zou eigenlijk niet moeten, want jij hebt niet gepresteerd. Je was er nog niet klaar voor, je was niet snel genoeg of open genoeg om het idee binnen in jou te laten wortelen en te zorgen dat het zichzelf kon voltooien. En dus ging het idee op zoek naar een nieuwe partner, en heeft iemand anders de kans gekregen het werk te maken. […]

Er zijn heel veel ideeën waar ik nooit aan toe gekomen ben, en vaak pikt iemand anders die dan op. Andere mensen hebben verhalen verteld die ik heel goed kende – verhalen die ooit mijn aandacht getrokken hadden, die uit mijn eigen leven leken te komen of die een product van mijn verbeelding geweest hadden kunnen zijn. Soms zat het me bepaald niet lekker als iemand anders er met een idee van mij vandoor ging. Dat is ook wel eens pijnlijk geweest. Ik heb ook wel eens moeten toekijken hoe andere mensen successen en triomfen vierden die ik ooit graag zelf had willen vieren. Jammer, maar helaas. Maar het is tegelijk ook een mooi mysterie. 

Toen ik er eens wat langer over nadacht, besefte ik dat wat er tussen Ann Patchett en mij was gebeurd wel eens de artistieke versie van de gelijktijdige ontdekking (multiple discoveries) kon zijn – een term die in de wetenschap wordt gebruikt als twee of meer wetenschappers in verschillende delen van de wereld tegelijkertijd op hetzelfde idee komen (differentiaal- en integraalrekening bij Newton en Leibniz, ontdekking van zuurstof, zwarte gaten, de Möbiusband, het bestaan van de stratosfeer en de evolutietheorie (Charles Darwin) zijn allemaal door meerdere mensen ontdekt. 

Hier is geen logische verklaring voor. Hoe kan het dat twee mensen die nog nooit van elkaars werk hebben gehoord op hetzelfde historische moment tot dezelfde wetenschappelijke conclusie komen? Toch gebeurt dat vaker dan je zou denken. Toen de negentiende-eeuwse Hongaarse wiskundige János Bolyai de niet-Euclidische meetkunde uitvond, drong zijn vader er bij hem op aan zijn bevindingen onmiddellijk te publiceren voordat iemand anders op hetzelfde idee kwam. ‘Als de tijd ergens rijp voor is, doet datgene zich op verschillende plekken voor, net zoals aan het begin van het voorjaar de viooltjes opkomen,’ zei hij. 

Gelijktijdige ontdekkingen doen zich ook buiten het domein van de wetenschap voor. In de zakenwereld bijvoorbeeld weet men dat een groot nieuw idee ‘rondwaart’, door de atmosfeer zweeft en dat de eerste persoon of onderneming die het in de kladden weet te grijpen dus ook meteen een voorsprong op de concurrentie heeft. Soms probeert iedereen het tegelijk te pakken en verdringt men elkaar om het hardst om maar vooral de eerste te zijn. (Zie de opkomst van de personal computers in de jaren negentig.) Zelfs in liefdesrelaties is sprake van gelijktijdige ontdekkingen. Jarenlang wilde niemand iets met je en plotseling heb je twee vrijers tegelijk? Nou en of dat een gelijktijdige ontdekking is!

In mijn ogen is gelijktijdige ontdekking gewoon een kwestie van inspiratie die zich probeert in te dekken door op meer dan één paard te wedden, die aan de knoppen draait, die twee kanalen tegelijk openhoudt. Dat mág de inspiratie ook doen als hij dat wil. Inspiratie mag zelfs doen waar hij zin in heeft en hoeft nooit aan wie dan ook zijn motieven te verklaren. (Persoonlijk vind ik dat we blij moeten zijn dat de inspiratie zelfs maar het woord tot ons richt; je moet niet ook nog van hem vragen dat hij zichzelf nader verklaart.) Uiteindelijk zijn het allemaal gewoon viooltjes die uit de grond opkomen.

Maak je er niet druk over dat deze vreemde toestand zo irrationeel en onvoorspelbaar is. Geef je eraan over. Zo is het bizarre, bovennatuurlijke contract van een creatief leven nu eenmaal. Er is geen sprake van diefstal; er is geen sprake van eigendom; er is geen sprake van een tragedie; er is geen sprake van een probleem. Daar waar inspiratie vandaan komt bestaan geen tijd en ruimte, en ook geen competitie, geen ego, geen beperkingen. Daar bestaat alleen de vasthoudendheid van het idee zelf, dat weigert te stoppen met zoeken tot het een al net zo vasthoudende medewerker heeft gevonden. (Of meerdere medewerkers, zoals soms gebeurt.) 

Benut die vasthoudendheid. Benut die zo open, vol vertrouwen en toegewijd als je maar kunt. Zet je met heel je hart in, want ik beloof je dat je, als je dag in dag uit aan het werk gaat, misschien het geluk hebt dat je zomaar op een ochtend plotsklaps gaat bloeien. 

Bron: e-book Big Magic – De kunst van creatief leven van Elizabeth Gilbert